Ka Lanakila, Volume I, Number 11, 23 September 1909 — KA UI NOHEA TAKAHONE=SU=I Ka Huihui Hoku Olino o Pekina a i ole ka Mahina Kau Ahiahi o na Kapawai o ka Muliwai Ialu. [ARTICLE]

KA UI NOHEA TAKAHONE=SU=I

Ka Huihui Hoku Olino o Pekina a i ole ka Mahina Kau Ahiahi o na Kapawai o ka Muliwai Ialu.

Ka La Hiki Aumoe o Pin-lana-Ho, ke;Anuenuē Olino W-ajjtaao o Sana-Hei-Wei

MOKUNA VI.

KE KUAKOKO MUA O KA HA™ATT

kahea mai la oia ia Talwthone-3iii. Heah& ka mea a kou maka e nana ala ilalo? Puiwa koke ae la oia a hoole mai la, aka ? i mea nae emanao ole ma:i ai oia ua ike ke kumu i na mea apau. Nolaila, ninau hou aku la no ke kumu, a elike nohoume ke ano mau o na ke.lki kolohe, ua pane mai la no oia me ka hookuoo ana, ma ia pane "hookahi kar hooiaio-a n a-m ai fete kana me? e heluhelu ana. Oiai no nae ua hana mai no oia elike me kana hana maa mau i na la apau, a i na no o oe e ka mea, heluhelu ( e hiki ana i nei mau hora kula o Takahone-sui, alaila, aole no e nele ana kou punihei i ka iala hana, pakele oe ina ~e hele aku oe a kiei iho a ike pono iho i ka hploholo ae o kela ano holoholona, aka, ina no oe e noho pu ana ma ko ke kumu wahi, aole no oe e hoomaopopo iki ana keiki palaleha o Takahone-sui, ma ka huli haawina ana Aka, aia nae hoi a hoike mai i kana mau haa* wina, alaila, e kupanaha ana kou n'oonoo, me" ka nalu nui ana e kukulu ia mai ai o tjia ninau lehuleha, pehea la hoi i paa ole ai o ka kela keiki haawina oiai hoi i ka hoopaa mai la no. Mamuli o keia mau pāne ae la e -pakuikui mau nei ike kumu mai a Takahone-sui aku, ua nonoi okoa mai la oia me ka olelo, ana mai e oluolu mai oe e hele aku au e nana pono heaha la kau mea e nana 01Q.9 He hookohukohu wale iho no keia a ke kumu i manao ole ia «u iw *** u» Ke kupau i keia, me#.

a Takahone«sui e hoopue malie nei. Ua ae koke aku la o Takahone-sni, aka, 1 ka wa nae a ke kumu i hoomaka ae ai e ku a liele mai imua ona, ua onou koke aku la oia i ka ume iloko a lawe ae la i kana buke a kau ae la iluna o kona uha, a hoopapau loa iho la oia i ka nana ana, I ka hele ana mai o ke kumu a hiki ma ko Ta-lcahone-sui wahi, ike iho la ke kumu ke nana hoomau ala no oia i kana buke ma ke ano hookohukohu maoli, me he ala o kana hana maoli no ia e hoopapau ana i na wa i hala aku, a rQ.e he ala pela mau oia e hoopau ai i kona manawa i kela ame keia la. I ka ike pono ana o ke kumu i keia ano hookamani o Takahone-sui, halii iho la ka minoaka jna na pap'alina o ke kumu, o ke kumu i minoaka ai o ke kumu no kona ike ana i ka ikaika maoli o keia haawina o ka Hookamani i h§kau iho iJoko o ka- noonoo opiopio o keia kanaka ui, ka haumana hookahi wale iho no iloko o kana* kula ana i kau aku ai x kona manaolana apau ma ona ala, e puJta ai kona inoa a e ola ai la hoi ke oho hina o kona mau makua, ~a e lilo ai oia i kilo aupuni kaulana e kau ia ai o ka weli e ko ke ao a puni, eia ka e emi haalele mai ana kona ikaika hoonee, a e haule pa,hu pu ana kona mau. manaolana, Hohola koke ae la kek mau manao iloko o ke kumu piha maalea keiki, aiwa paha a mailu ae. pehea aku la ke ano ame ke kulana o keia kanaka. A holoke pu ae la ia wa like i ko ke kumu mana maikai aole au i ike a hoomaopopo i kau hana i hana ai 1 na manawa loihi i hala ae nei. Oiai ua maopopo ia'u kou ano i na minute i hala koke aku nei. A oiai ua kumu ala ē ku ana ma ka aoao o Takahone-sui, hoao iho la oia e ninau hoohuahua]#u iua Takahone-sui ala* Ua paa iho la kau haawina. Ae koke ae la no oia me ka pakui pu-ana mai ke aneane iho la nae e pōina ia'u kahi i paa, no kou hele ana mai nei hoi paha 'kek'ahi e hookamailio ia'u. Pane iho la ke kumu, i na hoiha pela e hoike mai nohoi oe ia J u i nei wa i kahi i paa, o poinā loa iho auanei hoi. Pane ae la o' Takahone-sui: 4< Aole e hiki ia'u \se hoik'e i keia manawa, ke ole oe e hoi ma kou a nana i kau buke." Olelo mai la ke kumu: "O kena buke au e hoopaa mai la, ua walea-waha ia y u kona mau aoao mai ka mua a hiki ? ka pau ana, aohe.wahi i koe\ k he mea makehewa wale no ka„ noi ana aku a nana i kena buke.

