Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 5, 10 October 1883 — Page 8

Page PDF (433.09 KB)

"Ke Koo o Hawaii."
Poakolu, Okatoba 10, 1883

KA MAKOU MAKANA

                Eia mai ka Kakou Hiwahiwa e na ewe o ua aina kulaiwi nei; ke panee ia aku nei ke "Koo o Hawaii" me kona kini i hoomahuahua ia ae o kona  mau aoao. Ua hiki ole ia makou ke uumi iho i ka hoike ana i ko makou mahalo piha i na makamaka i ko lakou apo ana mai ia makou i hoa kuluma haiahi olelo. No ka  mea, mamuli wale no o na apo lokahi ana a na makamaka i hiki ai ia makou ke hoomahuahua ae i ke kino o ka kakou milimili. A ke noi aku nei makou e hoomau a e hooi aku a kau i ka Puaaneane; a e like me ka nui o na makamaka e apo mai ana, pela no makou e panai aku ai i ke anailiwai like i kukai pu ai na lokomaikai o na aoao a elua, e lawe aku i na kanaenae aloha a

KE KOO O HAWAII.

                O KE KOMISINA i koho ia e ke Aupuni o Amerika, e holo mai i Hawaii nei, no ka imi ana a me ka hoomaopopo ana i ka oiaio a me ka oiaio ole, o na kumu hoopii i waiho ia ae iloko o ka Hale Ahaolelo Congress oia Aupuni, e olelo ana, ua apuka o Hawaii ia Amerika, mamuli o ka hookomo ia ana mai o na kopaa o na aina e mai iloko nei, a hoouna loa ia aku la ilaila malalo o ke Kuikahi Panailike, i kumu e pakele ai mai ka uku dute, ua waiho aku la ia Komisina i ka lakou hoike no ia mea imua o ke Kuhina Waiwai o Amerika.
                He elua ano o ka lakou hoike: O ka mua, oia no ka hoole ana i ka oiaio o na mea i olelo ia no ke apuka o Hawaii nei ia Amerika malalo o ke Kuikahi. A o ka lua, e hoao ana e hoonaueue i ke kahua o ke Kuikahi Panailike mawaena o na Aupuni a elua, i kumu e hoopau ia ai. Nolaila, ma keia mau ano a elua o ua hoike la, ua hiki ke mahele ia kona mau ano pene: He maikai a he maikai ole.
                No na mea e pili ana i ka hapa mua o ka hoike he mea maopopo, aole loa e hiki ia lakou ke kapae ae i ka waiho ana ae i ka hoike e hoala i ke kumu hoopii, no ka mea, aohe kahua, a aole loa no he oiaio o ia mau mea malalo iho o ka la. O ka hapa hope; he mau olelo oiaio ole no, a aohe hoike kokua ma kekahi mau mea. Aka, ke hopohopo nei makou, aia ma kekahi ano o ka lakou mau hoike, me he me la ua hookahua ia ka lakou mau ano olelo mamuli o ko lakou mau manao pilikino. A o ka ninau a makou e nalu nei, ina he oiaio ka makou e koho nei—mai hea la hoi i ulu ae ai ko lakou mau manao pilikino e kue i ka mau o ke Kuikahi?
                Ua olelo ia, he poe lakou i kue i ke Kuikahi mamuli o ko lakou manao aohe pomaikai i loaa i ko Amerika poe; aka, oiai he poe naauao lakou, a ua hoike ia aku hoi ka oiaio, he pomaikai nui ko Amerika ma ke Kuikahi; me he la, aole paha e hoopaa ana lakou ia manao kue o lakou.
                No ia mea, ua aui ae ko makou nalu ana a kau mai la keia noelo ana imua o ko makou noonoo: Aole anei i komo ka manao kuihe a hoowahawaha paha i ke kokua ana ia Hawaii mai na pomaikai o ke Kuikahi, mamuli o na olelo a kekahi mau nupepa haole i hoopuka ai a hoouna ia aku i Amerika? No ka mea, aia maloko o ia mau nupepa, ua piha wale no i ka pai a me ka mahalo i ka oihana mahiko, aka ua kuupau nae i ka hooholomoku ana i na kue a me na hoino lapuwale loa maluna o ka inoa maikai o ka Moi a me kona Aupuni. He mea hiki no keia ke manaoia, malia he oiaio. No ka mea, ke ike ia nei, o kekahi poe kue Kuikahi e noho ana ma Amerika i ike ole ia Hawaii nei a me kona mau ano a pau, ke lawe nei lakou i ke kulana o ke Aupuni i mau kumu na lakou e hapai ai ma ka aoao e olelo ana he mea makehewa ka hoomau ana i ke Kuikahi mawaena o na aupuni elua.
                A, e kala ia mai makou ke olelo ae, ua ano hoohualau ae no he wahi manao koho iloko o makou, e haupu wale ae ana: aole no hoi—iloko o ka wa oiai ua mau Komisina nei i Hawaii nei, a oiai na Ona Mahiko o kakou e hoomakaikai ana ia laoku ma ko lakou mau kihapai momona—aole no hoi kahi poe o lakou i panai pu aku i na mookuauhau o ko lakou mau inaina pilikino i ka Moi a me ke Aupuni, oiai lakou e painuu ana i ka lakou mau Oihana ponoi?
                Ina pela, ke manao wale nei makou, na lakou no i haawi aku i ke kahua no ka hapa hope o ka hoike a ke Komisina; a he mau kahua wahahee a haahaa loa; no ka mea he oiaio ole, a ua okuu ae mailoko o na manao pilikino. A ina io o keia ka oiaio; alaila, ua komo kahi poe o ko makou mau makamaka mahiko iloko o ke kuhihewa nui. No ka mea, ua manao nui wale no lakou i ko lakou mau pomaikai pilikino iho, me ka hapai ana a kau i ka laelae; a ua hoino hoi i ka inoa a me ke Aupuni o ka mea Nana i imi a loaa ka pomaikai; me ka noonoo ole ae, oia mau mahele elua na mahele nui, a ke hoohui ia, alaila, oia iho la ke kahua e paa ai ke Kuikahi Panailike—a aole loa ma ka nui o na mahiko, a me ka pii ino o ko lakou mau waiwai. Ma ko makou manao, ina oiaio na kaona o kela hapa hope o ua hoike la, alaila ke hoao nei ke poo o ka moo e