Ka Lanakila, Volume I, Number 12, 30 September 1909 — NA MOI AME KO LAKOU MAU KALAUNU. [ARTICLE]

NA MOI AME KO LAKOU MAU KALAUNU.

Iloko o ka neneihikapu ame ka makaala .loaia o na pulama ana i nā papale kalaunu o na moi o na aupuni i noho moiia, eia nae, 'me ia mau ano no o ka malamaia ana, ua hiki aku la no ka mea kolohe a lawe mai la me ka ike ol§ia, Ma ka makahikriß29, ua aihueia īho la ke kalaunu alii o ke aupuni o Holani me ka ike oleia, a 0 ka waiwaiio-o keia kalaunu, ua hiki aku no ia ma kahi o eono hanen tausani dala. He elua makahiki o ka hunakele loaia ana o keia kalaunu e ka mea nana i aihue mai, a i ka hala ana o keia manawa, ua laweia aku ua pohaku makamae la i hanaia ai o ua kalaunu fa no ke kuai liiliiia ana, a pela iho la 1 loaa aku ai kekahi mau pohaku ma na kulanakāuhale o Nu loka, /Eulukalina, a o-ke koena o na pohaku makamae ua loaa aku ma ka malu o kekahi ohana ma kahi kokoke 1 ke kulanakauhale o Berelina. 0 ke kalaunu o ke aupuni o i ka wa e noho Aliiaumoku ana o Kale 11, ua lawe limaikaikaia e kekahi o na Konela o kona pualikaua. 1 kekahi la ua hiki aku keia Konela imua o Edewadā ka mea malama i na pono makamae o ke alii me kona mau hoaloha he eha, a noi aku la i keia Edewada e hoikeike mai i ke kalaunu o ka Moi. Me ka noonoo mua ole ae o keia puuku he ino kfekahi e hanaia aku ana iaia, ua hooko mai la oia elike me ke noi a ke Konela,, a iaia i wehe ae ai ( i ka ume i waihoia ai o. ua kalaunu la, ua loaa aku la oia i na ame na peku hoki kikane a ua konela la, a waiho āna iluna o ka papahele. Ma o ka ulia laki la, ua ike mai la ke keiki a ua puuku la, a oiai, eia ua konela la ke puahi holo mama nei no kona pakele me ka lawe pu ana i ua kalaunu la, ua alualuia mai la oia e kekahi aluka nui o ke aloalii a hiki i kona loaa ana, a mahope o ke aumeume ikaika ana, ua loaa mai la ua kalaunu la. Aole he hookahi o keia poe i hoopaiia, aka, mahope iho ua hookiekieia ae lakou ma na kulana pakahi apau iloko o Enelani. Kupanaha no. O kekahi o na aihue puukani loa i ike|a, oia no ka aihueia ana o ke kalaunu* aupuni ame kekahi mau waiw&i e ae o ke aupuhi o na Palani ma ka *79 2 - Mahope koke iho no o ka ma,ke ana o ka Moi Lui XVI, ua laweia aku keia mau mea i, hiki aku ka waiwaiio ma kahi o ka plw miJioi)fi eliwa

hanferi tausani dala no ka hale hoahu x o na waiwai aupuni. Ma ka po o ka la 170 Sepatemaba o ua makakihi la, ua komoia iho la ua hale la e ka mea aihue, a i ke ao ana ae ua ikeia iho la aole ua: mau waiwai la. Ua hoopohihihi loaia mai ke aupuni no keia hana, a mahope iho o ka hala ana o kekahi mau mahina ekolu, ua loaa iho la he leta i ke poo o ka oihana makai, a ma o na huli hoomanawanui ana la, ua loaa iho la ua mau waiwai la ua hunaia iloko 0 kekahi auwai. He eha ka nui o na manawa i morakiia ai o ke kalaunu o Enelani. I ka 1386, e noho alii ana o Rikeke 11, ua morakiia iho la ke kalaunu alii i kekahi kanaka hoopukapuka dala waiwai nui o Ladana, no na dala he umi tausani wale no. Pela nohoi ikeau e noho Moi ana o Heneli 111, ua morakiia aku kekalaunu 1 mea e loaa mai ai o ke dala, oiai oia e ku-ee ana me kona mau barona. O ka Moi Heneri V kekahi i hahai aku ma keia alahele oiai ke aupuni o Enelani e kaua ana me Palani. Oka eha ona manawa, ikeau no ia oka Moi Kale 11, mahope iho o ko Konela Balada limaikaika ana i ua kalaunu la elike me ia i ike muaia ae nei.