"Ina nohoi ha pela, alaila, he mea. makehewa nohoi.ia'u ke hoike aku i keia manawa,'' wahi a Takahone-sui. Me keia mau olelo hope, emi wale iho la no ka manao uahoa o ke kumu, a hoi aku y la oia ma kona'noho a hoomaka mai la e ninau ia Taka-hone-sui; Ku ae la o Takahone-sui iluna a hoike mai la i kana haawina, a i ka pau v ana no o ka lalani mua oiai o kana mea no ia i hoopaa ai, pau loa ae la ka hiki ana iaia ke pane hou aku, aku malie loa iho la oia. A hala kekahi mau minute o kona ku-a-kii malie ana, ua ninau hou mai la ke kumu: "A pehea iho la, ua pau ae la no kahi i paa ia oe? E hoike mai hoi paha oe_i kahi i koe ke. holo nei ka manawa imua, aole e ia kaua." <{ Ua hai aku nei uohoi au i kahi i paa ia'u, a o kahi aku i koe ke aneane iho la e poina, no kou hele ana mai nei hoi paha maanei e hookamailio ai, aoka poina io iho la no ka ia." A no ko ke kumu manao he mea hoopau manawa wale no ka lilo ana i ke kamailio ma ia ano, nolaila, ua ku ae la oia a hele hou mai la e ninau ia Takahone-sui : "He manao ko'u, aia he mea paani iloko o kou ume waiho palapala, a heaha la ua mea la au e hunā nei?" ' Ua pane koke aku la o Takahone-sui ma ka ninau ana aku: "Pehea la i maopopo ai ia oe he mea maloko o ko'u ume waiho huke?" "Ua hoomaopopo māi nei au ma ka nana mau o. kou mau maKa ilalo, a i huipu ia hoi me ka hoo3ilo ou i ka hapanui o kou manawa ma ka akaaka ana;* wahi a" ke kumu. u O ke kumu ō ko'u akaaka ana. no ka'u mau haawina no, oiai au e nana pono ana ia mau mea, aia ho he mau moolelo mawaena o lakou a'u i hau oli ai, a pela au i akaaka ai," wahi a ka pane a Takahone~sui. Ia wa i omamaka mai ai na noonoo iloko o ke kumu, he keu maoli keia a ke keiki piha ma'alea nui wale me kona minamina pu i keia kulana uahoa i loaa i ka haumana ana i nianao nui loa ai. Nolaila, noonoo nui loa iho la oia i kana hanli kupono loa e hiki ole ai e hoano eia ka noonoo c kana haumana, aka, he mea makehewa wale no naē ia mau upu ana, oiai ua oi pakela aku ksC pipili o kona noonoo i kana wahi iole punahele. Me ia noonoo iloko ona ninau aku la oia i ua Takahone-sui nsi ana.

