Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 5, 10 October 1883 — Page 5

Page PDF (431.40 KB)

naka hahai holoholona o na mokuaina hikina o Amerika. A o ka oi aku nae o lakou ma ka hele kuahiwi, oia no o Kale, ke keiki a ua Kiaaina nei, me kana aikane aloha o Ke Hauna.
          Ua hele laua no na manawa he kanalima a oi aku ma na kuahiwi, na awawa a me na ululaau, a aole nae laua i nalowale iloko o ia mau pilikia nui, a eia ka hoi ko laua wahi e ho-aa ai, kahi i olelo ia—"Ka Home o na Holoholona Hihiu." A o ko lakou ike hookahi ana i keia kanaka e ku ana ma keia kula laula, he mea haohao loa ia no lakou nei, me ko lakou manao koho wale aku, he kanaka no hoi kela i nalowale iloko o keia kula. A no kona aahu ana i kekahi koloka hulu holohoholona ma kona kua, na ia mea i hoopau ae i ko lakou kuhihewa, me ka olelo ana,—"He kamaaina kela Keiki no keia Kula Waoakua." Kau ae la o Ponedeseta maluna o na kaa, a hele aku la lakou a ke keiki opio e kau aheahe mai ana maluna o kona lio ulaula me ka hiehie nui, a i ko lakou kokoke ana aku i kahi a ka eueu e ku ana, he mea e ka nani a me ka hiehie o keia keiki, ua hele oluna o kona mau helehelena a me he mokulehua ula la no uka o Olaa, ka hele a
                   "Puaehu ka malena ka uka o Kapaa,
                   Luhiehu iho la ka pua i Mailehuna,
                   Ua hele a ha ka iwi o ke Koolau,
                   Ua pua nono wale i ka wai i Wailua—a,"
a o kona lio e kau ana, he mea e ka nani me ka maikai o kona poo e pio malie ana, me he mea la i ka nana aku, he oi kelakela kela kanaka opio nana i aa e hele hookahi ia keia kula waokaua i ka po a me ke ao.
          He mau anana pokole loa koe hiki aku i kahi a ke keiki opio e ku ana, aia hoi lele iho la o Ponedeseta ilalo, a e kuku ana hoi kona mau hoahele ma kona mau aoao, hele malie aku la oia a ma ka aoao o ke keiki opio, a pane aku la oia iaia i nei mau huaolelo:
          "Aloha kakahiaka oe e ke keiki opio," wahi a Ponedeseta.
          Huli mai la ke kanaka opio a kunou mai la ia Ponedeseta me ka mino aka ana iho.
          "Ua manao au," wahi a Ponedeseta i pane hou aku ai, "He kamaaina paha oe no keia wahi; a owai la kou inoa, a mai hea mai la oe?"
          Ia manawa i pane mai ai ua eueu la ia Ponedeseta i ka i ana iho, "He kamaaina io no au no keia wahi, a he kula waoakua hoi no keia wahi a oukou e ku nei. O Le'Olevela ko'u inoa, a o ke kowa o kela mau kuahiwi uliuli huihui e ku mai la, aia ilaila ko'u home kahi i ku ai."
          "O ka piha ana keia o na la eha o ko makou hoaa ana," wahi hou a Ponedeseta.
          "Ua nalowale io oukou iloko o keia kula waoakua iloko o na la eha," wahi a Le'Olevela i pane mai ai. "A o keia kakahiaka," wahi hou ana,
          "O ka piha ana iho la keia o na mahina ewalu a me na la keu he 21 o ko'u holoholo ana maluna o keia ilihonua."
          "E noi aku ana au i kou oluolu ke ae mai oe," wahi a Ponedeseta i pane aku ai, "E alakai aku oe ia makou a puka iwaho o keia kula waoakua, a e uku no hoi au ia oe ma ka waiwai, a i ole ma ke gula paha, e like me ka nui au i makemake ai, ke oluolu mai oe i keia noi."
          "E ka hoalauna maikai," wahi a Le'Olevela i pane mai ai, "He mea maikai loa no ko'u manao ke kokua ana i ka poe iloko o ka pilikia, ina ua nalowale ko oukou alanui. He hiki loa ia'u ke lawe aku ia oukou a puka iwaho o keia kula waoakua iloko o na hora he 15, ke ole e loaa ia'u kekahi mau keakea ma ko'u alanui. Aole na'u ponoi oukou e alakai aku, aka, na oukou no e hele ae mahope nei. O ka'u kaulaili hoohei punahele e kau nei ma ko'u uha, e kiola no au i kona piko i ka honua, a e hahai ae oukou ma ka moali o ka'u kaulaili, nona hoi ka hoailona e moe loihi ana maluna o ka lehu lepo."
          I ka pau ana no o keia mau olelo a Le'Olevele ia lakou nei, wehe ae la oia i kana kaulaili punahele e poaiapuni ana ma ka makuu o kona noho paniolo nui, a kiloi iho la i kekahi piko i ka honua, a hawele ae la oia i kekahi piko ma ka makuu o kona noho, hoohuli ae la oia i ke poo o kona lio i ka akau me ka hokio ana iho ma kona ai, a iloko o ia mau sekona pokole lakou i ike aku ai iaia e holo ana me ka mama nui, a iloko no hoi o ia mau sekona pokole i nalowale aku ai ko lakou ike ana aku ia Le'Olevela iloko o ka punohu lehu lepo me ka hi kiwawe loa.
          O Ponedeseta ma a me kona mau hoa'loha, he mea kahaha nui no lakou ka ike ana aku i kela kanaka, iloko o na sekona pokole ua nalowale aku oia iloko o ka punohu lehu lepo me ka hikiwawe loa, a olelo iho la lakou, aohe lua e loaa ma Teseta a puni e like me kela kanaka ka hiki e aa aku a holo iloko o kela lehu lepo. O kana mau olelo e hookolo aku lakou nei i alanui no lakou, mahope o ka moali o kana kaulaili e waiho la ma ka honua, ua hookolo aku lakou nei me ka hoomau i ka hele ana ma keia moali e waiho eni maluna o ka lehu lepo. Hoomau aku la o Penedeseta ma i ka hele ana imua, me ke kamailio ana i na mea e pili ana ia Le'Olevela, no kona oluolu e alakai aku ia lakou iwaho o ke kula waoakua, a oiai lakou e nanea malie ana i ka hele me ka ike ole aku iaia, aia hoi ma ka hora 3 o ua la nei, lohe koliuliu aku la lakou nei i kekahi halulu ano e, me he  mea la, he mau mile loihi loa ka mamao mai a lakou aku, a nolaila ku iki iho la lakou malaila me ka nana ana ma o a maanei no ka  mea ano e a lakou e lohe nei, a oiai lakou e nana hoomau ana imua, ike hou aku la lakou ia Le'Oleve-