Ka Lanakila, Volume I, Number 11, 23 September 1909 — KA ULU ANA O KE KINO [ARTICLE]

KA ULU ANA O KE KINO

Ua hoohalikelikeia ke kino kanaka me ka hale. Aia a mānao ke kanaka e kukulu 1 hale nona, ua hoahu mai oia i na lako hale, he nui wale, o kela ame keia ano. Ua hoolako mai oia i na kua, na oa, na papa ame na pili. Ua kuai mai oia i kui i mea e kakia- ia ai lakou a paa. Ua kuai oia i na pohaku ula me ka mea nana ia i hana. Ua kii oia i puna ma kau wahi, he one ma kau wahi, a he hulu ma ke kau wahi e aku, a ua kawili puia keia mau mea a lilo lakou i puna hamo i mea e pa£ pu ai na pohaku ula. Ua hoolako mai oia i mau pohaku no ke kahua, no na alapii a no kekahi mau ponoe ae. Ua kuai oia i aniani no na puka makani, na owili pepa no na paia o na rumi, a me na pena nohoi o kela arae keia ano. He nui* wale nohoi na mea e ae he pono ke hoahu ia no ke kukulu ana i ka hale a paa, a lako pono. A mahope o ke kukulu ana, nui wale na mea kupono no ke kahiko ana i ko loko a makaukau no ka no,ho ana* Ma ka hoohalikelike ana, o kou kino no ka hale kahi e noho nei kou uhane. Ua hanaia keia hale me kona mau lako ame kona mau kahiko apau>*e kekahi mea hookahi oia no ke koko, a nana no_i malama i ua hale la, i keia, i keia la. A i ino mai ke koko, pau pu ka hale i ke ino. noonoo no na ano nui iloko o ke kino o ke kanaka. E noonoo iki malaila. E nana i ko waho o ke kino. Aia no ka ili, lauoho me na maiuu. Ano e loa keia mau mea i ka nana aku. Aka, mailoko mai oia mea hookahi, oia hoi ke koko lakou apau. Manao paha oe, he kupanaha ke kanaka, ina ua hiki iaia ke hana i pohaku ula, papa laau me na kui mailoko ae o ka mea Jhookahi. Ina ua i mai kekahi, he hiki wale no iaia ke hana pela, ina ua kapa aku oe iaia he pupule paha. Aka, aole no i kue na- ano o na pohaku, me na papa me na kui/i kekahi i kekahi, e like me ke kue ana o na ano o kou lauoho, ili ame na naaiuu mawaena o lakou iho. A he ano e loa nohoi keia mau mea mai ke koko ka mea nana lakou i hana. E nana iki kakou i ka maka. He ano okoa kona, mai na lako kino a kakou e kamailioiho nei. Aka nae, ua hanaia ka maka mai ke koko hookahi pu me lakou. E noonoo no na apana o keia lakn nani o ke kino. E naaa i ka onohi o na maka* Ua ano okoa 'ka wai hooluu oia mm onohi ma kikahi kan&ka, a w okoa bol kekahi, He miu aa m«k«UI lor i loa © k*

maka, ahe mau aa huki nohoi, i mea e oni ae ai ka maka i o a ianei. Aia nohoi ka waihona waimaka, kahi i hookumuia ai na wai e malama ana i ka maka ame kona mau pono. Aole anei he mea kupanaha ke noonoo aku ua hanaia keia mau lako apau o ka maka, me ia pu no, mailoko ae o kekahi mea e kulike ole ana me kekahi o lakou. Aia hoi ka waha. Ua noonoo iho anei oe, mai ke kumu hookahi mai no i hana ia ai na niho, ka onohi maka, me ka waimaka. Pela maoli no, na ke koko mai lakou apau. E nana iki kakou ina mea iloko oko kakou kino. Aia no na iwi, na io ulaula, na olona keokeo kohu kilika olinolino, aia hoi ke akepaa ame ke ake-mama, ka opu ame na aa o kela ano ame keia ano, aia hoi ka na waimaka me ke au, na ke koko mai no keia mau mea apau. A na aa, na mea i lawe i ke koko, ameka puuwai nana i pauma i ke koko iloko o keia mau aa, ua hanaia lakou no loko ae o ke koko I Ua ano kamahao loa keia hana, me he la ua kukuluia na kapa oka auwai noloko ae oka r ai e kahe ana ma ua auwai la. Aka, e ake auanei oukou e ninau mai, pehea la e lilo ai ke koko i mau mea ano e, elike me na mea i haiia malunā, a owai hoi na paahana nana ke kuleana e hoolilo ke koko pela. Aole no lakou he mau aa koko. Oke kulana ona aa koko, oia no ka lawe ana ina mea hana io o ke kino. He poe halihali ukana wale no lakou. Maloko o keia mau aa, ua pauma aku ka puuwai i ke koko he kanahiku paha pauma ana ma ka minute hookahi, a pela i hiki aku ai ke koko ma na wahi apau loa oke kino. Ma kela ame 'keia wahi o ke kino, he mau mea lawelawehe nui wale, na lakou i lawe i keia lako hana i waihoia ma ko lakou mau ipuka, ame ia lako, ua kukulu lakou 1 kela ame keia mea. He poe hana iwi kekahi o lakou, a he poe hana aa, hana olona, hana maka, a hana niho nohoi kekahi. Ua ku kaawale no keia poe apau ma ka lakou mau oihana pakahi, oiai no e kokoke ana lakou kekahi i kekahi. Aole no i huikau aku ka hana a ka poe hana iwi, ia lakou ka hana ana i ka iwi kahi e waiho ai ka maka, me ka poe hana maka. I kekahi manawa nae, ua huhewa kekahi o ka poe paahana o ke kino. Ua komohe a aku kekahi poe lawelawe ma ke kulana oka poe hana iwi, a ua kokua aku ia lakou ma ka hana ana i na iwi. Aole nae he mea ike pinepine ia keia huhewa ana, aia nae a huhtwa pela, alaila, uaike ia ma na kina o ke kiao t a 1 kahi manawa nohoi, ua i\\ ka milw mamuli © ia koku» hswa ane,

