Ka Lanakila, Volume I, Number 3, 15 July 1909 — KE AHIKANANA VERO ONEGA Ke Kaeaea o ka Hema A O KE Pookela o na Makaikiu [ARTICLE]

KE AHIKANANA VERO ONEGA Ke Kaeaea o ka Hema A O KE Pookela o na Makaikiu

MOKUNA rv Puali ka Hau Nui i ka Hau Iki. (Hoomauia) "Ile niea ole wa)e 110 ia'u ka liai ana aku owai la au, oiai nae, ua makaukau mau au e lawe i ka hoohiki no ka hooia ana i ka hewa ole o keia kanaka." "Ua maopopo no anei ia oe ke kumu hoopii i hoopiiia mai ai keia elemakule? n 4< Ua maopopo loa ia'u." 4< Pehea i maopopo ai ia oe?" "Mai kou mau lehelehe ponoi mai no." "Alaila, ua makaukau oo no ka hoohiki ana aole i hewa keia kanaka?" "Pela no." <4 lna oe e aa ana i ka hooliiki no ka howa o)e o keia kanaka, alaila, ua hui mua no oe me Vero Onega?" <f Ae, oia no elike me kau i kamailio mai 'la." Na keia inau olelo i puka aku mai keia malihini aku, na ia mea i hooulu ae i na manao hoohonehene 0 na powa no keia kanaka. "Heaha na hooia e hiki ai ia makou ke hilinai aku 1 ka oiaio o kau hoohiki ana^", "Aolo e hiki i kekalii moa ke liele tnai me ka hoopunipuni imua o keia anaina oiai ka make e kau aku *uia ke liiki mai oia." "Ileaha kou manao o ka hiki ana mai o keia wahi?" 11 \ hiki mai nei au e lioopakele i ka elemakule maikai a hewa ole." "Heaha na hooia ma kou aoao e hiki ai ia makou ke manaoio aku?" "O-ka hooia oi aku oia ka'u i lawe mai nei." "E hai n^ai." 4< E hookuu mua ika e]emakule. > ' "Aa>le, aia wale no a hoike mai oo i ka mea oiaio." "Alaila, o ke kumu hoopii i hoopiiia ai keia elrmakule hala ole oia no kona huipu ana me Vero Onega ?" "Ae, oia ke kumu hoopii." "He wahahee kela."

"0 kau paha ia e waha-wai inai'nei ia makoll. ,, "Aole mea i oi aku no ka hoike ana i ka oiaio elike me ka'u e hai aku nei ia oukou." "Owai oe?" "Alaila, ke akenui nei oukou e maopopo owai.au?" '*E hai mai oe ia makou i kou inoa, a ina aole pela, alaila, e lawe aku oe i kalii o keia elemakule." f< lna e lawe ana au i kona wahi ma ke ano he. lawehala, he mea anei ia no oukou e hookuu aku ai iaia?" "Aole!" Ma keia wa no i aka henehene ae ai ka malihini, a o ka mea hoi iloko o ka aahu eleele e ku nei imua o na powa. "He kanaka koa maoli oe," wahi a ka peresidena o ua puulu powa 'la. "Ua pololei kau i pane mai 'la," wahi a ka mālihini. "Owai oe?" <c 0 Yero Onega!" Me keia mau huaolelo i puka aku mai na lehelehe aku o ka Makaikiu a o ke Kaeaea hoi o ka Hema, ua wehe ae la oia i ke koloka ana e ana, a wehe pu ae la no hoi i keia papale laulau nui e kau ana maluna o kona poo, a ku kohana ana imua 0 na powa me ke kilakila o ke kulana koa a wiwoole. Ma keia wa no aia he umi ame elua ka nui o na'waha pu panapana e kaulona pono ana no ke poo o ke kiu kau lana, no ka makaukau ana e o-u ae i ke ola makamae mai iaia ae. "E waiho i ka oukou mau mea kaua," wahi a ka peresictena o ua puulu powa *la i pane mai ai i kona poe kanaka. Me na leo hamumu o ka hoino i ka kakou hiwahiwa, ua hoihoi hou ae la kela ame keia i kana mea kaua mai ke kulana makaukau no ke ki ana i ke kaeaea a o ka olali o ka hema. ''Ua hai mua iho nei au ia oukou, o ke kumu nana 1 kauoha mai ia'u e hiki ianei nei, oia fio ka hoike oiaio ana aku ia oukou no ka hewa 010 keia elemakule." "Alaila, ua pono, a no ka mea, e lilo ana kou ola i uku pana'i no kou mahaoi ana mai nei i keia wahi." £< Aole loa pe]a," a ua hoopukaia aku keia mau olelo e ka makaikiu me ka leo kuoo a kalakala. Ua makaukau loa kela poe kanaka limakoko e apahu koke ae i ke ola o ka kakou hiwahiwa, aka o ko lakou alakai, he kanaka noonoo hohonu, ua ulu ae la iloko ona ka manao ana ao]e o-ka makaikiu wale "no keia imua o lakou, aka, he huina lehulehu kekahi eia malaila i hoea pu aku me Yero Onega. "E lawe ana makou i kou ola," wahi ,a ke alakai o na powa i pane mai ai. Ua akaaka ae la ka, makaikiu no keia mau t)lelo*a ke alakai o na powa, me ke ea ana ae hoi o kona poo iluna a nana pono aku la i. ke alakai o na powa me ka pane ana al?u: "Manao anei oukou e mauna wale mai ana no o Vero*Onega i ke ola makamae iloko ona ma ka liele

