Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 4, 26 September 1883 — Page 10
a ka Aha, me ka hoohalike ana me na palapala hookaa no na lilo, ua hoapono ia'ku. He $5,956.15 ka huina o na loaa o ka makahiki i hala. E like me ka palapala kauoha a ka mea i make e kauoha ana i hookahi hapaumi o na loaa o kona waiwai e hoolilo ia no ka pono o kekahi oihana karitiano, nolaila ua hoolawe ae ke kahu he $595.60, oia hoi ka hapaumi o na loaa no ka makahiki i hala, a ua mahele ia eia penei:
No ka hale hou o ka Hui Y. M. C. A.... $75 00
No ka Misiona Kuloko.... 100 00
No ka Misiona Kuwaho.... 100 00
Kula Ao Kahunapule.... 120 60
Luakini o Kawaiahao.... 100 00
Luakini o Kaumakapili.... 100 00
Sepa. 20.—Waiwai o Manini Manuel, o Honolulu, i make, imua o ka mea hanohano B. H. Aukina. Ma ke noi a John F. Colburn, ke kahu malama o na keiki oo ole o ka mea i make, e nonoi ana e haawi ia ka mana iaia e kuai hoolilo aku ma ke kudala mahone o ka hoolaha ana i kela aina o ka mea i make e waiho la ma Kaohai, Waikele, Ewa, oiai wahi a ka mea noi he nui na makahiki i hoolimalima ia o ua aina la a he $40 wale no ka uku hoolimalima no ka makahiki, a ina e kuai hoolilo ia e loaa ana he $1000 a oi o na dala. He ehiku mau makahiki i koe o ka hoolimalima. Mahope o ka noonoo ana a ka Aha, ua ae ia ke noi a ua haawi ia ka mana i ke kahu e kuai hoolilo aku i ua aina la ma ke akea.
Sepa. 21.—Aki a me Loo Ngawk he mau pake, kue ia Ami, Chung Tai a me 4 pake e ae, imua o ka mea hanohano B. H. Aukina ma ka Aha Kaulike. Palapala noi a na mea hoopii e hookau ia ka hui mahi raiki o Manana, Ewa, Oahu, mamuli o ke poho o ka hui a no ka aie aku i na mea hoopii. Ma ka olelo a na hoike ua hoomaopopo ia mai, i ke kuaua nui ana iho nei ma Ewa, ua lilo na hawai o ka hui a kau liilii a ua lilo i mea ole, a no ia mea ua hoonui poho ia ka hui. He $7000 ka nui o ka lilo i kinohi o na hawai wale no, a me he la mahope o ia ulia poino nui, he pomaikai paha ke loaa ka $800 no ia mau lako hawai ina e kudala ia'na. Mahope o ka noonoo maikai ana a ka Aha, ua hooko ia ke noi a ua hoopau ia ka hui, a ua koho ia o Aki i lunahooponopono nana e ohi i na dala i aie ia i ka hui a e uku aku i na aie, a mahope oia lawelawe ana e waiho mai i kana hoike i ka Aha ke pau kana hana. Ua haawi pu ia ka mana ia Aki e kuai hoolilo aku a i ole e kuai mai i na lako hana, na aina, a waiwai e ae o ka hui. I mea e hana pololei ai oia i kana lawelawe ana ma ke ano he lunahooponopono no ka waiwai, ua hoopaa o Aki iaia iho malalo o ka palapala hoopaa nona ka huina $5,000.
Ke Kalaiaina Naauao.
3. Eia no hoi kekahi. Ina kanu na kanaka a pau i ka ai a nui loa; a ulu maikai ka kekahi, a ulu ole ka kekahi, oia mau no o ke kumukuai o ka ai, aole emi ka ka mea ai nui, a oi aku ka ka mea ai uuku. Aka, ina ulu maikai ka ai a lakou a pau, alaila, emi no ke kumukuai no ka nui loa. A ina e maloo ka ai a ulu uuku ka lakou ai a pau, alaila, ua wi, a e oi aku no ke kumukuai. Ina he wi, alaila, e pololi ana na kanaka, ua nui loa ka makemake i ka ai, a no ka makemake nui i ka ai, hiki ke haawi a nui ka ai.