"E ae mai ana anei oe ia'u e kiei iki aku hoi iloko o kau ume waiho buke, i ike aku ai hoi au i ka nui o kau mau t>uke # o loko. Pane ae la ua Takahone-sui ala, aole loa he kuleana p kekahi mea e nana ai i ka'u ume waiho buke, i na no ia o ka'u kumu a i ole i na no ia o ka Moi Paakalauau o Kina nei, a no ka mea nohoi, aole loa kekahi o kau mau buke maloko nei o ka'u ume, oiai nohoi aole oe i haawi mai i kekahi buke me ko'u kuai ole aku, ua haawi aku au i ke.kumu kuai o ua mau buke ala au i haawi mai ai na'u. A pehea iho la la e hiki ai ia'u ke ae wale aku ia oe e nana wale i ka nui o na buke iloko o ka'u ume waiho buke. Ua akaka no ia oe e ka mea heluhelu. E hoolauwili wale ana no o Takahone-siu i ke Bmu no Tcona maka'u o ike auanei ke kumu i kana wahi aikane iole a hookaawale ia ko laua noho hoaloha ana, a maka'u pu no oia o kipaku ia oia mai ke kula mai. A ke hoolalau nei hoi ke kumu e hoopunipuni ai ia Takahone-sui, me ko Takahone-sui manao hoi aole i ike ia kana noa-huna e kana kumu, eia ka ua ahuwale elike me ke akaka o ka la i ka 1010. No keia ano uahoa maoli o ka Takahone-sui lawe maoli ae ai ke kumu i kona kulana mana nui iloko o ka halekula ma kana apana hana a olelo aku la iaia: "E ku oe ano. iluna, a e hookaawale aku ma kahi e, a ina nole oe e hoolohe mai ana i kuu olelo, alaila ua.makaakau au e hoopai koke aku ia oe, ke lohe mai la anei oe i keia mati olelo mai ia'u ponoi aku? Ka hana a ke Kapena nui Ko'iko'i ka leo ke pane mai Ku mai Wailama paa i ka hoe Imua a i hope e kulana nei Oka leo oka bele ka ? u aloha Ka uwe hone i ka rumi wiliki E aha ia ana Takahone-sui Ka pupue malie i ka oneki. Oiai na haumana e ae apau loa e hoolohe mai ana i keia mau papa olelo oolea, ua hookahaha loa ia lakou me ka pah&ohao nui no ko lakou hoa kula Takahone-sui. Ku koke ae la o Takahouersui iluna a neeaku la ma kekahi wahi kaawale, a oiai oia i kaawale aku ai, oka lalau koke aku la no ia o ke kumu i ka ume me kona hoopuka ole i hookahi huaolelo a huki mai la i ka oahu-ume iwaho.

He mea e ka hikilele o ke kumu i ka īke ana iho e holoholo ana iloko o ka ume waiho palapala akana haumana i makahehi nuiai,hewahi iole uuku hulu keokea, a ua hoopiha pu ia hoi ka ume me na hunahuna mea ai. Ia wa i oiliili hou ae ai na noonoo iloko o ko ke kumu poo me kona nalu ana iaia iho: "O! ua ike mua au he mea kamahao kekahi iloko o ka ume o keia keiki, ka mea hoi nana i hoauwana aku i kona noonoo huli palapala e kau aku ai oia i ka pane-poo o na kanaka e kaao nui ia ai e ko ke ao holookaa, a iloko hoi o ka ipu hoomanao o na hau mana he nui. Alaila, ninau aku la oia i ua haumana nei ana: "He iole aha keia au o ka malama ana? "A pehea ka lo hi o kou malama ana iaia?' 1 Oiefo mai la o Takahone-sui: "I malama au iaia no ko'u aloha iaia, a ua lilo oia i hoa paan-i pili Paa loa no'u, a oia no hoi kekah*f o ka'u aikane aloha loaj na la o ko'u ola ana maluna o keia ilihonua. "A © ka loihi o ka'u malama ana iaia, he elua ae nei malama ame ke anahulu." "Heaha iho la kou pomaikai o ka malama mailani ana i keia hoailona? "Ke manao nei au, me he la, he mau keneta mahuahua loa kau i hoolilo ai i ai no ka hanai ana iaia, a ua pau pu hoi kou manawa huli haawina i ka lilo ma ka paani ana me ua aikane iole nei au* No keia mea, ua minamina nui au no kou haule hopē malēau mauWawma kula apau o kou papa, ka ike kilakila hoi e loaa ai ia oe ke kulana panepoo kiekie, a i k& kulana haahaa loa o ka naaupo/ wahi a ke kumu i pane mai ai. "Hē mea pololei io no kau i olelo mai la, ua nui io no ko'u lilo i ka malama ana i kena iole, aka aole nae na hahmai a mai fea pakeke māi hoi o kahi mea, aka na na keneta ponoi no a kuu makuahine i haawi mai ai ia'u i hanai iaia,'' wahi a Taka-hone-sui i pane mai ai ma ke ano hoeaea, "A o Ka naaupo i loaa ia'u mamuli o ko'u lilo i ka paani ana me ia, aole nou ia poino, aka, owau ana no ke lilo i kanaka naaupo. Huli ae la ke kumu a pane aku la ia Takaho-ne-sui: M Ua maikai loal e kuu haumana a'u i hilinai ♦ « nui ai ma-ou aīa e hookaulanaia ai o kuu inoa. E kalaia mai au e oe, oiai aole o'u makemake e hooleloiahili wale aku i ke ano o ka kaua mau kuka'i kamailio ana, aka, he ake nui ko'u e pane mai oe i ka haina o keia ninau hookahl wale iho no, a oia keia: "He makemake anei kou e hoomau i ka noho hnuwan* 09 keia kuUi a i k« pib« po»o