Ua lokahi no ka hana ana o keia poe a pau; me he mea la, ua moakaka ka manao o kekalii me ko kekahi; a me he la ua kuka-pu lakou e like me ke kuka oluolu ana o kekahi poe paahana mawaena o na kanaka, Aole nae lakou i hoomaopopo no kekahi mea, a no ke kumu o keia hana lokahi ana a lakou me ka huikau ole, oia ka mea haohao loa i ko kakou noonoo ana. Aka hoi, aole au i hai aku nei ia oukou i keia poe limahana liilii nana i lawe i ke koko, a me ka poe nana i kukulu, a hoopaa mau i na kino o kakou. Eia wale no ka mea i maopopo ai ia kakou no lakou. He mau waihona makalii loa lakou i heluia ko lakou nui mawaena o na aa-koko nui iki ae a me na aa-koko makaliiloa. Ua hikl aku ke koko ia lakou mai loko mai o na aa-koko nui, a ua hatia lakou me ua koko la, a la ila, ua kahe aku la kela koko ma na aa-koko makalii, a na lakou i hoihoi aku a i ka pi*«wai. Heaha ka mea kamahao i oi aku mamua o ke kino kanaka, ke noonooia no ka hanaia'na, ka ulu ana, a me kā malama ia'na o keia wai ula a kakou i kapa aku ai he koko, no na mea he lehulehu a kakou i ai mau ai, a no na mea i hana ia no loko mai o ke koko i mea e kukulu ia } i na lako a pau o ke kino kanaka! Owai la ka mea i noonoo no na lako makaukau o kona kino iho, a i mahalo ole aku, a hoomana ole aku i ka noeau o ka Mea nana ia i hana? He wahi puu koko uuku wale iho no ko kakou mau kino i ka hookumuia ana iloko o ka opu o ko makualHne * Vka ,4 na mahi na ua hoomaka mai la ka ulu ana o na lala palupalu, a hala hou he mau mahina ua loaa mai la ka lauoho ame kekahi mau lala o ke kino ame na iwi palupalu mailoko iliai o keia puu koko. A 0 ka hanu ola ame ka loaa ana o ka noonoo ame ka ike, o ka hanaia a piana o ke Akua. Nolaila, he mea waiwai nui ke koko, a he mana nui kona e hooloihi ai i ke ola o ke kanaka ke malama maikai ia. Nolaila, e na kamalii kula, a me ka poe e heluhelu ana i keia, mai hana ino oukeu i ko oukou mau kino iho. Mai ai a mai inuhoi 1 na mea e hoohaumia ana i ko oukou koko, o hoolako auanei oukou i koko ino, ka mea e hemahema ai, a e mai ai ke kino, ka halelewa o ko oukou uhane. Ifta ua lawe ke kanaka kukulu hale i na papa me na kua popopo, me na lako kahiko e ae, ua kohu pono anei ka hale ana i kukulu ai? Ke i mai nei oukou aole. Pela ka'u e hai aku nei ia oukou; ina e hookomo oukou i na mea haumia iloko o ko oukou mau kino, ka waiona paha, ka

baka paha, ka ai kupono ole paha, mai manao oukou no loko ae o keiamau lako lapuwale, e loaai mai ke kino kina *ole. Oke kino palupalu, mae wale, oia ka oukou e loaa ana.