Ina i ka manawa i nui ai ka ai, alaila, ua maona na kanaka, aole nui ko lakou makemake i ka ai hou aku, nolaila, aole lakou e uku nui aku, emi no ke kumukuai.
No ke ano o ke kuai, ua mau loa no ka nui o ka waiwai kuai mai, me ka manao kuai aku o na kanaka, ke pono ka hana ana. Ina he nui loa na kanaka ma Honolulu e manao ana e kuai i ka lole, aole no e nele ana ka lawe ia mai o ka lole; pela no ka mamaki, ka mauu a me na mea a pau loa. Ina e nui loa na kanaka manao kuai i kekahi mea, a uuku paha na mea kuai ma ka pakuai, alaila, e lilo ana kela mau mea i kumukuai nui, no ka nui loa o na kanaka i makemake e kuai, a pela no e nui loa ai ka makemake o na kanaka i kela a me keia. A lohe ia ke kuai nui, alaila e lawe nui ia mai kela waiwai kuai nui. O ka mauu ka mea e akaka ai.
Ina nui loa na lio, a uuku ka mauu, alaila, pololi na lio, a minamina kela kanaka keia kanaka i kona lio. No kona minamina i ka lio, hiki no iaia ke hooi aku i ke kuai ana i ka mauu, a haawi paha i hookahi dala no ka puolo hookahi, i ola kona lio. A lohe na kanaka he mea kuai nui ka mauu, hookahi puolo, hookahi dala, alaila hele nui na kana i ka imi mauu, a piha koke ka pakuai. A ike ka poe mea lio, ua nui ka mauu, maona e na lio, aole pau ka mauu, alaila, emi hou ke kumukuai, hookahi puolo, he hapaha, a he kenikeni paha. Oia ke ano o ke kuai. Ina nui loa ka waiwai kuai aku, a uuku ka poe makemake mai, alaila, uuku ke dala iloko o ia waiwai. A ina uuku kekahi waiwai kuai aku, a ua nui loa ka poe makemake mai, alaila, ua nui loa ke dala iloko o ia waiwai.
Eia kekahi ano o ke kuai: O na mea pau koke, i ka pala paha, a ino koke paha, aole e mau ke kuai like ana ia mau mea, emi koke no a oi hou, emi no a oi hou. A o na mea pau ole i ka popo, a i ka ino, e mau iki no ke kuai o ia mau mea. Ina e waiho ana na uwala ma ka pa kuai, a o ka ipuhaole paha, a pau na moku i ka holo, alaila emi koke, a emi nui ke kuai o ia mau mea. Ina he kulina, he papapa, aole emi nui, no ka mea, hiki no ke malamaia ia mau mea, a hiki i ka manawa e lilo pono ai.
Eia kekahi ano o ke kuai ana: Ina loihi ka manawa o ka hana ana i kekahi waiwai, a o ka ulu ana paha, alaila emi nui ke kuai i kekahi wa, a oi nui i kekahi wa.
Ma Amerika, ua loihi ka manawa o ka ulu ana o ka hua palaoa. Nolaila, ina ua hiki i ka manawa e wi ai, aole hiki ke kanaka e kanu hou a loaa koke. No ia mea emi nui ke kuai i kekahi manawa, a oi nui i kekahi manawa. I kekahi manawa he umi dala iloko o ka barela, a i kekahi makahiki, elima wale no ka barela. O ka hao he mea kokoke ia, a pela no na mea hana, o ka pahi, o ka lipi, o ka papa, o ka noho, a o kela mea hana keia mea hana. Nolaila, he oia mau no ke kuai ana oia mau mea. Ina emi iki, emi no, a ina oi iki, oi no, aole oi nui e like me ka palaoa.
[E HOOMAU A AKU ANA.]