Ka Lanakila, Volume I, Number 8, 2 September 1909 — KA UI NOHEA TAKAHONE=SU=I Ka Huihui Hoku Olino o Pekina a i ole O ka Mahina Kau Ahiahi o na Kapawai o ka Muliwai Ialu. [ARTICLE]

KA UI NOHEA TAKAHONE=SU=I

Ka Huihui Hoku Olino o Pekina a i ole O ka Mahina Kau Ahiahi o na Kapawai o ka Muliwai Ialu.

Ka La Hiki Aumoe o Pin-lana-Ho ame An t uenue Olino Wanaao o Sana-Hei-\Vei

MOKUNA V. No AuSO AME KA MOKUKAUA PELEKANE Mahope iho o ko lakou hooniponipo ana me Niolopua, a ma ka hora umi o ua kakahiaka ala, laula loa ae la ka lohe, ua kukulu ia ke aupuni hou malalo o ke kumukanawai mua, a ua hoihoi hou ia ka hooponopono ia ana elike me mamua, oia hoi, e kaupale ikaika ana ke komo ana mai o ko na wahi e aku iloko o ke aupuni, koe wale no ka poe i hanau a i lilo i mau kupa, a i ole ua hiki mua mai a c noho ana iloko o ke aupuni he umi la mamua aku o ke kukulu hou ia ana o ke aupuni. A no keia Auso hoi, i kona lele ana no i uka o ka aina elike meia a kakou i ike a'e nei. O kona hele akula no ia iloko o ka naele ame ka hihipe'a o ua aina laula'la me ka ike ole ia mai e kekahi poe o lakou. Mamuli o keia maau ona, ua hui ihola oia me kekahi keiki kinikakai (pake) a hoaikane ihola. A ma ia hoaikane ana o laua ua lilo aku la na kahi keiki ke alakai ana ia laua a u hoi loa akula laua nei no kauhale maluna o kā hale lana i ke kai, a malaila keia kahi i malama maikai ia ai e kona kamaaina a hiki i ka haalele ana mai o kona moku i ke awa o ke Aupuni o Kina. Noho ihola keia me ka hookamaaina pono ana me kamaaina, a i ka pau ana o na la o ka noho'na malihini, ulu maila iloko ona ka manao e hele oia e huli i hana nana i loaa ai ke ola o ka noho ana o ua aina'la. I ke ao o ka la ana i hele holoholo aj ma lee taona, ua kipa akula keia ma ka hale hooheehee dala ame gula o ke Kanikela Pelekane e noho ana malaila, Oiai oia e ku ana ma ka paae' maila no ka Lunanui o ua hale h^na'la:

"He makemake no oe i ka hana? Ua pane koke akula keia me ke kali hou ole iho, oiai, oia no ke kumu o kona hiki ana aku o ka huli i hana. "Ae, he makemake au. >J Ninau hou ia maila keia: s,< Ua hoao mua no anei oe i keia ano hana?" Aole no i houlolohi iho oia, ua pane koke aku la ,no me ka panai ana aku. "Ae* ua hana mua no au i keia ano hana no na makahiki loihi." Ia wa koke no i haawi ia mai ai iaia nei o ka mea hana no ka makaukau ana e unikn aku i kona makaukau elike me kana i hoike mua aku ai me ke kali ole iho a hooponopono i ka uku. Hana ihola oia ia pule he ekolu ona mau la liana. Aika wa i uku ia ai ona poe hana, ua haawi ia maila ko ia nei uku i hookomoia iloko o ka wa-hi leka, a i kona haehae ana ae ike ihola oia he ekolu hapa-ha lelolelo e a-a ae ana i ka ua mea 0 ka hulalilali o ke gula, a kani ihola kana aka no ka uku i loaa mai iaia, Mahope iho o kona hookomo ana i kana mau manu hulu melemele iloko o kana hale manu o uwahi pouli, hoi pololei akula oia a kona hale e noho ana oia hoi ka hale o kana aikane. Ua haawi akula keia he eono dala i ka makuahine o ke ai,kane i elala e hiki ai ke kuai i mau mea ai na lakou. Aka ua lilo nae ia i mea na kana aikane e keakea mai ai me ka pane ana mai: "Ua lawa no ia'u na hoolilo no ka kakou mau mea ai, a o kau dala e malama no oe no kau mea e makemake ai, oiai he manuunuu wale na mea le'ale'a e ume i'a ai o ka makemake, ame ka lake wale no i ke dala e hiki ai. Aka, aole no a ianei hoolohe aku i kela mau ole4o maikai a ke aikane, ua waiho aku la no oia i ua mau dala nei iloko o ka lima o ka makuahine o ke aikane. A i ka hiki ana mai i ka la mua o kekahi pule ae e hele ai i ka hana, ua hoomaka hou no oia i ka hele a hiki i ka pau ana oia pule holookoa i ka hana wale no. I ka hiki ana mai i ka wa .0 ka haawi ana mai 1 kona uku, ua loaa mai la iaia ka uku piha ia kanakolu dala, a mamuli o ka piha eleu loa o Auso, ua pii mau kona uku hana. Mamuli 0 ka ulia laki o ka manawa, a me ka nawaliwali pu o kona haku hana, ua hakilo oia i waena o kona mau kanaka hana, a, aole he lua elike me ko Auso ano. Nolaila, ua haawi ia aku ka hooponopono ana o ka hana o ua hale hana dala ala a pau loa ia Auso, a ma ka hoopokole ana ae, 0 ka Auso pono e hana ai, oia ka ua haku ?iei ona e apono mai ai, aua lilo pu no hoi oia i mea nui ma keia hale hana: a ua lilo du no hoi oia i me.a