hookahi ana mai oia wale 110 iloko o ko oukon poai e keia poo limakoko? E hoolohe mai. Eia ke kau pono nei he mau wāha pu rāifela ma ka puuwai o kela ame koia pakahi o oukou mai ka poe mai e noho koke mai nei ma na walii pouliuli e hoopuni nei i keia walii; a 0 ka hoailona mai iau aku, oia ka wa e apahuia ae ai ke ola mai ia oukou aku. M Xo ka lolie ana o na powa i keia mau olelo mai ka kakou hiwahiwa aku ua pau nui aku la lakou i'ka emi hope me ka piha maka'u a haalulu, a aneane e hiki ole i kela ame keia o lakou ke paa i kana pu iho. He poe kanaka koa keia a wiwoole, aka, aole nao lakou e hiki ke a-a mai e paio me ke kaeaea o ka hema, a no ka mea. ua manaoio loa no lakou apau. aia hi 1 leliulehu o na kokua o ka makaikiu ke pee nei i kela manawa ma na wahi pouli e hoopuni ana i ua walii 'la. ]Ma keia manawa ua maopopo na mea apau i ke ahikanana o ka liema. ame ke kali hou ole aku he manawa hou aku, ua lalau aku la kekahi lima o ka makaikiu ma ka lima o ka elemakule Kelomana, ka īhea hoi i ahewaia, mamua iho, ame ka leo nui moakaka, ua pane aku la oia: "E hele! Ua palekana kou ola, me he 'la eia oe 1 waena o kou mau hoaloha pilipaa loa." Me keia mau huaolelo a Yero Onega i ka elemakule, ua kuhikuhi pu aku la kona lima i kahi a ka eWmakule e liele ai? kahi 110 hoi ia a ka lio punahele o ua Ahikanana 'la e ku ana. Me ka hauoli nui o ka elemakule Kelemana, ua liooko aku la oia i ke kauoha a kona lioopakele», a hele aku la tio kahi i kuhikuhiia mai iaia. Ma ki>ia wa ua huli'ae la ka Makaikiu V(»ro Onega iniua o na powa, ame ka leo o ke koa oiaio, ua pane aku la oia i keia mau huaolelo : M E hai mai ia'u ano, heaha iho la ka mea o ko oukou inakemake ana e lawe i ke ola o keia el(»makule no kona hoaloha ana no'u?" Aole he leo pane no keia ninau a ka Makaikiu. K kamailio mai, e keia poe kanaka liinakoko, 1 ' Mo keia niau liunolelo oolea a okalakala a ka kakou hiwahiwa ke Ahikanana a kaeaea o ka hema, aole loa he leo i loheia aku inai na poe powa inai. "K keia poe omo-koko e lioololie mai. I'« hiki mai in'i au no ka hoopaa loa ana aku i ke ola o keia elemaknle iloko ona ! Ina ma ka wa o ko'u hiki ana mai nei. a ua hemo kekahi ohohina o kona poo ia oukou ina uh lilo oukou apau he mau kino iwi maloo no keia Awawa o ka Make. M Me keia inau olelo, ua pane hou aku la ka kakou liiwah'iwa: " A hui hou aku kakou." Ma kei»i īiiaimwii ua hnli mai la l«- kaeaen V.to ()ncga no ka hele ana no kahi a kona lio <■ ku una. Aole i hala he minule ua kaa rnai la oia ina kahi pouliuli, oiai ija<> ka puali o na powa <• ku lohalohn ana inp ka inaopopo <>!<• ia lakou o ka lakou m<-i. <■ hana ai.

