Ka Lanakila, Volume I, Number 7, 26 August 1909 — Na Mea Ano Nui o ke Ao Nei [ARTICLE]

Na Mea Ano Nui o ke Ao Nei

NA KAU Ua oleloia he iho ko ka honua aia no ia iwaekonu a puka aku ma na aoao elua, a i»aluna ona ke kaa ana o ka honua. O na poo o ua iho ala, ua kapaia he Welau Akau a he Welau Hema. Aia no he Poai ko ka honup, aia no lualuna iho ona a like a like, mai na welau mai a iwaenakonu. Ua puni ka honua iaia, mai ka Hikina a ke Komohana, a ua kapaia he Poaiwaena. Ua maheleia ka ljionua e ka Poaiwaena, i na aoao elua, o ka Aoao Akau a o ka Aoao Hema. 0 ka Aoao Akau ma ka palapala honua,aia noia maluna iho o ka Poaiwaena, a'o ka Aoao Hema, aia noia malalo iho o ka Poaiwaena. 0 ko ka honUa kuamoo kahi o kona-kaapuniana i ka la, kahihoi i manaoia ai ke hele nei ka La, ua kapaia he alanui honua, ua ku kapakahi ia i ka Poaiwaena. 0 ka welau akau, ua mau noia i ke kupono i ka Hoku-paa, a o ka iho o ka honua, ua hi-o aku ma ke alanui honua. Nolaila, i ke kaapuni ana o ka honua i ka La, ua huli ka aoao akau i ka La i kekahi manawa, a i kekahi manawa hoi, ua huli e aku hoi. 0 na wahi o ka honua i kupono i ka La, malaila kahi e wela loa ai i ka La. Elike me ke ahi, ua wela kol?e na mea e kupono ana iaia. 0 na aina ma kahi kaawale a mamao mai na wahi wela aku, aole ia i wela nui, nolaila, ua nui na kau ma na aina o ka honua. Ma ka la 20 o Maraki a i k&la 23 o Sepatemaba, ia manawa, ua huli mai ka Welau Akau i ka La, a o Welau Hema, ua huli e aku no ia. Oia manawa, ua hoi ka la ma ka aoao akau. Nolaila, ua makalii ma ia aoao, a o ka aoao Hema ua hooilo ia manawa. Mai ka la 23 o Sepatemaba a i ka la 20 o Mataki, ua hoi ka la ma ka aoao Hema, nolaila, ua. makalii maia aoao, a o ka aoao Akau, ua hooilo ia inanawa, Nolaila ka like ole o na kau ma ka aoao Akau a me ka aoao Hema. NA LATITU. 0 na kaha Lat,itu, oia no ka wa i ana ia mai ka Poaiwaena aku a hiki i na wahi apau ma ka honua nui. Ua helu ia ka Latitu ma na degere ame.na miie t

Mai ka Poaiwaena aku ma ka akau, ua kapaia, he Latitu akau, a mai ka Poaiwae'na āku ma ka Hema ua kapaia he Latitu hema. Ma ka aoao akau o ka Poaiwaena, o ka lioku paa kekahi mea e akaka ai ka latitu. Ina e anaia ke kiekie oia hoku, o na degere ame nā mile maloko, oia no na degerc ame na mile o ka Latitu. Mai ka Poaiwaena aku a hiki 1 ka welau akau, ua helu ia he kanaiwa 110 degere, a pela~ no m'a ka aoao Hema. Ma.ka a i ka welau Hema, he kanaiwa no degērē: Maluna 0 ka palapala honua e ike ai kakou i na kaha, mai ka Hikina a i ke-Komohana. Ma na poo 0 na kaha, ua kakauia na degere 0 kalatitu, mai ka Poaiwaena aku a i na welau. I ka imi ana o kakou i ka latitu o kekahi aina, e nana maluna oka palapala honua i ke kaha e ku ana ia aina, a aia ma ke poo oua kaha la i kakau ia ai kona latitu, elike me Hawaii nei, ma ka -Latitu akau, 18 degere 54 mile, a hiki aku i ka 22 degere 17 mile. Ma ka Lonitu Komohana 15 degere 54 mile a hiki aku i ka-163 degere 52 mi-le.