Ka Lanakila, Volume I, Number 7, 26 August 1909 — KA UI NOHEA TAKAHONE=SU=I Ka Huihui Hoku Olino o Pekina a i ole O ka Mahina Kau Ahiahi o na Kapiwai o ka Muliwai Ialu. [ARTICLE]

KA UI NOHEA TAKAHONE=SU=I

Ka Huihui Hoku Olino o Pekina a i ole O ka Mahina Kau Ahiahi o na Kapiwai o ka Muliwai Ialu.

Ka La Hiki Aumoe o Pin-lana-Ho ame Anuenue Olino Wanaao o Sana-Hei-Wei

MOKUNA 111. Haalele ka Mokukaua Pelekane no na Kai o Kina —Maee o Auso i ke Kama £ liiwahine ka Ui Kaili Puuwai o ka Aina Pua. He oiaio/ , wahi a ka Pake humu lole, "e loaa ana ka īa oe ka pomaikai nui, a o oe ana ka o kakou ke lilo ana i mea nui ma keia hope aku, a heaha la hoi, o ka'u hoi īa oe, a i loaa hoi ia oe ke aloha ia mai e hoomanao wale iho ka hoi oe ia_ 7 u, a o kekahi hoi ea, o na lole ka hoi a kaua a pau i kuai iho nei, o ka'u makana auanei ia i ua alii ala a kaua. "A o na dala a pau au i hoolilo mai nei no ke kumukuai o kela mau lole, ke hoihoi aku nei no au ia oe me lawe ole i hookahi keneta mai ia oe mai, a o ka'u wale no e hoomaoe aku nei ia oe, ma keia hope aku ke loaa ia oe ka pono, e noho kauwa aku no hoi au malalo ou, o oe ke 'lii a owau ke kanaka, i hiki ai hoi ia kaua ke ka'i-puu like i na wahi lau kapiki, a hiki hoi ke kaawale ae mai nei hana mai a ka luhi nui wale. Mahope iho o ka laulaha ana ae o ke kuahaua a ke alii opio, a hele laula aku Ja ma o a maanei o ka aina a ma na wahi a pau e noho ia ana e na kanaka, ua kukui aku la keia lono a lohe o Wai Fu, kulou iho Ia kona poo ilalo me ke kaumaha a kulu iho la kona mau ( waimaka me ka hoopuka ana ae i keia mau huaolelo hookanaaho: u Ku-e ka hoahanau i ka hoahanau, hemo ka pili a ka hanau mua i ka hanau muli, wehe ka piko o ka pokii i ke kaikuaana," O ke kumu i puka ai keia mau olelo iaia, mamuli no ia o kona ike ana i ke kuahaua alii pnai ka paepae niai o ka noho karaunu» & ma ia ano i ulu hikiwaw* a« «i keU mau huaolelo o ka walohia

mai kona mau lehelehe mai, me kc kali ,pu ana no ka hope v na awahia e kau mai ana e like me kekuahaua. I ka lohe ana o na mea apau loa ua hoi mai o Wai Fu a eia ke luakaha nei ma kahi o Niu Pona, ua momoku nui mai la lakou e ike ina paha he oiaio ia lono a lakou e lohe nei, a ia lakou i hiki kino aku ai he mea e ko lakou piha hauoli maoli., ia wa i piha loa ae ai ka pakaua i na leo ikua e wawalo hele ana iloko o ka poiuiu lani a hoea loa i ka paepae laahia o ka noho moi o ke aupuni Imeperiala o Kina. Aole nae ia rtfau kanikani leo i lilo i mau mea e lele ae ai o ka oili a pihoihoi paha, ka nohoalii, aka, ua lilo no ia mau mea kuhao i mea e hooi ia aku ai o ka noho mana ana iho o ke keiki a Kauahoa o Hanalei, (oia hoi o Kameeui) a aole nohoi oia i ae iki e hoololi ae i kan'a mau olelo mua a hoao la hoi e huliika oiaio oia lono i hiki aku ai imua~ona. J Mamuli o keia lono e wa hele nei ma na pea 0 ka pakaua, ua huliamahi aku la ka lehulehu ma ka noii pono ana ika oiaio oia mea, a koe kakaikaHi aku la na oha ame na kumau, (na koa kumau ame na anee alii) me ka moi, a he nuhou nui loa iho la ia i ka pakaua ia mau la, me he ala o ke au ia o ka minelio., Me keia ike no o ka moi i keia mau ouli, aka, no kona make hilahila maoli ua hooulu ae la oia 1 kekahi kaua kuloko mamuli no o kana alakai ponoi ana i kona puali, a Lka ike ana o Wai Fu i keia mau hana kuhihewa a kona pokii, hu mai la kona aloha iaia a waiho aku la kela i ke alakai ana i kona aoao malalo o Niu Fona. Oiai ua lilo loa keia hana a kona hanau muli i mea menemene loa iaia ke ike aku e hauie ana kona pokii iloko o ka poholima o kona mau koa. Mamua o ka nee ana o ko Wai Fu mau koa no ke kahua mokomoko, ua ku mai la Wai Fu a hoike mai la i kona manao me keia mau huaolelo 0 ka hoolauna, me ka waipahe, me ka puliki ana ae i kona mau lima ma kona umauma a hoopuka aku la. E o'u man haku, mamua o ko'u hai ana aku 1 ko'u manao imua oukou, ke hoolauna aku nei au ia'u iho me keia mau huaolelo mua: Aloha oukou: Ua ike a hoomaopopo oukou ia'u i ko'u mau la opiopio ame ko'u moolelo o ko'u kaawale ana mai ia oukou ame ka noho alii, kahi a kuu makuakane haleu i noho ai, a luaui hoi o ka mea e noho nei uia ua noho ala, i keia la> ua kaawale aku au mai ia avikou akn m na makahiki Imhi \ hala &