nui i na poe hana a pau o ua hale la, oiai he oluolu maoli no oia ma ke kuka ana no na mea e pili ana i ka hana, a pela no ma na mea a pau. I ka hala ana o hookahi malama o kona noho ana ma kahi o ke aikane, a i kekahi ahiahi iaia i hoi aku ai no kauhale, ua hoohalawai ia mai Ja kona mau nanaina me ko kekahi kaikamahine malihini i kipa mai i ko lakou wahi. Aole no e lilo ana keia wahine i mea e hoonaluea ia ai o kou noonoo e ka mea heluhelu, oiai, o Liu Fata no keia, ke kaikuahine o ka moi i pau a me ka moi hou o Kina e hooponopono aupuni nei i olelo ia ae nei, a i haalele aku ai i na luhiehu o kona home alii mahope iho a ke au ana o kona kaikunane moi mamuli o ke ala ana mai o na makaainana a kakoo i kona kaikunane mua oia o Wai Fu. Ua auwana hele mai oia me kana kauwa wahine a noho ma kahi kokoke i kahi a Auso e noho ana me kana aikane, a pela kaua e ike nei i kona kipa ana mai i nei ahiahi ma kauhale. Oiai ua kaikamahine la e noho ana i waena o keia poe kulana haahaa o kona mau makaainana aole no oia i hoike iki i kona ano alii oiai aole ona makemake e pai ae iaia he alii, a pela pu no hoi oia i ao aku ai i kana kauwa aole e hoike iki i kekahi mea e pili ana i ko laua mau moolelo. Ma keia kulana makaainana a ke kamalii-wa-hine Liu Fata e noho nei, ua hoohapa mai oia i kona inoa, o Fata, a ma ia inoa wale no oia akona mau makaainana e kahea aku ai, a ua kamaaina loa iho la no hoi keia i ke ano o ka noho ana makaainana. Oiai o Fata e kipa mau aku ana i ko Auso ma hale, ua komo iho la ka hoohihi iloko o ua kamaliiwahine la no Auso, a oia kana i hoomaoe ae ai i nei mau lalani mele: 4C Ku [ ouli ka manao ia oe I hoa pili no'u a mau Hapa mao ole ka ke aloha E koi mai ana ia'u e naue." He mea.oiaio* mamuli o ke kuko mau ana a ua kamaliiwahine la no Auso ua ala ae oia i ke kakahiaka a hele aku la i ko Auso ma wahi, mahope iho nae o ka hala ana o Auso i ka hana. A, oiai o ka makuUhine wale no o ke aikane a Auso ko kauhale ia wa ua nonoi aku la jaia me ka pane ana aku: "1 hele mai la au imua ou i keia kakahiaka e nonoi aku ia oe i ke aikane a ko keiki i kane na'u e mare aku ai." Pane mai la ua wahine la; <( Ka, aole paha i kupono kou lawe ana iaia i kane nau, oiai, he opiopio loa oe, a ua ano kanakamakua noikela. Anoai

