Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 5, 10 October 1883 — Page 3

KE KOO O HAWAII
1 Makahiki $2.00 I Mau ai ke Ea o ka Aina i ka Pono. 6 Malama $1.50
BUKE 1. HONOLULU, OKATOBA 10, 1883. HELU 5.

MOOLELO O NA KAUA
A KE
DUKE O WELINETONA
KA MEA I KAPAIA E IA AU, KE
Duke Hao o Enelani!
HE
KANAKA POOKAPU I KE KOKO!
KE KAUA ANA O NA PUALI KAUA BERITANIA,—A ME KO ENELANI MAU PAPU POHAKU.
KE KAHUA KAUA MUA LOA.

                O ke kakahiaka nui o kekahi la ae, oia ka la i hookaawale ia e na puali kaua Farani, he la hookahe koko ia no ka hanohano o ka hae a lakou e hiipoi ana. Ua haalele aku la lakou i ke kulana mua a lakou e hoolulu ana, a maki mai la iloko o ka mokuaina a ka Haku Moria e ku aku ana me kona mau koa, a ma ka hora 9 o ke kakahiaka, ua hoouka ia ke kaua mawaena o na aoao elua me ka hahana a me ka weliweli nui. O na laina koa o ka Haku Moria, a nana hoi kela olelo kaulana e ku oia maluna o ke kahua kaua a hiki i ka wa e nele ai oia i ka pauda ole no kana poka hope loa, aole oia i hahai no kana olelo mua. Ua olelo ia, ua hele mai na laina koa Farani imua o ke kahua kaua, a hoouka i ke kaua i na puali koa Beritania ma na kihi ekolu, me ka hele ana o ka akau me ka hema iloko o ka mokuaina o Osedena, me ka hahai ana i ke kulana kaua a ka Alihikaua Nui ke Duke o Ioka e hoolulu nei me ka puali kaua holookoa.
                O na puali koa malalo o ke alakai ana a ka Haku Moria, ua kupaa lakou me ka ikaika maluna o ke kahua kaua, a no ka pakela koa a me ka wiwo ole o na Kenela Farani i ke komo kino ana iloko o ke ahi, ma ka hora 2 o ka auwina la, ua aneane ka Haku Moria e puni i kona mau enemi, a he hapalua hoi o kona mau koa, ke waiho anuanu la ko lakou mau kino iloko o ke koko, a no ia pilikia, ua auhee aku la ka Haku Moria me kona mau koa me ka hoi ana i hope i kahi o ka puali kaua holookoa e hoolulu ana.
                O ke ahiahi o ia la, malama ae la ke Duke o Ioka he halawai kuka kaua ma kona hale lole, a o ke Duke o Welinetona kekahi iloko oia halawai. I ka wa i akoakoa ae ai o na mea a pau, hookahi a lakou olelo hooholo i olelo ai, e pono e hoihope na puali kaua a hoolulu mawaena o ka mokuaina o Keneta a me Berusela, a e waiho hoi i ka Duke o Welinetona nana e kiai ka muliwai, oiai na puali kaua e maki ana ma ke alanui mai na enemi aku.
                O keia olelo hooholo a lakou i hooholo ai, na Ata e ku ke kahua kaua, a o lakou ke hoihope, he mea hou ia iloko o ka moolelo o kekahi kanaka e like me Ata, he kanaka aole i ike i keia mea o ke kahe o ke koko ma ke kahua kaua, a aohe no hoi i ike i ka lele ana o na poka a pahu ae i ka lewa imua o na enemi, aole loa. Ua heluhelu oia i ka moolelo o na kanaka koa i ko lakou wa e hoouka ai i ke kaua, a oia wale no kana mea i ike a o na kauoha a ke Duke o Ioka i haawi mai ai ia Ata e ku ma ia kulana, oia ka Ata i pane aku ai i ka Alihikaua Nui i ka wa i hooholo ia ai keia olelo hooholo no ka hoihope o na puali kaua, penei:
                "He kanalua ole ko'u no na kauoha i haawi ia mai na'u e hana," wahi a Ata i ke Duke o Ioka, "A o ka hooko kauoha hoi ka mea a ko'u naau e kanalua ole ai no kekahi mea imua o ko'u alo.
                I ka pau ana o keia halawai, ua huli-hoi aku la ke Duke o Welinetona a i kona kulana mua, a hoomakaukau ae la hoi ka puali kaua holookoa malalo o ke Duke o Ioka e haalele iho i ko lakou kulana mua, a ma ka wanaao o kekahi la ae, e hele ana ka puali kaua holookoa mawaho o na palena o ka mokuaina o Osedena.