nei, na manawa paha a oukou i haupu mau ai elike me ka li'a ana o kuu kaikaina ua make ia au. I hai aku au imua o oukou apau loa, aole i poni mai na akua ona kupuna o kakou e ukali ia ka u huakai oia kowa i hala me ia hopena awahia. Aolenohoiaui haupu mua e huli hoi mai, ame keia meheu iho la au e noho ai i ka noho i kamaaina i o'u mau kupuna ame ka luaui makuakane o maua ame ko maua kaikuahine. 0 ka'u i upu ai e hoi mai no au a e noho kanaka aku no malalo o *kuu kaikaina ame ke kaikuahine o maua, a ia wa like aole au i* ake e kiheahea ia ka noho alii o 7 u mau kupuna me ke kulu koko, a, aole hoi me ka ikaika o na mea kaua e noho moi ai kahi maluna o ua rmho ala, oiai ua poni ia ua noho ala e ke kanaka me na ouli laki mai ka lalani alii pololei mai wale no e noho ai. Nolaila, i ka hooki ana iho i keia hai, manao ana aku iimia o oukōu, ke noi aku nei au i ko oukou oluolu e noho kanaka aku no au malalo o'u mau pokii, a e hooki ke kaua ana, a ma kana mau hana ame kana hoounauna ana e lawelawe no au me ka hoopono ame ke kanalua^ole. Aole au i ake iki e pii aku iluna o ka nōho moi a e kiloi mai iaia, o ka'u e hai aku nei imua o oukpu, aole au i huli hoi mai'nei me ia manao, aka, aia oia a make, aole nae o ka make ma o na mea kaua ala mai ko'u manao a mai ko'u mau lima ponoi aku. Ke ike pu nei au ma ko oukou mau helehelena aia h$ manao paa iloko o oukou, a he haawina luli ole hoi, oia hoi, ke ake mau nei oukou e loaa ka lanakila ma ko oūkou aoao. Ke weliweli pu nei au i ka hopena e hoea mai ana, oiai ma keia keehina hana a i lanakila oukou, ke nonoi nei au e malama pono loa oukou i ke ola o kuu kaikaina ma ka poho o ko oukou mau lima a e hookuu aku nohoi iaiaSxre ka lanakila, no ka mea, aole oia i ike i kana mea e hana nei, a o ka hoaloha ana i hoike ae nei he hoaloha ia iloko o ke kuhihewa. Me keia mau manao ke ninau nei au ia oukou, e ae mai ana anei oukou e hooki ke kaua, a e noho kanaka aku au malalo o oukou? 1 ka meha ana iho o ka leo ninau a ke keiki 4 alii, ua hooho like mai la mai o a o e hoole ana aole e wale ia ke kaua. Mamuli o ka paa loa o ka manao o na makaainana no ke kaua, ua kukala hou aku la o Wai Fu. <4 Ke waiho aku nei au ike alakai ana i ka puali,holookoa malalo o Niu Fona." Ua lilo keia mau olelo hoolana a Wai Fu i