ana o kou mau makphiki i koe o ka imi naauao ana ma ka'u kula nei? <( A ina pela, ke nonoi aku nei au ia oe e lawe koke oe a hookuu aku i keia iole, i hele aku ai oia e imi i kona ola iho me ka hou o kona lae. A ina nohoi ua minamina loa oe i keia iole riiamua o ka ike ame ka naauao, alaila, e hookuu koke aku ana no au ia oe mailoko aku o keia kula, mahope iho o ka haiia ana aku o ka lohe i kou man makua. Aka nae, me ka nui no o kuu minamina no kou puka ana aku mailoko aku nei o keia kula mamuli 0 kekahi kumu kupono 01ē. ,, Na keia mau olelo a ke kumu i hoohanini like mai i na waimaka mai na haumana pakahi mai, a pela nohoi me ke kumu, a no Takahone-sui hoi ke kulou ala kona poo ilalo a na waimaka no e hele, Aole oia i pane iki mai i hookahi wahi huaolelo, a me keia kulana iho la i hookuu ae ai jce kumu i ke kula oia la. I kā pau ana o ke kula oia la, ua hoi aku la keIa ame keia no ko lakou home pakahi iho. Akā, no Takahone-sxii, eia no oia ke noho nei 1 ka halekula no kona lilo loa i ka paani me kana wahi aikane iole, a no kona minamina pu nohoi kekahi i ka hoomaopopo ana iho, e kaawalē ana oia me kāna wahi aikane ina e lohe 10 aku ana kona mau makua elike me ka ke kumu i hai aku ai ia lakou. E huli ae kakou a nana aku i ke kumukula. I ka pau ana o ke kula o ua la °nei, ua hoi aku la oia a ka hale a hooponopono iho la i kana mauhana i manao ai, a i ka pau pono ana o na hemāhepololei aku la oia no ka haie o ka ma kua o Takahone-sui. laia i hiki aku ai i ka o ka makuahine wale no ke noho mai ana, oia hoi o Lm Fat. Ohaoha mai la no hoi oia i ka ike ana mai i kc kumu a kana keiki, hookipa maikai ia aku la ua kumu la. Ai ke kuu ana iho oka nae oka malihini, ua kaa e aku la na Liu Fat ka wehe ana i na huaolelo mua o ke kukai kamailio ana, ma ka olelo ana aku: f< lka nana aku, me he la, he huakai ano nui maoli keia o kou hiki ana mai nei i keia la?" "Ae, pela no," wahi aka malihini. "I hele mai nei au, me ko'u manao e loaa mai ana la hoi olua a elua ia'u, eia ka ooe wale no ko kauhale nei. O ke kumu nui o ko'u hiki ana mai la, i hele mai nei au e hoike aku ia olua ika nui maoli o ko'u kaumaha ame ka minamina no ke keiki. oiai ua ike no au iwaena o ka'u mau haumana apau i a J o ai, aole loa kekahi i like aku me kona ano ka eleu» aapo» holemua ma kana mau haawina kukna maikai Uoko o ke kul?