Ka Lanakila, Volume I, Number 1, 1 July 1909 — NA LOINA ALAKAI O KE KANAWAI [ARTICLE]

NA LOINA ALAKAI O KE KANAWAI

No ka pomaikai nui o na lunakanawai apana. na loio ame na ?nakai nui Hawaii e paa nei i na oihana o ka lehulehu īua kela ame keia kalana pakahi a i nele hoi me keia mahele nui o ka ike, ua konoia mai KA LANAKILA e waiho a hoakaka aku i keia mahele e pili ana i na loina alakai o ke kanawai; a he mau mea kupono loa hoi e pulamaia e kela ame keia e akenui ana e imi i ka waiu aiai o ka ike. Wahi a Coke kekahi o Jia olohe a hoku olinoiino ma ke kanawai, ua hoakaka ae oia i kekahi np[®u mea e pili ana i keia mau rula, oia- hoi, wahi ana: "He hoike hoakaka ia i pili aku i na kanaka apau, a ole hoi he hooiaio e waihoia aku, a hoopaapaa ana hoi maluna oia mea." 1 Bla. Com. 68. He mau kumu a he mau kauohaia, a he mahele hoi o na hana maa mau, a i ole o na kanawai o ka manao o ka aina, a ua like a like kona mana me na kanawai i kau maoliia e kekahi mana kau kanawai. O keia mau loina alakai na ka Aha wale no ia e noonoo, a aole hoi na na Kiure Termes de la Ley: Doct. & Stud. Dial. 1, c. 8. O na loina o ke kanawai e apo ana no ia i ke kanawai, a o na kumu. apau e pili ana ilaila e laweia no no ke aponoia: Co. Litt. IX, 67. E nana Plowd. 27 h. 0 na palapala noi no na loina kanawai imua o ka aha he pohihihi no. O ke alaheie kupono no ka hana ana i keia mau noi, oia no ka hoakaka pau pono ana i kahi i ulu mai ai ka loina alakai, a e hoomaopopo yu hoi ina o ke kumu i ulu mai ai ua kailike ia me ke kulana o ka hihia, a i ole he kumu hoohalahala (exception) maluna o ka rula alakai laula. 1 mea e hoomahuahua loaia aku ai ka makankau ma ka hoonaauao ana maluna

o keia mau kumu, ke lawe ae nei IfA LANAKILA i na inoa o kekahi mau buke e pill ana i keia kumuhana ma ka olelo Berit;inia: Noy's Treatise of the Prineipal Grounds and Maxims of the Law, Wingate's Maxims of ' Peasons, or the Reason of the Oommon Law of England, a pela no hoi me ka Francis' Maxims of Equity. Mawaho ae o keia mau buke, he nni na buke kuhikuhi a alakai e pili ana 1 keia kumuhana; a o kekahi o lakou oia no ka Broom's Maxims. Nolaila, me keia mau hoakaka ana, e oluolu e komo ae kakou ma ka makaikai ana i keia mau loina alakai o ke kanawai elike me malalo iho nei: "Ke holo ku-e nei ka manawa i ka mea molowa ame ka poe e makaala ole ana i ko lakou mau pono. Time runs against slothful and tJiose who neglect their rights, Currit tcmpus contra decides et sui iuris contemptores. Penei kekahi mea e pili ana i keia loina alakai o ke kanawai: Ma ke alanui e ku ana o A laua o E, a mamua o ko laua alo e ku ana ka lio 0 A a hiki mai o I ma ua wahi 'la, a kuai itku i ua lio 'la ia E me ko A maopopo no i keia hana me kona noonoo maikai. alaila, aole auanei ke kanawai e naiK' i ko A mau pono, oiai, aia no oia malaila, a ua ku-e ole aku hoi i keia mau hana alma ua manawa la. E hoomanao mauia o ka noho hamau, he ae ana ia ma ke kanawai. Ma keia ua molowa a ua hoopalaleha maoli no o A 1 kona mau pono, a he hooia ana hoiia i ka pono o ka 1 hana ana. Pela pu no hoi ma na mea e pili ana i ke koi ana i na aie imua o na Aha hookolokolo, he mea pono' i ka mea nona ka waiwai i aieia ke pulama i kona pono ma ke kanawai, oia hoi, ua haawi maopopo loa mai ke kanawai iaia i ka manawa <» pulama ai i ua pono 'la ona, a i ka hala ana oia manawa (Statute of

Limiration) ka manawa o 6 makahiki, ua make iho la kona pono, a no ka mea, ua holo ku-e mai ka manawa iaia ma o ka makaala ole i hoouluia ae. Eia hou a he mea no hoi keia i maa mau Ika noho ana o A maluna oka aina o E, a oiai e noho ana o A me ke ku-e mau ī ko E kuleana maluna o ka aina, a he kue laula fioi; a i ka hala ana 0 ka manawa a ke kanawai i haawi ai ia M e makaala no kona mau pono a hana ole oia, alaila, e nele ana oia i kona kuleana maluna o ua aina 'la, a no ka mea, ke holo ku-e mai la ka manawa iaia no kona hoohemahema a makaala ole ma ke kiai ana i kona mau pono. Malalo o keia rula he nui na mea i koe e kailike pu ana ma keia alahele hookahi. Aole kekahi he hooilina no ka mea e ola ana. No one is an heir to the living. Nemo est haeres viventis. Broom Maxims, aoao 522-3; 2 Bouv Inst., aoao 1694, 1832. Ma ke kanawai e pili ana i ka ili ana aku o ka waiwai o ka mea i make kauoha ole, a pela pu no hoi me ke kanawai e piil ana i ka palapala hooilina no ka ili ana aku o kekahi waiwai maluna o ka mea i hoakakaia he hoilina a mau hooilina hoi ma, ua palapala 'la, ua onipaa loa ke kanawai ma ka nana ana aku o ka make ana o ka mea nona ua waiwai Ia me ke kauoha a kauoha ole paha, oia iho la ka wa ame ka manawa e holo aku ai o kona "waiwai 1 kona mau hooilina, nolaila, e hahai ana ka hooillna i ka make ana o ka mea nona ka waiwai; a e hoole ana hoi ke ola ana o ka mea nona ka waiwai ia mea he hooilina. E pono oe e ike me wai la oe e hana ai. You ought to know with whom you deal. Scire debes eum quo contrahis. (Aole i pau ka Momi.)