Ke Kilohana o ka Malamalama, Volume II, Number 41, 16 October 1908 — KA HALAWAI HOIKE MEA HOU A NA HOME RULA MA LAIE [ARTICLE]

KA HALAWAI HOIKE MEA HOU A NA HOME RULA MA LAIE

. I ke ahiahi Poaono nei i, malama ia ai ma Laie ma ka noho luna hoomalu aoa a ka Peresidena S. Kamanoha, aole no- i muimnia loa ia wa he 31 «o, o ka'a mea mua i ike i kana haiolelo oia no ka Peresidena S. Kamauoha, a penei kana: "He halawai hoike keia a na elele o ke kalapn a na Home Rula 0 Laie nei i hoi mai ai mai ka ahawae moho *alana mai. Ua hoonna aku oukou ia'u no ka hele ana i keia ahaelele wae moho ma Honolulu. Ua malama ia na hana 1 ka la i kauoha ia ai a he keu ka hilahila o na hana 0 keia halawai ahaelele i malama ia e ka Hope Peresideua kalauokalani, aole o'n makemake e hunahnna aku ia H>akon 4-fca iaea oiaio e like me ka ko'u mna I hai iho nei, aka he makemake mau au e hai aku ia 7 oukou i ka mea pololei, na hoonoho mau ia ka poe e kamailio loihi ana e Kalanōkalani. Ma kela halawai ua koho mua ia no ka hana. Ua hoi au i kela po i hana ia ai me ko'u hoihoi ole no ko'n ikemaka i kela ano hana a'n i makemake ole ai a ua ike no na hoa elele i kela po aole au i ike i *na hana i hanl fa mai ai. "Aole loa au i ike i kekahi aha elele ino loa a ka aoao Home Rnla e like me keia mamua. Aole au he kanaka hookamani o ka'u keia e hoike aku nei ia oukou ua akea ka pnka no kakou e koho ai i keia kau, aka o ka'u wale no e a'o aku nei e koho kakou i ka Elele. Ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai nui no ko oukou hoolohe ana mai i ka'n hoakaka ana." O ka J. H. Keanu penei kana mau olelo: "Ke mahalo aku nei au ia oukon i ka pololei o na mea s ka elele Peresidena i hoike aenei, c na mea no ā laua nei i hoi£e ihe nei oia iho la no ka pololei. Owau ' kekahi iloko o ke komite wae, aok no au i maopopo i ka hana p Kalanokalani, oiai oia ka Lunahoomahi a 0 J. K. NakookDQ_ki Kakanolelo. No ka Meia o Kale Aki, Makainui o Keoni Waika. 0 ka'u wale noo ka ninau ana aku, pehea keīa kanaka? O ka pane maikai ika hoi ana mai. Hoike i ka ahaeiele nui ka paio, i ka ninau ana i na ae ame na hoole, nuha iho la kahi poe. I ka Poaha mai kokoke o Kalauokaiani e hakaka me kekahi keiki opiopio, aole au e olelo akn ana he ino ka Haole Eliwai, o ko'n hoa paani no ia a ina no onkon e koho iaia aia no ia oukou ia, a in» no onkon e koho i ke Keikialii aU no ia ia oukou, a o ka'n hoi e hai akn nei ia oukou e hoao hoi kakou ia Kahilianlani (hooho kekahi poe). He ino hoi ka aoao Home Rula? Pane ka mea haiolelo, aia no ia ia oukou ua akea ka pnka no onkon.'.

O Paulo Hokii mai, eia kana: "O ke kanoha a Kale Nokale mamua o kona heie ana aka nei, e hana oukou i na hana maikai, aole i na hana kolohe, Owau eku aku nei ma ko'u ano he elele makemake au e koho i poe naaum, manao anei oakou e oa Home Rula e koho mai ana keia poe Repcibalika a keia ahaeiele i wae iho nei ia ]£ahiliaulani? Aole loa lakou e koho ana i Ica kakou poe, u#nele anei ka aoao ika poe naauao? Ua wae makou i na poe kupono ;> makou i ike ai mai ko kakou aoao ae, mai ka Meia mai, a i ka la o ka haua kiloi ia ilokQ oke ie opala. O ka hapanui 0 keia uau moho me k| olelo hooholo wale no. Oka makou Puuku 1 wae ai o Aberahama. "O ka oaea kupanaha a oukou e nana mai ai aole he moho Demokaiaka. I keia mau la iho nei olelo mai na Reput>ahka ia'u laki loa n>akotr i ko oukou koho uua, a

makehewa oukou ,ke koho i ka aukjou Klele, oiai «ukou ikaika ua nawaliwali loa oukou, oana oukou iaa oo e koho mai o Kalauokalani a olelo mare oukou i koho aoa nooukou, a olelo mai e koho oe i kela, ae wale aku la no onkou, he nawaliwali maolioukou. Ike koho atia 0 ka Puuku a hoopuka ia mai ka inoa o Bekele o ko makou hoi no ia heihoi ole aku'la au. Aole e hiki ia' u ke a'o aku ia oukou i ka ioukou mea e koho ai, oiai o na 1 Lpnamakaainaha ame na luna apau loa ua kue-maoli ke auo o ka hana ia ana i na kuhiknhi o ka aoao fl nolaila aia no ia ia oukou. "Hoike mai o j pukff oia i iia iimahana aole ia oukou, a hoike mai no o Poepoe i •puka no oia i na limahana/a ua hooholo makou aole e boolohe~ I ks K&lauokalani e a'o mai ai, na makou no iā e ike i ka makou i ike aj he pouo, aole e hiki i ka Hope Peresideoa ke ahewa m&i no ia mea. ■ "Ua puka mai nei i na nupepa u& uku ia o Kale Aki he $1000, ma ka lima o Kale Aki he $500 oia mau dala na na Home Rula a he $500 na na limahana. Aole nae au i ike ia mea, p ka'n e a T o aku nei ua akea ka puka no kakou e kohe ai aOle he mea n*na e ahewa mai, e koho oukou i ka oukou mea i ike ai he pono o ko oukou koho pololei he hana hawawa ia, o ka'u e a'e aku nei ia oukou e koho e like me ka oukou i ike ai he pono." - . M4hope o' laila ua oluolu i ka L-unahoomalu ke kukala ana mai ua noa ka halawai i na aoao lealaiaina apau. Ua hoolauna iqpi o J. K. Paele i na moho ame na kokua o ka aoao Demokalaka o R. H. Trent, ka puuku * o ke Kalana 0 Oahu" ka ke Senatoa B. M. Watson aku, Makainui Wm. Paul Jarret aku, Pamawaho aku, Daniel K. Hoolapa no ka Elele L. Iy. McCandless, W. K. Appa moho holo LunamaEaaīnana ana, J. K. Paele moho holo Lu&akiai a na Demokalaka, « o Sam l<ua ka panina ka moho Hope Makainui a na Home Rula ame na Limahana i wae aenei tna ke ano i Hope Makainui no Koolauloa. Maikai na olelo paipai aole he jnau olelo pilikino, aole no he maikai oia ano hana,epaio i ka paio naauao. Hoakaka i ke akea i ka oiaio pela e pono ai. I ko makou halawii he 73 poe kupono i ke koho balota a o ke anaina apan he 97.