Ka Lanakila, Volume I, Number 9, 9 September 1909 — NA MEA ANO NUI O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEA ANO NUI O KE AO NEI

(Hooniauia ) KE KAEI WELA AME NA POAIOLU. Nolaila, ua kaha ia na kaha, mai ka welau Akau mai a hiki i ka 28 deijere 28 mile, ua kapaia na Poaianu. Oka poāi ma kaAkau, ua kapaia o ka Poaianu Akau, o ka Poai ma ka Hema ua kapaia o ka Poaianu Hema. t?a""moe.iho" na kukuna o ka La maluna o na aina mawaho aku oia mau Poai, aole kupono iki ka La malaila, a ua loihi ko laila po, he 24 10 hora o ka loihi a pela no kolaila la. KA PO AME KE AO. He 24 hora o ke kaapuni ana o ka honua maluna o kona iho, a nolaila, he po a he ao ma na wahi apau o ka honua. Aole no i like ka loihi o ka po ame ke ao ma na wahi apau o ka honua, O na wahi malalo ae o ka Poaiwaena, ua like ka loihi o ka po, me ka loihi T> ke ao, pela no i na la apau o na makahiki apau. I ka malama o Maraki i ka la 20, a i ka malama o Sepatemaba i ka la 20, ua kupono no ka La maluna iho 0 ka Poaiwaena, a ua malamalama na aoao elua, a hiki i na A i ua mau la la, ua like ka loihi o ka po, me ka loihi o ke ao. i na wahi apau o ka honua, a nolaila, ua kapaia ia mau la, "Na-po-like.' 1 Mai ka la 20 o Maraki a i ka la 20 o Sepatemaba, i ko kakou makalii hoi, ua mau ka malamalama okaLama ka welau Akau. Nolaila, eono no malama ko laila La, a ia manawa no, eono malama po, ma ka welau Hema. Oka nui o 'ka aoao Akau, ua malamalama ia manawa, ame ka hapa o ka aoao Hema. Nolaila, i ka manawa ia kakou ka makalii, ua umikumamalua hora a keu aku o ka malamalama, ma na wahi apau oka aoao, Ap na. wahi apau ma ka aoao Hema ia manavva, ua emi mai ka malamalama, aole 12 hora ka loihi. Mai ka malama 0 Sepatemaba a i Maraki, ia kakou ka hooilo ia manawa, ua mau ka po ma ka welau.

Akau, a o ka welau Hema, ua mau ka malamalama. A oia manawa, ua 12 hora a keu aku, o ka malamalama ma ka aoao Ilema, a o ko kakou malamalama ia manawa, ua emi mai aole i s 2 hora ka loihi. Aia no iloko olaila ka loihi o ka La ia kakou ka makalii, a iloko olaila no ka pokole o La ia kakou ka Hooilo. Mai ka Poaiwaena aku a i na Poai Anu,e loihi ana ka La, elike me ka loihi ana o ka Latilu. O ka La loihi ma na Poaianu, he 24 hora noia, a oia no ko laila po loihi he 24 hora noia. Mai na Poaianu aku a i na welau, e loihi ana ka La a hiki i ka hebedoma, a i ka malama, a i na malama eono. Pela no ka loihi ana o ko laila po. Nolaila, hookahi wale no po, hookahi ao, i ka makahiki hookahi ma na welau. I ka Latitu 67, hookahi no malama ko laila La loihi. 1 ka Latitu 70, elua no malama ko laila La ka loihi. I ka Latitu 80, eha no malama ko laila, a i na welau, eono malama ko laila La ka loihi. "Ma keia, e ka makamaka ake ike o na poe hel\ihelu o "Ka Lanakila,'" i ka nui o ke kupaia naha 'o na Mea Mana Loa, a pela hoi na ? lii o ka honua i huli aku ai i na mea i hunaia e ke Akua. Wahi a Solomona ka Noeau. NA MAUNA AMK NA LALANI MAUNA. Ua ku pakahi no kekahi mau mauna, aka, o ka nui o na mauna, ua ku lalani, e moe ana iloko 0 ka aina i hoopuniia me na ohu ao ? ame na ulu-laau-lipolipo e popohe ae ana ma na aoao o na mauna me he lei ahiahi la ka u'i ke nana aku. He mea pono na mauna, he mea pale aku i ka wela, a ina aohe mauna, ua wela loa, a panoa no hoi e like me Sahara ma Aferika. No ka mauna mai na wai e kahe nui mai ai ma na kahawai ame na wahi haahaa a pau, a lilo no hoi i muliwai nui akea a loihi e kahe ana a hui me na wai 0 ka moana. No ka hau ame ka ua i akoakoa ai ma na mauna i kahe mai ai ka wai, a ma-u na wahi maloo, na wahi panoaa wela no hoi. Ma ka palapala honua, ua hooponoponoia na mauna ma na pepa; he umikumamalua papa i oleloia. O na mea kiekie loa oia ka papa akahi, a o na mea emi mai oia ka papa elua, a pela no a hiki 1 ka papa umikumamalua, e like me kc ano o kela ame keia mauna. O na mauna kiekie loa tna ka honua nei i ike ia, aia no ma ka aoao Akau o Hinedu, o Himela ka inoa; Papa akahi no ia. O ka lalani mauna nui loa ma ka honua nei,