mea muhalo nui ia» a ua. lawe heleia aku la id mau mea e na nupepa puka alanui a hiki imua o na koa o kā moi, a i ko lakou maopopo tuia o Wai Fu io no keia, ke keiki a ko lakou moi i make, ua haalele koke iho la lakou i na lako kaua ame ko lakou puali, a hele mai la e lulu lima aloha pu me Wai Fu, a koe kakaikahi wale aku la no na wahi koa ma koiea moi aoao. Mamuli o keia kumu i emi hope aku ai ua moi ala ame ka poe-apau me ia, a puka aku la mawaho o ka pakaua, a imi aku la kela syne keia no ka pakele o ko lakou mau ola maloko o ka aina laula o Kina. I ka lohe ana .o. Liu Fata (oia ka inoa o Ke kaikuahine o ka moi opio o Kiiili ame Wai Fu) ua auhee kona kaikunane moi, aole oia i hookaulua iho, haalele iho la oia i ka pakaua me kana kauwa wahine punahele a auwana hele aku la, e lawe ana i ko laua mau ola no kahi o ka palekana. Hela aku la laua a noho iho la me ka poe wahine kane ole rio lakou na hale i kukulu ia maloko o ke kai, a o ko lakou wahi noho paa ia, a o ka lakou poe keiki oia ka lahui e kapa ia nei he 4<Kinikakai" oia hoi, mā ka plelo maopopo ana ae, he pofe keiki "Kamehai." E na makamaka hookaukaunu o keia nanea, me he la ke ake paha oukou o lea hiki koke aku i kafri o ka piko momona nona kela puana e kau kehakeha gte la ma ka panepoo o keia nanea kaili puuwāi. O kakou like no kai halihali pu-a like ia aku e na kaiikoi a loko, alia nae hoi kakou e pulale i ka ike a ka ipaka, aka, e nihi ka helena i ka uka o Puna, E nihi e ka hele mai hoopa Mai pulale i ka ike a ka maka Hookahi no makamaka o ke.aloha A e hea ia e kipa e hookaukaunu pu a i hookahi ka apa ana 1 Waiolohia, hewa ia la? Aole paha he hewa oia, he ui maoli hoi ia. Nolaila, e alaa e ae hoi au i ke a o mua e ahu mokaki mai nei i kapakai a'malaelae maikai, ālaila moe kahi aku ka hoowali ana a ka ūa i ka nahele o luhe i ka wai o Paieie.

MOKUNA IV Ke Au Hooponopono Aupuni o Wai Fu Mahope iho o ke auhee ana o na w koa o ka M<y opio e hoomalu ana i ka nohoalii i na kori huli mahope o Wai Fu, oia no hoi na koa kahiko o kona makuakane, a malielie ae la na mea a pau, ia wa i pii ae ai ua Wai Fu nei a keekeehi iho la ku-