paha o kou makemake ana i kuu keiki no kou wa opiopio wale iho no, a mare ae olua o kou haalele iho no ia i kuu keiki, a pilkia iho kela ia oe maniuli 0 hoowalewale ana ia iala; nolaila la ea? ke au'a nei no au i kuu keiki aole e mare ia oe.' Mamuli o ka makahehi nui o Fata ia Auso e lilo i kane mare nana, ua hoohiki paa aku la oia me na huaolelo ku i ke ano makua. Ke hoohiki aku nei au ia oe, a imua o ka mea ike ole ia; aole loa au e haalele iaia, a na ka make e hookaawale ia maua." He mea oiaio no kena au e olelo mai la 9 " wahi a kahi lūahine; "aka, e noonoo akahele loa nae a, malia no keia wa wale iho no ia hoohiki ana au; a mahope aku, o kou hoohapakue iho no ia i ua olelo hoohiki nei au." Ma ka Inoa Hemolele o ka Mea Kiekie loa ! Aole! a aole loa au e hana pela! No ka mea, oia hookahi ka mea a ko'u puuwai i li'a ai, a pela no hoi pe i ike mai la ia'u i keia hiki ana mai la imua ou me ka hookamani ole." Ea ī ke ike ae la k iua e kuu hoa kaunu a kuikuilima pu o keia nanea i na oleJo koikoi o ke ano hookanaka keia wahine opio. A mahope iho o keia mau kukai oleio ana o ua Liu Fata )a me ka makuahine o ke aikane a Auso, haawi mai la ia i kona aloha a huli hoi aku la no kona wahi e noho ana. Nolaila, ia Liu Fata no a hoi aku, hiki mai ]a o Auso ma, a me ka manaoio o ka makuahine o ke aikane o Auso ua hoi loa la o Liu Fata, eia no ka auanei kela ke hakilo mai la no ia lakou nei, a no kona makemake no hoi kekahi e lohe i ko Auso manao nona ina e hoike ia aku ana kona hiki ana aku e noi i kane. Nolaila mahope iho o ka pau ana o ko Auso ma paina ahiahi ua pane 1$ ka makuahine o ke aikane ia laua a elua. 4t Ka ! Kupanaha hoi keia la oko kakou nei hale/' "I ke aha hoi/' wahi a laua nei. "Ka, i ke aha mai hoi ka olua e na keiki, ia olua noa hala aku, hiki mai ana o Fata ianei me kona kokoolua, a nonoi mai la ia'u nou e kuu keiki (Auso), a o ka'u pane aku nei iaia ua ,koo aku nei au me ko'u hai pu aku iaia, aole paha oe i kupono no ka ftiare ana i ke kane, oiai, he opiopio loa oe, a ua hopohopo pu au no ko'u ike i ke kulana o ka poe opipio; he lealea kalakalai, he manumanu ka loaa. Malia paha" no ia wa iho no ka hoihoi o kamalii a lu-a aku kiloi ia iho ka poe kuolo. Pane mai la kela ia'u me ka hoohiki pu mai aole loa oia e hana pela a na ka make ka olua e hookaawale,"

I ka lohs ana o Auso i keia mau olelo,. kulou koke iho la kōna poo ilalo me ka nalu nui ana i ke ano o kana e pane aku ai, a i kōna aea ana ae iluna ua pane aku la oia i kona makuahine a me kana aikane. Ua ike mua no au iaia, aka, aōle nae i komo iloko o'u ka manao e hoomaopopo ana i ka lawe ana mai iaia ma ke ano i kane au a i wahine oia, no ka mea, ua ike iho no au ua like ole ko'u kulana elemakule me kona opiopio. Mai lilo mua no paha ia'u ke tjoi ana ina i ike au ia'u iho ua like, na kulana o maua, aka, ua ike no au (aohe i kohu o Hanunanuna) ua maleule, oiai, o ka'u e hoomaopopo nei aia no oia malalo o iwakalua, a no'u hoi, aia au maluna o ke kanakolu makahiki. A heaha la hoi, a i hiki hou mai a_uanei oia i kauhale nei ea! alaila, hai aku no oe iaia i ko'u manao kanalua no ka lawe ana mai iaia i wahine na , u.' , Moe iho la lakou nei ia po me ka maikai, a mahope o ka pau ana o ka paina kakahiaka o ko Auso ma kaha aku la no ia hele i ka hana, a ia laua no hoi a nalo aku, noho ana no o Liu Fata ma a ninau ana no: <4 Ua hai aku oe ia Auso ike ahiahi nei i kahi manao a*u i hoopa aku ai ia oe?" wahi a ka makuahine o ke aikane a Auso, me ka hoomau ana aku no i kana kamailio ana. u Ua hoike aku au iāia e like me kau i olelo mai ai, a o kana i pane mai ai e hai aku.au ia oe he kanalua oia i ka lawe ana mai ia oe i wahine a i kane hoi oia, a no ka mea, he opiopio loa oe, a ua aoo loa hoi kela." Ia wa pane aku la o Liu Fsfta. "Ae, he mea oiaio no ia ana i olelo mai la, aia io no ko'u mau makahiki malalo o ka iwakalua, aka, o ka umikumamalima ka palena haahaa loa a ke kanawai i kaupale ai no ke kupono i ka mare kane a i ko'u manao aia paha kona mau makahiki maluna, o ke kanakolu, aka, aole no ia he mea nana he i ko'u lawe ana mai iaia i kane mare na'u, oiai o ka'u e lia nei e loaa ona makqa kupono no'u e hiki ai au ke malama maikai ia mai." Nolaila, mamuli o keia manao pa" iloko ona, ua pane hou aku la oia i ua wahine la, "ina iho la pela, alaila, e noho ana au e kali a lohe pono i ko Auso manao.'' Aole no hei oia i hoi hale iki a hiki 1 ke ahiahi ana, Hoi mai la o Auso ma, a makaukau na mea ai, noho iho la lakou nei e hoopiha i na houpo lewalewa, a ku e o Keoni Bulu i ke o. (A hui hou aku me Ka Lanakila)