Ke Kilohana o ka Malamalama, Volume IV, Number 11, 8 April 1910 — HE MOOLELO NO HALE IERESE KA WELI O NA POWA O NA PAE MAUNA O MISOURI O KE KENETURIA IWAKALUA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO HALE IERESE KA WELI O NA POWA O NA PAE MAUNA O MISOURI O KE KENETURIA IWAKALUA

MOKUNA VI KA MAHŪKA ANA Mahope iho o ko lakou hul hope ana r ua kau aku o Mine Kaaka maluua o ke kaahi no ka Hikina a 0 oale lerese ame Keaka, ke kanaka nana i hoopakele laia, ua ?kamoe pololei aku ko laua , alahele 1 no na k.uahiwi. Mamua uae o ko lakou hookaawale ana, ua hooholo iakou ma ke kulanakauhale o Karas(M>a lakou e hui ai. He mahiua a oi keia auwana hele aua a lerese ame leona kokoo-, lua mnna kuahiwi, e alo ana hoi mai ka'makaala mai o ka oihana j makaikiu o Amerika Huipuia, a oiai ua kau ia kekahi makana malunao koua poo nona ka huiqa o $io,ooo ika mea a mau mea paha ; nana e hopu pio iaia. I l*o Hale lerese hiki ana ma kekahi'aUhao ua haalele mai la kona ; kokoolua iaia a holo aku la oia no | Moua aua, a o lerese hoi, ua holo 1 ololei loa aku la oia no ka hui pu ana uie Mine Kaaka kaua ipo ma ke kulanakaahale o Karasoua. No Mine Kaaka, aole loa oia i i poina i ka mea a kona puuwai i aloha > i, a i kela ame keia kaahi ei hiki mai ana ma ua kulauakauhale ; la aia mau oia malaila kahi i kali hoomanawauui ai uo kana mea j niob«w»A m' ke kakahiaka o ke-i kahi la ae, ua hoea hou aku no o i Miue Kaaka ma kahi hoolulu kaahi < a malaila laua ī hui pu ai me Halel lerese. ; lloko o ke aluka o na kanaka ia | wa ua hiki ole ke hoomaopopo ae o ; Hale lerese ame kana ipo, nolaila | ua halihali loa aku Ia laua nei no j ka hokele a malaila laua i noho ai j uialalo o ka inoa kapakapa. Ua hoike piha aku o Miue Kaaka i kona moolelo o ka huli hele ana : ia lerese a hiki i kona wa i loaa p.ku ai iloko o ka halepaahao ame kona hoao ana e hoolimalima i kela kanaka nona ka iuoa o Keaka e iaia a kakou e ka mea lieluhelu i ike aenei. Ua hoike pu aku la no hoi o Mine Kaaka i ka loaa ana laia he ulia pomaTkai, mamuli o kona hookomo ana i kaua mau dala iloko o kekahi lua eli gula, a ua Ipaa iaia he $6,000 mai laila mai e pono ai ko laua noho ana. Ua Ulo keia mau olelo a Miue kaaka i mea e hoohauoli loa ia ai ko Hale lerese mau noonoo, a niahope iho o ka hala aua ia laua he oiau la ma keia hokele ua haalele īho la laua a kamoe pololei aku la ko laua alahele no Pokalaua, Oregoua.

lloko o keia mauawa e ka mea iieluhelu, o ka lere.se haua ame kana ipo, oia no' ka hele ana mal kekahi kulauakauhale a kekahi : kulanakauhale e imi wale aua no i ; ko laua wahi e pakele ai mii na umu sua a ke kanawai. Ma Pokolana ua hui pu aku keia Itreīe me na kanaka hihiu i uele ia tuen he kauaka iloko o ko lakou puuwai, e maalo ana ma na īpuka o na hale iuu waiona a he hookahi hana uui oia'no kapiliwai- | wai. "E hala aua iaia ke ao me ka : po maloko o ua hale piliwaiwai. I ka aneaue loa aua e pau ka laua dala, a oiai uo hoi e alako loa ia aku aua ko lerese uoquoo iloko 0 na l.\ua piliwaiwai, ua ala mai la ,loho o Miue ka noonoo e koi aku 1 kaua ipo e haalele laua ia wahi no r:arJnee hou aua aku ma kekahi : M.iibi v koa, no ka huli ola ana no !atfa. 1 Maiuulī o kana mau koi ikaika

