Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 5, 10 October 1883 — Page 4
Ua olelo mua ia ae nei ma kekahi wahi o keia moolelo, na Ata e ku ke kulana imua o na enemi, he kanaka aole i ike maka i ke ano o na hana o ke kaua, a aole no hoi i ka hakaka ana he alo a he alo, e hou aku a hou mai me na elau pu. Aka, o kona naauao, ke akamai, ka noeau a me ke akahele, oia kona kukui nana e alakai nei i kahi o ka pouli, a o ka hana mua loa ana i hana ai, oia kona wawahi ana i ka uwapo o ka muliwai, a hiki ole hoi i kekahi puali kaua ke pae mai ma kekahi aoao ke ole oia e au mai maloko o ka hohonu o ka muliwai.
He elua la mahope mai o ia manawa, lohe aku la na puali kaua Farani, ua haalele iho ke Duke o Ioka i kona kulana kaua ma Osedena, me ka nee ana i Berusela kona kulana elua, nolaila, haalele iho la na puali kaua Farani he 20,000 koa, a maki mai la lakou no ka uwapo i ka muliwai, kahi hoi a ke Duke o Welinetona e noho kiai aku ana ia lakou.
Ua olelo ia, ka wa i hoomaka ia ai keia kaua, ua lilo na mea a Welinetona i hana ai i kela la, me na hana koa a Wm. Walaka ma kae o ka uwapo Stirling o Sekotia, i kona wa i hoouka ai i kekahi kaua hahana me ka ihe i na koa Pelekane malalo Kenela Werine. O ke kupaa maluna o keia kahua, oia kana e hiipoi mau nei i na wa a pau.
I ka wa i kokoke mai ai o na puali kaua Farani ma kekahi aoao o ka muliwai, ua ike mai la lakou i na koa o Welinetona e ku aku ana ma kekahi aoao me ka makaukau nui, a i hakalia wale no ia lakou i pae ae ma keia aoao, nolaila, o ka nele ana i ka uwapo ole maluna o ka muliwai, aole ia he mea no lakou e kanalua ai i hookahi minute, hele ae la lakou a ma kahi papau iki, a-u mai la he mau haneri iloko o kela a me keia manawa, a ma keia wahi hoi, e hoike ana kekahi mea kakau i ke Keena Kaua ma Enelani i na hana koa mua loa i hana ia e Welinetona, penei:
"O ke kakahiaka i hooukaia ai o keia kaua, ua ano poluluhi ka lewa i ka ikaika o na mea kaua i ka hoouka ana i na la mamua aku. Ua houluulu ae ke Duke o Welinetona i kona mau laina koa ma ke kae muliwai i ka wa i ike ia aku ai o na enemi, a e hele mai ana lakou me ka puali nui, me ka manao e poi aku i ka laina koa o Welinetona e ku mai ana ma kekahi aoao o ke kahawai. O na mea a pau iloko o ka laina, aia ko lakou mau maka ia Welinetona kahi i nana ai, a e kali ana hoi no na kauoha mai iaia mai.
"I ka wa i hiki mai ai o na tausani koa Farani a a-u mai la lakou ma keia aoao, ua haawi ae la ke Duke o Welinetona i kana kauoha e hele imua o na enemi me ka hikiwawe, a iloko o ia mau sekona pokole i maki aku ai ka Regimana Helu 33 malalo o ke alakai ponoi ana a Welinetona ma ke poo o kona mau laina koa, holo aku la lakou me ka hikiwawe nui, oiai na haneri koa Farani i pae mai la ma keia aoao aole i makauka loa ma ko lakou kulana iho, oia mau haneri koa Farani i ki mai la i ka lakou mau pu, ua panai ia aku ka lakou ki ana mai e na laina koa o ke Duke o Welinetona, me ka hou pu ia aku a hou mai me na elau pu, a hili aku a hili mai me na kumu pu, a iloko o na minute he umi wale no, o keia mau haneri koa Farani i hoouka iho la i keia kaua, ua hoopuehu liilii loa ia lakou me ka walawala ana iloko o ka muliwai, a ku iho la ke Duke o Welinetona ma kae muliwai, he kanaka mana nui nana keia muliwai e kiai mai na enemi mai."
I ka wa i hoopuehu ia aku la kela mau mahele koa, ua hiki ole loa iho la i na enemi ke hoao hou mai e pae ma keia aoao, a nolaila, ua emi hope aku la lakou ihope ma ke ahiahi o ua la nei, a hahai aku la hoi ke Duke o Welinetona i na puali kaua holookoa malalo o ke Duke o Ioka ma Berusela.
[Ma keia mua aku e hoopuka no makou i na moolelo pokole o kela a me keia ano, i ku i ka nani a me ka naouao, a i lawe maiau ia mai hoi e makou no na poe heluhelu o ke KOO O HAWAII.]
KON LE OREVELA!
HE
KANAKA HOLOLIO KAULANA
A O KA
Olali hoi o na Waoakua Anoano o Teseta
"Ke ole au e kuhihewa," wahi a Ponedeseta i pane ae ai, "O kela keiki opio a'u e ike nei, he kamaaina oia no keia kuahiwi. O ka mea hookahi wale no a'u e hana ai no kakou iho, e hele aku imua ona, a e noi haahaa aku i kona oluolu, e alakai aku ia kakou iwaho o keia kula waoakua i noho ia e na holoholona hihiu hae, a e haawi makana no hoi au iaia ma ka waiwai e like me ka nui ana e makemake ai."
Lohe ae la na mea a pau iloko o ka hale lole, ua ikeia kekahi kanaka eia ke ku nei ma ke kula palahala i keia wa, a holo ae la ka lono hauoli i na mea a pau. O Ponedeseta, kauoha ae la oia i kona ohana me na ukali, e hoomakaukau ia lakou iho no ka hele ana aku e hui me kela keiki opio e kau ana maluna o ka lio ulaula.
He mea i olelo mua ae nei ma keia moolelo, no na mea e pili ana i keia waoakua, oia hoi, aohe poe nana e aa e hele hookahi keia kula waoakua, a me kona mau kuahiwi uliuli e ku ana, e na ka-