lana i luna o ka noho Moi a kona pokii i nohp'hoo malu ai. Nolaila, o ka hana mua ana i hana ai, oia no kona kaahele a ninaninau pono ana i na itiakaainana o ke kulana haahaa i ko lakou mau pilikia, a wahi ana i hoike akea ae ai i kona mau manao: "Aole e mānao iho ka mea e noho ana maluna o keia pauku laau (noho karaunu), e lilo oia i mea kuhilani wale i kona mau makaainana ma na pomaikai pili kahi a no kona ponoi iho, aka, e hoomanao iho oia he kauwa hoopono oia na ka lehuJehu, a o ko lakou mau makemake ku i ka naauao ke hookoia. Mamuli o ia keehina hana ana i lawe ae ai, ua hai ia mai la iaia ko na makaainana mau makemake ma na wahi like ole, a ua malamaia na halawai he nui ma kela a ma keia okana aina a puni ua aupuni Imiperiela ala. A eia kekahi o ia mau makemake o kona mau hoa lahui: 1 E hookapu loa ia ke komo ana mai o ka poe o ko na aina e iloko o ke aupuni o Kina. 2 E hoomauia no ke kulana nohona kapu o ke au kahiko o na makaainana, e laa ka hoomana ana i na akua e like me ka lakou i manao ai he? pono. 3 E malama hoomauia ke kapu o na wahine a me na kaika'mahine, a pela hoi me ka oihana wawae Hiiliii. Ua pahola ae la keia mau kanawai me ka mana oui maluna o ka lahui a ma Kina holookoa, ano wale iho nei no ka hoonoaia ana mamuli o kekahi mau hooulu kaua ana, a na ka enaena o ke ahi a me ke okooko o ka pauda i hoakea ae i ke komo laula ana o na poe o ko na aina e iloko o Kina, a eia ke hohkumuia nei ka malamalama karistiano mawaena o ka lahui Pake. He mea oiaio, iloko o ia manav x ua wae pu ae la oia ia Niu Fona i kuhina nui a i kuhikuhi puuone nona, a o ka Pake tela humuhumu lole kekahi i hoonohoia ma ke ano luna aupuni nui oia ka Lunakanawai Kiekie. O ke kulana o kona komisina, aia ka mana piha ma ka poho o kona lima ka make a me ke ola o kekahi mea ma o kfe kanawai la, a pela i hoonohonohoia ai na luna aupuni a i hooneeia ai na iliili p ke kulana kilo aupuni o Niu Fone, a ua oleloia mamuli o keia mau hooponopono hou ana i oi ae ai ka maikai o ke aupuni Imiperiela o Kina mamua o ke au hooponopono o Afiona ke kaikaina o'Wai Fu, a mamuli o ko Afiiona auhee ana, ua mahuka pu aku la me ko laua kaikuahine opio mamuli o ka makau i ka make i na koa, a pee aku la iluna o

na auwaa lawaia ma na olae kahakai me ka huna loa ia ana, a e hiki mai auanei ka manawa ma keia hope aku e lilo ai keia kaikamahine opio i pulakaumaka nau e ka makamaka a hoa hoinainau o keia nanea. Pela iho la kakou i hoea mai ai i ka panina o ka nioolelo o Wai Fu, a maanei e hoohuli ae aikakou a hookolo aku mahope o ka meheu o Auso a me ka mokukaua Pelekane, ka hi'apaiole hoi o ke kolohe nana i wehe limanui ka uhimaka o ka .wahine, aka, e lilo' aku ana nae oia ka luaui ponoi o ka mea nona keia moolelo, ka opio i kapaia *'ka ui hapa pua o Kina," he hapa Sekotia ma o kona makuakane, a he hapa pua Miulana no Kina me ke koko alii kiekie ma o kona makuahine ala. MOKUNA V No AuSO AME KA MoKUKAUA PbLEKANE Oiai lakou e kalewa wale ana no ma na kai o Kina, ua ku a uluhua maoli ke kapena no kiona lohe ole mai i na nuhou makamaka o ke one hanau, me kona manao mau ke noho nei no ke aupuni iloko o ka maikai. Nolaila, me keia mau manao ilōko ona, ua hoohuli ae la oia i ka ihu a motio aku la no ka aina, a i ka hiki ana aku aku i ke awa, e mo-ku mai āna he ekolu mau manuwa Pelekane, he elima manuwa Farani ame hookahi manuwa Rūsia, a elike 'nohoi me na lula maa mau o na keiki āukai, o ka lele uwaki no, pela i lele ai ko ka aoao akau, a iloko oia puulu o no Auso kekahi ua inana Hele wale aku la no oia, A o ke kapena hoi, kipa ae la oia ma ke keena oke Kanikela Pelekane, a ilaila i hui aku ai oia me kekahi poe kapena e.aku, a mai a lakou i lohe mai ai oia, he moi hou ko ke aupuni ame na hana a ua moi hou ala, a o na hooponopono ia ana o ke aupuni, aia ia malalo' o na kanawai mua. Ia lakou i lohe ai i keia mea, ua kukakuka iho la lakou i ka lakou mea pono e hana aku ai, a ina he oiaio keia mea a lakou i lohe ai, alaila, e kukai koke ana no lakou ia mau hooponopono ana me ka waha o na pu-kuniahi. Mamuli o ka manao kaua o ke Kanikela, aole e pono kakou e hana e pela me ka lohe mua ole o na poo aupuni, ame ia mau a'o naauao, i kaohi ia ai ka holomoku ana o na aupuni a. elua iloko o ka hookahe koko, nolaila, ua hoohala ia e lakou ia koena la ame ia po iho ma na hookaau olelo ana a hiki i na hora poniponi o ke kakahiaka. (A hui hou aku me Ka Lanakila.)