Ma keia wa ua hiki aku la ka elemakule- kahunapule no kalii o ka lio o ka kakou kiu e ku ana, a ma keia maiiawa hookahi no hoi i halawai aku ai oia me Vero Onega. "E kau inaluna o kuu lio, n wahi ake kaeaea oka henia. "Ile lio hou aku anei kokahi ou?" wahi a ka elemakule Kelemana. u Fj kau ae. a mai kainailio mai. ,, u O oe wale no." w Ae, owau wale no." t( Ke kanaka kupanaha! Na ka Mana Lani i hoaahu ia oe me ke kapakila o Kona aloha." "E hainau! Kau ae, a imi aku kaua i kahi o ka pakel<\ o hahaiia mai auanei kaua e lteia poe koa, elike me ke mele a makou e mele mau ai i na la kamalii penei: 0 ka lohi mai kau a he wa pono Eia ae Pololina me na koa. J\IOKUNA V. Ua Hala ka Makani Puulena. Mannili o ka ik<\ ka noeau ann? ka loea o ka kaua liiwaliiwa ke kaeaea Vero Onegra, ua loaa iaia na hoomaopopo ana i ke kulana o na powa ma keia wa; a 110 ka mea, aole e liulin ka manawa o keia mai kauhola e kau ai maluna o lakou a mao ae, nolaila, ua akenui Joa oia iloko o keia manawa e kaawale loa mai laua mai keia punana mai, ka punana'wela hoi o na powa. l T a lilo ke kainaaina oka kakou kiu i keia awaāwa i mea kokna nui loa mai ia laua, a i hakalia no i ka elemakule a oni pono iho ilima o ka noho, ua lalau koke aku la o Vero ma ke kaulawaha o kana Denede ])unahc]e a ka'i aku Ui no kahi o ko laua palekana. Ma keia wa uia na noonoo ana o ke kiu no ka \o\w. Hkii . 1<(. kHiii n.ai » na le» p„ panapami, aka, aole na, he leo 01« mio , lohoiu aku a liiki i ko luua wa i kaawale loa ai inai ia wahi aku. "Ui'aha iih l<uinii i loan, ;ii ia oe o keia iiiuiihwh muikai Joa no ka lioopnkele anu ia'u?" 'Na na ulia oka laki, n i na mi ij !l|}| aI()ll}l () )|a iani i alakai mai ia'u." lio kamika inaa ole ke luu-aea Vci-o Oik-kh i ka laukiin wnle ana »ku m » ke kamailio ai.a, a nolaila, u» liooliul, ai' la o.a mai k.-ia kulana kan.iiilio a ka i'li'makii ». Kelmnaiia kan.ailio aku n.'i iaia. a k,> kama.il io pili ī kmm hnna. "Aole kaiia hoi ana no kou home," wahi aka makaikiu. Alaila, i Ik>» aku auanei mu e liolo ni? ,,

"E Jiele aku oe ma kekahi wahi au i ike ai he kupono, aole nae no kou home.'' "E hoi pololei aku ana no au no ko'u home. 7 ' <f Ao]e; na'u e hana aku no kau kaikamahine." "Alaila, ua ike no ka paha oe i kuu kaikamāhine?" l\la keia wa i huai puka nui aku ai ka makaikiu i kana mau moa i ike ai e pili ana i ke kaikamahine a ua elemakule 'la oiai ua hora omaka mua o ua ahiahi 'la. "I hea aku auanei au e hele aku ai?" Aole anei he wahi okoa ae kekahi ma keia kuahiwi e hiki ai ia oe ke hoohala no kekahi mau la?" M He hoahanau ko'u a ke noho nei ma kahi koke i keia wahi a kaua e hele nei." "Ua ike anei oe i ke alanui e hiki aku ai i ka hale o ua hoāhanau 'la ou?" 4 'Ua ike ai"\ " "E hele koke aku no laila ano." "A pehea auanei ko lio?" £i Aole o'u makemake nona i keia manawa, oiai. eia au malalo o keia hana nui, nolaila, he pono no'u e nalo mai ka ikeia ana mai e keia poe a hiki i ko lakou wa e umiiia aku ai e a'u, elike hoi me he nalo la iloko o ka upena hihi a ka nananana." "Aole anei eia oe malalo o ka ke aupuni hana?" f< Oia. Ae, oia." £4 Ke lawelawe nei oe i kekahi hana pilikia loa." "Ua kuluma ia mea ia'u, nolaila o ke aloha no a hoohui hou mai na lani ia kaua. Ano, ke haalele nei au ia oe." "E kali, e kali e kuu keiki. e kali." wahi a ka olopala Kelemana i.ka hiapaiole o na mokuaina o ka hema. £< E hele ana au no kou hale, a ke manaoio nei loko (>'u e pau ana kahi mahele o ka'u hana i keia po." "E lawe mai i kuu kaikamahine. E lawe mai iaia i kona makua nei. E lawe mai i kuu lei aloha, kuu lei, kuu Apenisa. P] lawe mai iaia i o'u nei," wahi a ka elemakule me ka leo lia'uha'u o ke kaumaha. "E like me ka,u kauoha, e liooko no au, a i halawai aku au me ua lei uei a,u, alaila, na'u e liai aku iaia i kou palekaim «na; a na'u ia e lawe ma,i iaia imua ou. 0 ke aloha no." A nalo aku la ka liona opio Vero iloko o ka, pouli o ka po, e linuu ana lioi me ka puuwai ka,])alili ko-i-i koi no ka loaa, aku o ka pua kapu a ke konohiki Kelemana. "Nani ke kupanaha, o keia, kanaka. Ue kanaka opio wale no oia, aka, ua koo inai na lima o na lani iaia, aole auanei oia e hoka," wahi a ua elemakule 'la, ine ka namunamu ana ae hoi he mau huapule no ka holopono o ka liuakai a ke kaeaea o ka liema ; a no ka hoomalkai pu ana no hoi kekalii no ka palekana i loaa iaia i kela po. Ua aui ae ke ao waiu keokeo-mai kona kulana mua ae ma na paia paa o ka lani, a ua hala hoi ka hapalua mua o kela po, oia no ka manawa a ua kaeaea 'la ke

