Ka Lanakila, Volume I, Number 1, 1 July 1909 — KA WAIHONA AILA PONI [ARTICLE]

KA WAIHONA AILA PONI

(Kakauia e ka Anela o Mekiko,)

0 Bolesalusa, kekahi ō na moi o Polani, e lawe mau ana oia i ke kii i penaia o kona luaui makuakane iloko o kona poli; a iaia e lawelawe ai ma kekahi hana nui, e nana mua ana oia i ua kii la, a hoopuka ae la i keia mau huaolelo, "Aole au e poina i na olelo ao maikai a kuu makuakane, e pili ana i ka hana. Pela no o ka Buke o ke Ola Mau Loa, oia ke kii e hoike mau mai ana i ko ka Makua Lani makemake a kakou e hana aku ai. Nolaila, mamua o ko ke kanaka hoomaka ana e lawelawe ma kekahi hana nui, e wehe ae oia i ua buke la a nana iho; a e ike ro aualiei oia i kana mea e hana ai ame na mea ana e kapae ai. 1 halawai oe me na alalai ame na ku-ia ma kau hana, mai hoopau wale oe i ka manawa ma ka houluulu ana i na kuluwaimaka i hanini, oiai, aole lakou e halihali mai ana i na pomaikai ia oe ke o!e ka hana. E ku maluna o kou mau kapuai e ka mea leo ikaika a mana, e hele a e hai' aku i ka nu maikai a hauoli o ka evanolio; e kala aku ma na hale, na alaloa, na kuamōo ame na ipuka 0 ke kulanakauhale; e ka mea ulakolako, e ka'i i kou mau wawae, e hoomohala i kou mau lima, e wehe ae i kau hipuu, a o ka moni iloko e haawi aloha aku i laau hoola no ka mea ma'i, i kapa no ka uhi ana i ke olohelohe o ka mea hune, 1 loaa ai ka aila no ka a-a ana o ka malamalama o ka naauao iloko o na kamaiki i uhi paapuia e na pauku hau o ka nele; a i luia ae hoi na haawe o ke kaumaha i hikiiia maluna o na poohiwi 0 ka mea i hookaumahaia; e ka mea i loaa iaia na manawa kaawale, e eu ae a e hana ma na hana maikai; o ka mea 1 loaa iaia ka lokomaikaiia ma ka hoolol\eia ana o kana pule e ka Makua Nui 0 na makua, e hele oia % e waiho aku 1 ka uwahi ala o kana pule ma ke anuu mua o ke alapii o ka noho alii o ka Mea Kiekie Loa; o ka mea i loaa iaia ka peni hulu kuhukuku, e kahakaha iho oia i na olelo noeau: — O kela ame koia kanaka ma kona kulana iho; o kela ame keia me ka mea kaua ma kona lima, a e nee aku maluna o ke kahua kaua o ka hoaoia; no ke Akua Ola ame Kona oiaio; no ke Akua Mau a no ka pono; a o kakou apau i ike oiaio i ko ka Haku mana ame Kona aloha, e oluolu e komo kakou a e noho malalo o ka malu o Kona hae a e paio, hakoko a e hooili i ke kaua ma na ipuka o lerusalema nei no ka loaa mai o ka lei rose maikai, aole e mae. E ka mea i hanauia e ka wahine, e hoomanao mau aia ke hele, ke hana, ke ai a ke moe pu nei me oe he elua mau

