Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 4, 26 September 1883 — Poino Weliweli. [ARTICLE]

Poino Weliweli.

Ma na iono hope loa i loaa mai ia makou mai na aina e mai, ua hoike ia m£i ka poino nui 1 kau aku maluna o na lahui kanaka e noho ana ma puei o lava ? Sumatera, a me kahi mau mokupuni e ae o Inia Hikina. O ka aoao akau o ka mokupuni o lava, he ululaau nani, i piha me na kumulaau nunui a kiekie • aua paapu hoi me tia nahelehele oka waokele Aka iloko o ka manawa pokole, ua uu mai la ke ahi pele mailoko mai o na lua pele, a l'ilo ae la ia wahi holookoa i honua aa uliuli ; a elike ,me ka mau oka pii ana o ka ikaika o ka halukuluku o ka pele, pela no i pii mai ai ke ano e o ka moana. Aia ma kekahi huli oka aina, eku ana he 'wahi kulanakauhale no k a poe lawaia ; a e noho ana ko laila poe me ka moeuhane ole no ka pilikia * aka iloko o ke eekona, ua pii mai la he ekolu mau ale nunui me ka ikaika a uhi iho la ina kauhale ame na mea a pau, a i ka hoi hou ana aku i ka moana ua lawe ia aku la na mea a pau, ulaa ia na laau nunui a | helelei na lae aa, a nalo aku la na mea a pau ika moana. 1 O na apana aina i piha me na mahiko, na nlukope mahi paka a me na mea waiwai nui eaeo ka aina, iloko oka wa pokole loa, ua lilo i mau puu pohaku pele, a nalowale na hiona mua a pau oka aina. Aole loa he mahinameakanu i koe iluna oka aina o lava, ua pau loa i ka uhi ia eka pele. Aia ma kekahi aoao ke alo o ke awa o Eatavia ke kapilata o lava, he kulanakauhale nui o na Pake' he 25,000 aoi ko lakou heluna. Ua pau loa lakou ika pulumi ia ame na kauhale, a koe uuku ka poe i pakele. 1 Aia he 3,500 poe Europa aC Amerika e noho ana ma Auj>er, kekahi mahele o Batavia, ua poino he heluna nui o lakou. Oia ka aoao mua anaaaa me ka lepoi uhi ai mailoko mai o na luapele, a mahope iho ua pii mai ke kai hoee a moni ia aku la i ke kulanakauhale holookoa, a nalowale loa, koe ole iho kekahi mea ī hoailona no kahi o ia kaona i ku mua ai. O Bautam, he kaona, ua uhi paapu ia eke kai mamuli o ke emi ana o ka aina ilalo ; a he 1,500 poe i poino. O ka mokupuni nani o Zeran(l, e ku ana mawaho ona aekai o Bataria, ua uhi pu ia a nalowale oke kai, a aole hookahi ola i pakele no ka hoike ana mai Ika moolelo oko lakou poino ana, He mau tausani ola i poino malaila. O na kauhale ma na aekai o ke kowa o Sunda, ua pau loa i ka nalowale j a ma kahi o ke kuahiwi kiekie Kramatar i ku ai, he moana kai hohonu malaila. Ona moolelo ona wahi a pau ua weliweli. Ua luluia a wawahi ia ra mokupuni e ke olai, ua onou ia kahi iloko oke kai a nalowale loas a uhi pu ia j a kauliilii kahi ena kai mimiki, aua hana hoi ka pele i kana hana weiiweli, a pela me na kikiao makani. TTa koho ia, he aneane 100,000 ola i poino.