Ke Kilohana o ka Malamalama, Volume II, Number 30, 31 July 1908 — HE MOOLELO NO Rev. Titus Koana KONA NOHO ANA MA HAWAII NEI—KANA HANA IWAENA O NA KANAKA KA LANAKILA ANA O KA EUANELIO. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Rev. Titus Koana

KONA NOHO ANA MA HAWAII NEI—KANA HANA IWAENA O NA KANAKA KA LANAKILA ANA O KA EUANELIO.

Nolaila e like me tfa mea i hoike ia ae nei, 9ohe io no he lua e loaa ai ka Makua Koana i ua Kahnnapule o keia au» Ke manao nei ka mea kakau ina o na Kahunapule o 'keia manawa e haua, a no-ki oaea, he iuoiuo lea na alanui oia a4i e like me ka kako« i ike ae nei. ■... I ka makahiki 183&, oia ka wa o ke kai mimiki ma Hilo nei.ua ike maka kou mea kakau, oia no hoi ke kai mimiki i make ai ke alii Keaweikekahialii o ka moku, ma'loko o kona Hale Alii Lopailani, oiai ke kai mimikie pii mai ana, ke pule nēi kela a hiki wale me ka hookui ana o ke kai i ka hale a hiolo jka hale o ua alii ala a make oiā. a ! lilo pn .aku au me ko'u wahi luaui ! makua leremia . Kahue, a makai aku nei o ka halepule Haole, ma kahi paha e ku uā ka halepule Pukiki pakele mai la maua. Iloko oia wa i hooikaika ai e komo i ka- hoahanau, oiai nlu mai la ka noonoo il6ko oia wa mamuli i o ka lilo ai>« i*ke kai e komo i ka [hbāh£feff/ $be, ja' pau e noho hoomaloka ana ma 1 keia kulanakanhale, oial ua hoomauao ae la na me.i a pau i ka olelo ! wanana a Koaua iloko oia mau la. i Mai ua Koua mai, Kau, Hama i | kuā, uft Kohala mai e hele mai ai na kanaka uo ke komo ana i ka hoahanau, a ma ka ikemaka o ka mea e kakau nei i keia moolelo e piha ana ke kahua mauka o ka Hale Hookolokolo o Hilo e ku nei |t na kanaka he mau tausaui, malai!la ka īialepule, o Haili kahiko ia ! wa - : i He eehia maoli 110 ka lakou lai welawe aua r i ka hana q ke Akua, | ina oe e maalo āe malaila i ka wa e j noho aua ke-««aina haipule e lohie ] aua oe i na leo uwe e paiauma ana, me he la he mea ua make, aole uae o keia uo ka piha o na kanaka i ka uh&ue, aua hoemana aku lakou i ke Akua me ka waimaka. j O kekahi o ua . pule i paanaau loa 1 ka mea kakau, oia keia: '"Alolm oe e kuu Haku Kuu paku j Kuy pohaku mau Kuuola e paulele uei." 1 A hoomaka aku la ka mea e pule : aua e uwe liilii a hookmhi ka uwe Uke ana 6 na mea a pau a hoomaka ® e uWe nui. j Ua hoomau ia keia hana pela mai ka makahiki 1836 a hiki i ka jmakahiki 1845, a i ka makahiki j tS4S, ua mai ke auo l»hi- ' iahi o ka uluhia ia e ka uhane, aka uae, e hoopiha Hiau ana uo lakou i ; ka luakini a me na anaiAa a pau e malam* ia aoa. K hoomaka aua ka halawai ka> kahiaka mai ka hora elima me ka hapa a hiki wale i ka po ane o ka hi, aolē a Ukou haua ma ke kino i« la, ua mo-a ka iakou mau mea ai i ka Va uoa, he \hiihi loa ke Sabati ia lakou, ma ia la he ai wale no, aole hoi e like me ko keia au, ka Uso o ke S,iMii i mea ole, a ina paha ke ola nei no o Koana, alaila *e hooiloilo ia ana oo lakou a paa

lUnuhiia no ke Kii,ohanaJ

[loa i ka make, uolaila e ka mea i hoomaloka, e huli mai ano a mai moe mau ma ke kae o ka po. He elaa no kaahele ana a ua kahu i ka makahiki e like me Koaua a me Laiana, eia oae, fae ohohia maoli ia ua hana haipule iloko oia~ au. He hooikaika loa īia luna E'«alesia i na hoahanaa e lokahi ka mauao, aole he houhon, aku i na , hoahanau e like me ko keia wi a kekahi poe kahu e hana mai nei, a oia no paha ke kumui ulu nui mai ai ka pono iloko oia mau la. I ka wa e hala ai o Koana no Imiloa, Waimea* e malama ana uo oahuia Ekalesia i ka hana, e j,iha mau ana 110 hoi ka halepule i na wa a pau, mea kau la o ale ana aku o ke kahu he mea ia e omi mai ai, aole loa. Hoomanao ae la kou mea kakan i kahi haaai He oiea mift mau ma'ua kula hanai holoholona e waiho mau ana ke kiiha jiana na holoholona hemau puupuL paakai. nqnui na <tn®P&oholos:a e ■ palu ai, ai ka hoao app o ka huloi kp ua īmi loa ko lakou ono ia men, la mau ko lakou pipili malaila, pela paha hoi me keia iloko oia mau ia, a pololei wale ka olelo a ka Haka i olelo mai ai: "O oukou uo ka paakai o ka honua." O ka mea kakau o keia moolelo, ua br.nau ia oia iluna o ke kuahiwi kilakila o Maunn Kea, aole oia i a'o ia mai ka a—-'w, banau ia x>ia ilokei o Aperila, la 29, A. D. 1830, a ua hoohala ia e a'u ka hapanui o ko'u manawa ka mauoa, a aia wale no ko'u hiki i kai uei a hele pu me kuu luaui makua Kahue e ike i na makua oia o Koaua a me Laiaua. No ko'u uiakemake- no e lilo' i hoahanaū, ua koi ikaika wau i kuu luaui makuakane a hiki i kona ae ana mai a hookomo ia au e ka Makua i hoahanau ma ka luakini o Kaalawaikini, Hamakua, i ka makahiki 1845, a ma ka makahiki 1855, hookomoia i luua Ekalesia no Maul ua e ka Makua Koaua. Nolaila e ua hoapaahana iloko o Karisto, e hooikaika ika Huanelio, ' e P«le ik ika, e uwo aku i ua poe ? haihai Sabati mai aei, e puleikaika kakou uo lakou i h«alele ,lakou i na- hana iuo a t>uli mai mi ka malu o lesu. O keia na haua a na Makua o kakou i moe aku, i ka hootaa&awa«ui. ka paupauaho ole, aole molowa a ksakila wale ka Kuanelio iloo oia au. Me keia mau hoomaikeike ana no ka mooWo oka Makua Koaua, ke waiho aku nei me ka mahalo. B. N/Kahi-k. Ma ka PMikahi nei i haalele iho al o Raukt Wakka ia Hawaii «ei, a hoi aku la oia maluua o ka moku* ahi Siberia no Vanekov.i. Ma ka k Sab*ti iho la i hala, he uweaolelo ole kai ldaa mai t ka oupepa Akalavatsa o Honolulu mai na aumokukaua mai o ka, e hai mai aoa he 775 m»te ko t lakou kaawale aku mat II iinj|||u. ;» he maikai uo hikou a ptu.