mea kino i ike oleia e kou mau maka; hookahi ua hoaahuia me ka aahu i like aku ke keokeo me ka hau maluna o ke kuahiwi, a he aiai hoi i like aku me ka hulu o ka hipā maemae o Melehone, a ma kona poo e kau ar»a he leialii i okomoia me na hoku he umi ame e.lua; o ka lua o na mea kino ike oleia, ua aahuia me ka aahu eleele o ka manu koraka; ma kona poo he leialii i like aku me ka ula o ke koko ame ke okooko 0 ke ahi, a ua mahele manaluaia hoi kona alelo, a ke ku mau nei ka mua ma kou aoao akau, a o kekahi ma kou aoao hema; e nana a e kakau ana hoi i kau mau hana o ka la. I kou hana ana i na hana maikai, e kakau ana ka mea ma kou aoao akau ma kana buke a ,sila iho la; a i kou hana ana i na mea maikai ole a ku-e i ka pono, e kakau iho ana ka mea ma ka aoao hema ma kana buke. E kali auanei oia a waena po. A ina mamua ae oia manawa e noonoo ana oe no kau 1 hana ai o ka la 1 hala, ma ka puili ana o kou mau lima mamua o kou umauma me k"e kulou ana o kou poo ilalo a puana ae, "E hoomaikaiia ke Akua ua hewa au, e huikala mai i ko'u mau lawehala ana " ma keia wa e holoi no auanei ua mea la o ka Aoao hema i kana i kakau ai, a ina aole, alaila; ma ua waenakonu po la no e sila ana oia a hoopaa hoi, a o ka mea ma ka aoao akau e kulou ana oia ilalo a uwe iho. O kekahi o ko Eoma mau keiki punahele a kaeaea maluna o na kahua kaua ku-e i na enemi, ua hookauwa oia iaia iho no na makahiki he kanaha no ka hanohano ame ke kuokoa o kona aina,— he umi oia mau makahiki ma ke kulana he koa, a he kanakolu hoi ma ke kulana alii alakai. He haneri ame kanaono ka nui o na hooilikaua ana i komo ai, a he kanakolu ame elima manawa i hoehaia ai oia. No kona koa a wiwo ole maluna o na kahua kaua no ka hoopakele ana i na ola o na makaainana o kona one oiwi, ua makanaia mai iaia he iwakalua leialii 1 okomoia me na pohaku daimana he ekolu haneri ame kanaono; he kanakolu leialii i okomoia me na pohaku emerala no kona paio hookahi a hoauhee ana aku ia iwakaluakumamalua o na enemi; he ewalu leialii ame hookahi īhe i omauia kona maka me ka pohaku onika makamae loa no kana hana ma ka hoopakele ana i ka hae o na legiona o Roma mai ka enemi mai. Mawaho ae o keia mau makana, he kanaiwa-kumamakolu kaulahao gula, he kanaha-kumamahiku kupee lima, he kanalima-kumamalima ihe gula, he eiwa kapakila, eono papalekila, he Hmikumamakahi paa ke-pa, he mau waiwai pio hoi no ke kaua. E ka makamaka maikai a hoaloha.oiaio e iini ana i ke kulana Karisiano, ua pono kau i koho ai, a no ka mea, he kulana ia i oi aku i ko na kulana hanohano apau o keia Ao.

E kupaa ma ke ano he koa oiaio ho ka hooilikaua ana ma na kahua kaua e alakaiia ana e ka Mea Mana ka Hoola; a o na makana apau ame na hoohiwahiwa ana mai laia mai, e oi pakela loa aku ana ka nui mamua o na makana i loaa i keia koa o na legiona o Roma, a he mau makana hoi aole e hiki i ka enemi ke kaili mai ia oe aku, a aole hoi e pohina ko lakou nani. Aole anei e hauoli a e haaheo nui hoi ke koa Olimehia no ka lanakila i loaa iaia maluna o ke kahua mokomoko i ka wa a na leo o ka lehulehu e hoohekili ana no ka mahalo ana iaia? Aole anei e lilo ana ia mau leo ikuwa o ka mahalo ana i mea nana >e hapahapai ae i na manao uilani iloko ona ka. hana ana aku i mea e hooi loaia aku ai o Kona kaulana? Aole anei e lilo ana keia ae la i mea na kakou e hoomanao ae ai eia kakou apau malalo o na kiai ana a ke Akua Pau Ole? Ke nana mau mai nei ke Akua o Aberahama, a o ka mea aloha hoi a Solomona ka Moi o ka Isaraela i kela ame keia e kukini nei maluna o fee kahua heihei lani, b paio a e hakoko nei me na alii ikaika o ka lewa; ka mea hoi e holoi ana i na naau kaumaha, a e haawi ana hoi i na kuluwaihau i ka mea e kulou ana ilalo a i onowai hoi. E hana aku kakou apau a no ka mea ua hooholoia, "E pii aku kakou ma na anuu kiekie loa o ka hana, a e hele hoi ma ka piko o ka mauna kilohana o ka naauao ame ka nohona mahaloia. Ina kakou e kolo malie a nee pu-pu ma ke alaloa, e maalo ae ana o Silo, o Kakaolelo, o Kealiiokamalu, o Emanuela mamua o kakou a hele aku, a ia wa e loaa mai auanei kakou i na ale po'ipu o ka moana akea o Kahoowalewaleia. Ina kakou e noho hana ole a hoohala manawa wale ma ka mahinaai, aole ka Haku 0 ka mahinaai e hauoli ana i kona manawa e holoholo ae ai malaila. E koa, e kuoo, e hopkanaka, a e hana mau i hauoli nui ka Haku. Ina e palaleha, e ulu nui ana ka pua kala a lilo i pakaua ikaika loa e pani ana ma kou ipiika; a aole hoi e hiki ke puka aku iwaho a ke komo aku hoi iloko. Ma kekahi huakai maluhiluhi a Mahomeda me kona pualikaua ma ka waoone mehameha o Sahara, ua hoomaha iho la lakou no ka hooluolu ana; a ia wa 1 olelo ae ai kekahi o kona mau koa, "E hookuu wale aku ana no au i kuu kamelo, a na Alahe e kiai mai; no ia mau olelo ua pane aku la o Mahomeda, "E ka Hoaloha, e hoopaa i kou holoholona me ke kaula, a o ke koena aku o ka hana oia ka Alahe." Ma ke ola ana o ke karisiano oiaio, mai haalele i ka manaoio a no ka mea; oia ke kaula kaakolu e oia mau ai ka pili ana me kou Akuk.