Ka Lanakila, Volume I, Number 9, 9 September 1909 — Na Poe Ha'i Mua i ka Lama o ka Euanelio! Ka Euanelio o ke Ola Mau Loa AUHEE KA POULI-POHA KA LAMA E! OLINO HAWAII ME KA EUANELIO O KE OLA MAU-NA MAKUA MUA O KA PONO. [ARTICLE]

Na Poe Ha'i Mua i ka Lama o ka Euanelio!

Ka Euanelio o ke Ola Mau Loa

AUHEE KA POULI-POHA KA LAMA E! OLINO HAWAII ME KA EUANELIO O KE OLA MAU-NA MAKUA MUA O KA PONO.

Ke Kau Īloomanao Mau o ka A. D. i«S2o Aloiia Noī

(llooniauia,) No Kakina wahine, ua hanauia oia ma Malaboro (Marlborough), Makekukeka, ma ka la 29 o Okatoba/i795, a ma ka la 12 o. Okatoba, o ka A. D. 1819, ua mareia iho la oia me Rev. Asa Kakina, a ma na kaiaulu o Hawaii nei ka nui o kona mau la o ke ola ana no na makahiki he kanalimakumamaono, e auanao pu ana me kana kane aloha no ka Karisto hana a laua i hoohiki pu ai, Nona ko laua mau kino, ko laua mau uhane, ko laua ikaika, 1 ola ai ko Hawaii Lahui, a i auhee aku ka pouli konoele o ka nohona kahiko o ko Hawaii mau kupuna, a i ola na pua, na pulapula, na kama hou o Hawaii ma ka maeaoio i ke ola hou ma o Karistn lesu ala. He elua manawa a Kakina wahine i haalele mai ai'ia Hawaii nei no Amerika, a ma ka la 130 Okatoba, 1876, a i ke kunawalu-kumamakahi 0 kona mau makahilo, ua pauaho mai la oia i keia ola ho.nua ana ma Honolulu nei, a waiho iho la mahope nei i ka hana ana i hoomanawanui ai, a i na keiki elima hoi i hooneleia i ka makuahine ole, a i ka lehulehu o na hoahanau o ko Karisto aupuni honua e paiauma kumakena, a e luuluu ana nona ma keia aoao o ka muliwai, aka, he hauoli nae, he hauoli no ka moe ana o ka mea pono, no ka mea, ua hooikaika pauaho ole, a ua hiki i ka hopena, a o kona uku he uku mau, he alohilohi, he pau ole a mahia ole kona nani. E ko līawaii mau kini e heluhelu ana i keia, e hoomanao no keia makuahine mua o ka pono, e hoomanao no kana mau hana, a e hoomanao no keia au hou o ko kakou noho ana, a no ka meu, eia ka aina la, ke paialewaia nei e na ale o ka lealea, a ke holomoku nei iloko ona ana ku-e iko ka Makua Lani makemake,

a o kona la iliiihi a hoano i hookaawaleia no ka nani o Kona Inoa, eia ke kawili puia nei iloko o ke au awahia o ka make, nolaihu e na haipule o ko Karisto aupuni, e ku mai a mamao mai keia mau mea mai, a no ka l mea, o ka la o lehova i piha a hu me kona inaina, he mea weliweli ia ke hanini 'iho maluna ou e Hawaii, a aole loa he lima ikaika nana e pale ae ke hiki mai oia. Ka Makua Samubla Wini. O ka Makua Samuela Wini (Whitney) ua hanauia oia ma Baranapoka (Branford) Konekituka ma ka la 28 o Apenla 1793, a ma ka Ano Dominai 1819, ua hemo mai la oia me na hoomaikai kiekie loa mai ke Kulanui mai o lale, a ku mai la ma ke awa la'i o Kou ma ka la 19 o Aperila,a ua hiki aku ma Waimea, Kauai, ma ka la 20 o lulai o ka 1820, a ma ka la 30 o Novemaba 1825 ua poniia iho la oia i kahuhipa no ka Karisto mau hipa ma Kailua, a ma ka 1827 ua noho oia ma Lahaina, a hoi hou no Waimea, Kauai, ma ka makahiki 1829, a ma Lahainaluna i ka Ipukukui aa mau pio ole i ke Kauaula i make ai oia ma ka la 150 Dekemaba o ka makahiki 1845. Ka Makuahine Wini. Ma Pitipila (Pittsfield) Makekukeka i hanauia ai o Wini wahine ma ka la 14 o Augate 1795, a ma ka la 4 o Okatoba o ka makahiki 1819 i hoohuiia ai oia ma ka berita maemae o ka mare me Makua Samuela Wini. Ma ka makahiki 1860 i haalele mai ai oia ia Hawaii nei no ka holo hoomaha ana aku ma Amerika a hoi mai no, a ua hoohalaia eia na makahiki he kanalimakumamalua ma Hawaii nei no ka ke Akua hana ame ka hoonaauao ana ia Hawaii Lahui ma na pono o keia ola honua ana, a ma Waimea, Kauai, ma ka la 26 o Dekemaba o ka makahiki 1872 i ukali aki ai oia ma ke alahele no ka hui hou ana me kana kane, a no ka ike pu ana hoi i ka nani o ko ka Lani Moi Nui, ke Karisto hookahi ke Kahuhipa maikai, a o ka Hoola o ko keia Ao. Ua pau na luhi, ua kuu ke kaumaha aua nalo na ehaeha o keia ola honua ana; o ka: Lani kuu home e maha mau ai, Pokole paa ole kuu noho maanei,

No ke aha e ohumu ke.kau paapu mai, Na eha, tia luhi na kaumaha e. Ēia mai na anela ke memele no\i, Memele, memele a hiki io, Ma na puka mabela e ku ka poe maikai, A mele aloha no ko'u hiki ana ae. Ma ka la 16 o Apenla o ka 1822, ua ku mai la ma Honolulu nei mai Tahiti mai maluna o kekahi mokukuna o Mameaa kona inoa, i noho hookeleia e Kapena Keneti (Kent) he mau kumuao no lakou na inoa o Tyermana, Bennett ame Elliss ame elua niau alii Tahiti no laua na inoa o Auna ame Matatore. Aole i loihi na la o ka noho ana o keiiv poe ia Hawaii nei, a ma ka la 27 0 Augate oia makahiki no ua huli hoi aku la lakou no Tahiti. Ma keia huakai ae la a Kapena Keneti, ua halihali pu mai oia he wahi mokukuna, (Schooner Prince Regent) he makana keia na ko Beritania Aupuni i ka Moi Liholiho. Ua kapiliia keia wahi moku ma Wale Hema, (New South Wales) a nona na tona he kanahiku, a i hoolakoia hoi me eono pu-kuniahi. Ma ka la 4 o Feberuari o ke 1823, ua ku mai ke Schooner Active mai Tahiti mai, a maluna ona i huli hoi hou mai ai o Rev. Ellis ame kana wahine, Taua ame Tute, he mau kumu Tahiki. He makahiki okoa ame eono malama o ko lakou noho ana ma Hawaii nei, a hoi nui aku la no Enelani, ma ke ala aku o na ale pii kuahiwi o Lae Hone ame na wai o ka Atelanita. Aole i pau. ———