aua ua akakuu mai ko Hale lerese ma ia hope iho ua nee aku laua nei no ka Muliwai o Kootani, kahi hoi o ua kauhale eli! gula oia au o Amerika. Ua kukulu ae o lerese he hale inu waiona noua ma keia .wahi, a oiai no hoi ia kulanakauhale e piha mau ana i na kanaka o kela ano ame keia ano e kipa mai ana ilaila e hoona ai i ko lakou makewai. Ua lilo nae keia nohoana o lerese i mea na kana ipo e makemake ole loa ai, a nolaila, ua haalele iho oia ia lerese a holo aku oia no Pokane me ka ae aku o lerese e hoao oia e kuai aku i kona hale inu waioua a ;mi aku iaia mahope. JHe mea oiaio ua imi io aku no o lerese i kana ipo ma Pokane, eia u ae, mamuli uo o ka lerese mau īaua poun ole ua kipaku ia mai la iaua ma ia kulanakauhale mai. Ua iiaalele iho laua ia wahi a nee hou ;<ku no ka Muliwai JCoōtaui a ma kekahi po oiai o lerese ame kana ipo e moe ana, aia hoi.ua hoohikiiele ia ae laua mamuli o ua leo hauwalaau o na kanaka. Ua ala mai la o lerese a hele mai la e uinau pono i ke kumu o keia haunaele o ke aumoe a he hookahi io pane nui i loaa aku oia hoi, iua .tole oia e iaalele iho ia wahi, alaila* t_* hanai no lakou i koua io uie ua Hiioauo kepau. Mamuli o keia mau olelo i puka ;tku mai ka waha aku o kela poe kauaka nana i hoaleale hou aku ke koko pepehi kanaka iioko o ka powa lerese, alaila lnlau aku la oia i kaua pu a-lie owa'ea aua uo ke ;-hi o ka hoomaka iho la uo ia o ke | kaua hahana mawaena oua ame \ kela puulu kauaka. He elua a be ekolu o ua poe la ī Uoi puanuanu akiv i ka ili o ka honua, a no ka tpea, o ka powa i lerese haua īke ia o ka hanai huai kepau. |

Iloko o keia wa e kaui kupinai ana o na pu i ke aahioe ala hoi, ua luio malu aku la o lerese ame kana ipo ma ka puka mahope oko iauā hāle a nalowale a ma kekahi la ae eia laua uei e hele ana i ka uenelu poho o ua o Pokaue. Ua kipa maalahi aku o lerese nme kana ipo ma kekahi home o kekahi kanaka mahiai a malaila j laua i noho ai no kekahi mau la, a mahope iho o kona kuai ana i lio ime ona kaa no iaua, ua haalele vho la laua ia wahi a kamoe pololei aku la ko laua alahele noka Hema. He mau mahina , loihi mahope mai ua hoea maalahi aku la laua r īei uo ke kulanakauhalh o L,ouiseona, Idaho. Aole laua nei i uoho loihj ma ia : kulanakauhale, a no ka mea, ua omo aku iloko o ko laila poe ka īoohuoi no laua nei, malia he pio īaua na ke kauawai e imi ana i ko aua ola. : Ua haalele iho la laua nei ia vahi ikapo a hoouee aku la ka aua huakai uo ka Muliwai Moo kahi hoi o na aina' kupouo i ka ; iianai holoholona o ka Mokupuni o i Idaho. Eia nae, i ko laua wa l hoea aku *i ma keia wahi ua malama loa laua i ko laua hui pu ana aku me ua kamaaiua o ike ia ko laua auo a mamuli oia auo ua komo aku no hoi ka hoohuoi iloko o na kamaaina uo laua nei.

He mea oiaio iloko oia mau la e haohao mau ana na kanaka hanai holoholoua o keia mau kula i ka ualowale mau o ka lakou mau holoholona a tio in haohao o lakou u.i iioakoakoa ae la ua kamaaina ia lakou iho ma ke atio komite uo ka iiuli pono auā aku i ka mea nana keia mau hana powa i ko lakou pono, Ua hoouua aku keia komUe i ka Johe ia lerese e haalele iho oia ia wahi, aka nae, oia kauoha a na kamaaina aole loa ia i hoolohe ia a*u, Oiai o keia kula hanai holololoua i loaa aku ia lerese ua haalele ia he awawa nui keia i hoopiha a me na mauu uliuli a e kahe aua

hoi ka wai iloko o iaila, nolaila i ka wa papaa la e hoi aoa na boloholona apau ma keia wahi a pela iho la e ūalowale mau ai na boioholona a ka poe hauai hoioholona oia wahi. • - Ma ka palena pau o keia owawa e ku ana kekahi pali laa mania a malalo pono o laila kekahi kauhale no na powa ahiu oia mau kuahiwi a na lakou e aihue maa na lio maikai o na kamaaiua oia mau wahi, o ke alahele nae e hoea aku ai be olowi a nihinihi no hoi. He mea oiaio loa aole loa i moeuhane o lerese aia he puulu nui o na powa e noho nei ma ia kakaimauna, aka nae, i kekahi la ua halawai aku -oia me lakou. a mamnli o ka manao kuhihewa o kela poe powa he kamaaina oia e hookolo ana o ko lakōir meheu ua hoomaka mai la lakou e ki pualu iaia nei. E Hke no me ka hiapaiole o ks powa lerese a o kona hulu aa hoi ia o ka make ame ke ola ua hoomaka ke kaua hahana mawaeoa o lakou a he mea oiaio ioa ua haawi pio na powa iaia, • a ma ia ano ua lilo oia i Alii maluna o lakou apau. Ua haalele iho o lere9e i koua pupupuhale a hoi aku oia ame kan.i ipo no ka noho ana ma ka heaua o na powa. . Ma ka la eha o Sebdtemaba 1896, jua hoeu ae ke kon?ite Makaala a. na kamaaiua 110 ka huli hele ana i j kah. e nalowale honua nei o ko | lakeu lio a ma ka auina la o ua la |ala ua hoea maalahi aku la | komite ma kahi i hoopaa ia ai ke- | kahi pu-a lio. (Aole ipau.s