Ka Lanakila, Volume I, Number 2, 8 July 1909 — NA MEA ANO NUI O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEA ANO NUI O KE AO NEI

KE KUMU O NA INOA KAPAKAPA O KEKAHI MAU AUPUNI.

O keia, malalo iho npi kekahi mau mea e pili ana i ke kumu i loaa ai o na inoa kapakapa o kekahi mau aupuni o ke ao nei: ]\[ai ke au mai e noho alii ana o Elikabeta o Enelani, ua kapa aku na Pelekane i Kelemania o Kaukina Mikaele (Cousin Miehael) i na Holani, o Manuhe'u (Mynheer) i na Deneinaka o Danakeko (Danskers) a i na keiki o na puu ehiku o Italia o Laka-loni (Lazzaroni). O Anakala Same (Unele Sam) oia ka inoa-kapakapa i hoopiliia aku ia Amerika Huipuia e hoomaka ana mai ka wa mai 0 ke kaua o 1812. Ma ua kaua 'la ua haawi aku ke Aupuni i ka ae-like no ka hoolako ana i na koa me na )ako ai ia Elbert Anderson. Ma kekahi la ua hiki aku la oia ma Teroi, Nu loka, no ka nana ana ina lako ai oke Aupuni. Ona luna nana ukana ma ua wahi 'la he mau hoahanau laua kekahi ame kekahi, no laua na inoa o Ebeneza ame Samuel Wilikini, aka nae, ua ike a ua kamaaina nuiia ka mea hope o laua o Anakala Same (Unele Sam). Oiai na, kanaka hana e hookaawale pono ana i kela ame keia ukana elike me ko lakou ano, ua lilo i mea hoopaapaa 1 waena o lakou ka manao maoli o na huapalapala "E. A. —U. S." a wahi a kekahi o lakou, f< o ke ano o keia mau huapalapala oia no o Elbert Anderson ame Unele Sam; aka nae i ka wa o lakou i ninau aku ai i kekahi mea i maopopo i ke ano o ua mau huapalapala 'la, ua haiia mai 'la ia lakou, o na waiwai apau o ke Aupuni ua kauia keia mau huaolelo "U. S.", oia hoi United States. O ka inoa loane Btilu (John Rull) ua loaa mai ia i na Kanaka P<&?k?uie mamuli o Dr. Arbuthnot ka mea nana i hakn a kakau i ka '"Moolelo o īoane Rulu," he moolelo i hoopiliia aku i ko Duko o ]\laleboro, a i pa'iia hoi ma ka makahiki 1712. Mai ia manawa mai a hiki i keia wa e ikeia no o loane Bulu ma na kii ma ke ano he kanaka poupou puipui; lie biva ma kona poo; me ke kuka puapua pelehu, lolewawae ekekei me na kamaa buti ili bipi bulu ma kona mau wawae a e hele pu ana me ka ilio nuku peu nuku poupou. No na keiki hoi o ka Aina Pua ua kapaia aku lakou o loanē Kainamana (John Ohinaman). Ua loaa mai keia inoa ma o kekahi palapala 'la i hoounaia aku i ke komite o kekahi Ahahui Keaka o Enelani; a i hoolahaia hoi ma Ladana ma ka A. D. 1819.

MAI KA HULU MAI 0 KA HIPA, A KE KANAKA, ILOKO O HAPA LA WALE NO.

He mea mau i ka poe puni hookelakela o kela anie keia ano ke akenui ana e oi aku ka lakou mea i hana ai mamua o ka kekahi poe i hana mua ai i ua mea hookahi 'la no, a nolaila mai kakou i ike ai i kekahi poe e alualu ana i ka manawa oi loa aku o ka maikai ma na hana kukini, hakoko, heihei au, heihei moku, heihei hoe-pukahi, paani popo a pela aku 0 na hookelakela like ole; a ua ko ka hapanui elike me ka lakou i iini ai; aka, a hiki mai nae i keia la, a o ke kanaiwakumamawalu keia o na makahiki, aole loa he mea i hoike ae ua eo iaia ka manawa holo loa no ka hana ana i kekahi kuka mai ka hulu mai o ka hipa ola mai ka puka ana o ka La, a paa i ka wa a ka La e napoo ana i ka ilikai. u kahi i hanaia ai o keia hana oia no kahi kauhale uuku o Nubere, Enelani. X ka makahiki 1811, ua hiki aku la o John Coxeter a o ka ona hoi o ka hale hana lole e ku ana ma ua wahi 'la a kamailio aku ia John Throckmorton, he manaoio kuna -me ke ano mikini hou e hoohanaia nei maloko o kona hale-hana-lole, ua hiki loa iaia ke hoolilo i ke kuka a ka barona e aahu ana i hulu no ka hipa, a hana a loaa he kuka hou. Mamuli o keia mau olelo a ka ona hale-hana-lole, ua lilo ia i mea e hoouluia ai o ka hoopaapaa mawaena o laua; a he mau la pokole mahope iho ua hiki kino aku ka Barona me ka huina o elua haneri paona ($3,000) a waiho aku la imua o John Coxeter no ka pili e hanaia 1 leuka nona mai ka huluhipa mai ma ka hora elima o ke kakahiaka o ka la 25 0 lune, 1811, a paa ma ka hora ewalu o ke ahiahi oia la no. ma na hora poniponi o ke kakaliiaka o ka la i hoikeia, ua hookahahaia ko Nubere poe i ka ike ana i ka Barona e helo ana me kana kahuhipa ame na hipa olua no kahi o ka hale-hana-lole e ku ana. I\la ka hora elima ponoi, ua makaukau n a mea apau no ka hooko ana i ka pili 1 hoopaaia mawaena o laua. Ua akoia ka liulu o na hipa, holoiia, kahi, omilo, a hookomoia iloko o ka mikini hooluu; kaomiia, a mai keia wāhi aku, ua komo aku la iloko o ka mikini hoomaemae, a mai ka hoomaka ana o ka hanaia ana a hiki i ka loaa ana o ka lole ua pilia na hora ewahua oi. Ma keia wa ua koilio aku la ka lole ma ka lima.o James White ke tela lole, ka mea hoi i makaukau mua me na mea pili i kana oihana; a oia ame eiwa poe tela e ae i makaukau me na upa ame na

kui humuhumu i hookomo lopiia, ua hanaia iho la ua hana la no elua wale no hora; a ma ka hapalua o ka hora eono oia ahiahi no ua hoihoiia aku ua kuka 'la i Barona, a .ma ka hora ewalu ponoi oia ahiahi ua komo iho la oia i ua kuka 'la imua o elima tausani o ka poe i akoakoa aku no ko lakou lohe ana i keia mea hou, a noho iho la ua Barona la ma kekahi papa aina me kanaha poe i konoia.