kiu kanlana o ka hema i hiki aku ai ma ka hale o ka Elemakule Kelemana, a ike iho la oia he pouli,pu wale no, ao]e ka a mai o ke Hukui, a hoomanao ae la oia. Aole ka'u m<?a i aloha ai. M No keia haawina a ka kakou hiwahiwa e ike nei, ua ulu mai la iloko o kona noonoo ana he mea pono iaia ke hele aku ro ka puka o ka rumi, ka rumi hoi ana i haalele iho ai ia Pua Ka Eha Kaomi Malie 7 Ka Oiwi Kapu Kamakahala, a mali'a o halawai aku me ua milimili 'la a ka elemakule Kelemana, alaila, hoi pono iho ka iini a loko. Me na ka-i-na wawae mama, ame he nihi ana la na ka mea e hele ana i ka uka o Puna, pela ka kakou hiwahiwa i haalele iho ai i kahi ana e ku ana, ame ka hooni ku i naue olai e hana ana i kona, houpo ua hiki aku la oia ma ka puka o ua rumi 'la, a ike iho la oia he mau huaolelo ua kahakahaia ma ka puka ki me keia mau huapalapala, "Ai a ka paa, ai a ka puka. ai a ka laka, ai a ka pipili hemo ole." Me he uwila la i holapu ae ma na ao kaalelewa o-ka poiuiu lani, a i olapa mai hoi ma ka hikina malamalama ka pae-opua, pela no na noonoo i loaa aku i ka kakou hiwahiwa, a haalele koke iho la oia i kana wahi e ku ana. līe nihi malie, he hele pekepeke, he kikoo loloa, pela na ka-ina wawae o ke kiu Vero Onega, a hiki, ku a hoolono ana mawaho o kekahi puka aniani; he puka aniani hoi i hoohamama hapaia. Aole he hamumu a kona mau pepeiao i hai iho iaia he kanaka no oloko, a i ke kali iki ano loihi ana no nae no kekahi mau sekona ua minute a oi, ua wehe ae la oia i kana pu, he pu liilii, pokole aole loihi, a i kapaia hoi ma ka lakou olelo he "pu-panapana,a paa ae la oia ia mea ma kona lima akau a komo aku la iloko ma ka puka aniani e hamama ana. īaia i hiki pono aku ai ilolto o kela mmi hipuu puuwai ana i haalHe iho ai i ka mea ano like me ka nmhina ma na hora pohina <> ua ahiahi 'la. ua ike ihs la oia, "iia hala ka Puulena aia i īīilo." "E Apesina, M wa.hi aka kakou liiwahiwa me ka leo niumlie, lie nanalie hoi o ke o leo wai-meli e luhe ai ka pna <> īlinakahua. "E Ap< i sina, eia. no anei 00?" Ile meha, he la'i pu. a aol< 1 he leo i loheia aku; «1 aole lioi he pane 110 ka leo kahea a ke ahikānana ke ka■aea V<to Onega. "Kia ilio nei la lioi oe i liea?" i hamumu iho ai na noonoo ana 0 ka inakt,ikiu iloko ona iho. Ma keia wa ua wehe ae la oia i kekahi o koha inau hoaliele oka po, a na kona malamalama i hai mai-i na maka, a i ao mai hoi i ka lunamanao 0 ka kakou koa i na hiohiona o ua . rumi 'la, he hiohiona oi aku 0 ka weliweli manlua o kana i ike ai ma kā wa ona i haalele iho ai i kana niea i imi mai ai 0 ua po pouli 'la. [A halawai hou me KA LANAKILA]