aia no ma Amerika Hema, o Anede ka inoa, a nona hoi ka loa he eha tausani īnile, ua nui na wahi oi, eha mile ke kiekie. O Kiineborazo ka mauna kiekie o ka papa elua, a o Kotopaki ka mauna pele kiekie loa malaila, Ina no na mauna Ilimela ame Anede, ma na aina wela, aka, no ke kiekie loa ua paa mau o luna i ka hau, ua keokeo. a malalo o ua mauna nei he wela loa, aka, i ka pii ana, loaa no ka oluolu a me ke anu loa. O ka mauna Kosodiliria ma 3\Tesiko, o ka papa ekolu no ia, ekolu mile ame ka hapa ke kiekie ma ke kau wahi ona. O Popokatapetela ka mea 1 nianao nui ia ; no ka mea, aia no ka pele maluna ona, a malaila no kekahi kulanakauhale kaulana mamua o Riobameba. O keia mau mauna ame na mauna pohaku, ua pilipu no me Anede, hookihi no lalani. Ile umi a umi-kumatnakahi tausani mile ka loa o keia lalani mauna. No ka papa eha o na mauna, oia o Alepe ma Kuropa, a o mauna Belane ko laila mauna kiekie loa, he ekolu mile, aneane o INĪaunakeama Ilawaii e komo pti ma keia papa o na mauna. O ka mauna Tenerife ma kahi moku mawaho 0 Aferika, oia no ka papa elima, a ma ia papa o Haleakala ma Maui ame Maunaloa ma Ilawaii. Papa eono o na mauna, oia o Etena ma ka moku o Sisilia, Aletaia ma Asia ame ka mauna Piīene ma Sepania, a ua komo pu aku ke kiekie o kela kulanakauhale kaulana o Kito ma Amerika Hema a pela pu no hoi me Hualalai ma Hawaii. Papa ehiku o na mauna, oia no ka mauna e Ararata ma Tureke, Asia, ke kuahiwi kaulana 102 1 ili ai ka halelana o Noa, i hoike ia ma ka Buke e Kinohi ma ka "Baibala Hemoiele," ka buke kuhi kuhi i na moolelo o ka Lani, Honua ame na me« a pau i hanaia ke Akua. Ma ka papa ewalu na mauna keokeo ma Ni Hamesire, o Hekela ma Aina llau, Mauna Omao mao ma Veremona, Bena Vevi ma Sekokia ami Waialeale ma Kauai. Ma ka papa eiwa, e ike ia no o Vesuviu m talia, Kaketila ma Nu loka, a ma keia papa k mauna Kaala ma Oahu nei. Umi, Keveota ma Beritania ame Alegani m Amerika Huipuia. O mauna Toma ma Masekuseka ko ka pap umi-kumamakahi. e £.. K. Hoolai.eakauk"u (Aole i pau.)