Ka Lanakila, Volume I, Number 13, 7 October 1909 — KE AHIKANANA VERO ONEGA Ke Kaeaea o ka Hema A O KE Pookela o na Makaikiu [ARTICLE]

KE AHIKANANA VERO ONEGA

Ke Kaeaea o ka Hema A O KE Pookela o na Makaikiu

(Hoomauia)

MOKUNA XIX. Hoi Nel,e na Lawaia Paoa—Liuliu a Makaukau NO KE AWAWA MALU MAKE. Hc liilii a malie loa nohoi ka holo ana o ka lio o keia kanaka, a no ia kumu/ua hiki no i ka mama o ke kanaka kukini ke alualu aku iaia. Aneane e piha ka hapalua mile o kahi i holoia e keia powa, ua hiki aku la oia ma kahi puukiuki loa o ka ulu ana o na nahelehele, a ma keia wahi hoi e ku ana kekahi kipapali kiekie nona ke aka e hoomomona ana i ka pouli o ua wahi la. I ka hiki ana aku o ua hololio nei ma keia wahi o ke alanui, ua kaohi mai la oia i kona lio, a oiai he pouli ke nohoalii ana ma ia wahi i ua manawa la, nolaila, ua akahele loa kona hoohele ana aku i kona lio no mua. laia e noonoo nui ana no keia mea, aia hoi, ua hoopuiwa loa ia mai oia, a no ka mea, eia he mau lima me na olona wikani ke milimili nei i ka ohemakani o kona puana-i, a i ka imo ana a ka maka, eia oia ua haalele aku la i ke kua o kona lio, a e waiho ana hoi iluna o ka ilihonua he pio na ka mea ana i ike ole ai i kona mau helehelena. MOKUNA XX Ma ke Alaloa no ke Awawa Malu Make Mamuli o keia haawina i lola aku i ua hololio la, ua haalele koke mai la ka noonoo maikai o na wa mamua iho iaia, a no kekahi mau minute ka auwana hele ana o kona mau noonoo, ua hoi hou mai la ke ao kanaka o ka noonoo maikai iloka ona; a iaia i wehe ae ai i na lihilihi o kona mau maka, ua ike aku la oia aia he ilio peepoli me ka waha omokoko e kau ana ma ka piko o kona lae, a me ka leo ko'iko'i kaumaha kohu Daimana Hila i Le-

o ke kanaka naua ua ilio peepoli ia, ua p»ne īho la oia: "Hamau mai walaau; a ke hoala oe i kc kai o kuu aina, alaila, e hanai no au ia oe me kekahi hua pipipi o hamau ka leo." Owai oe, a heaha kau hana i hana iho nei i keia maluna o'u?" Owau ka mea nana e hoonui aku i ka nui o kou mau la o ke ola ana, ina e pane pololei mai ana oe i ka'u ninau!" <4 Aole-au e pane i ka ninau a kekahi kanaka me ka pu-panapana ma kcr'u lae, oiai, he mea hiki wale no iajte paneia aku ma ke kulana maikai." Ma keia' manawa a* ua powa la i kamailio aku ai i keia mau olelo imua o ka mea nana i kiloi iho iaia mai ka holo la ? i ana maliina oke kua o kona lio, ua loaa ae la na hoomaopopo ana i ka hiwahiwa a na kini heluhelu o Ka Lanakila, eia na auneki koko o kana pio ke hoouna nei i na matei'ia o ka ikaika ma kela a me keia aa-huki ona, nolaila, ua hoonui, hoopuipui a hoomomona ae la ke kae'ae a o na kula iu anoano o Geogia i kona makaala; malia o keia paha kekahi o na anoano, pua a ewe a Gonesira Aledona, ka mea nana i pana welelau lima-iki aku i ka. lae o kekahi o na pipi hiena o na kula malumalu mauu kupukupu o FeloriJa a pau ka ike, he ole ka lohe ? ua holo aku a lele ke ola. Ua ike mua no au ia oe e Toma Sekora, he kipi oe ika puali! Ua kiai au ia oe no kau hanag ?? Ua kiihihewa oe ina o kou manao ia o ke kapa ana mai ia'u ma kela iaoa." Mā keia wa i hoohuli ae ai o Vero Onega i ke kulana o kana hana ana i mea e loaa ai iaia ka inoa pololei o ua pio nei ana, a me kekahi o na hoailona, ua hoike mai la oia i ua pio nei ana me ka i pu ana ae hoi: ''Ua hana naaupo loa au ia oe." ,l Owai oe?" A oiai ua loaa i ka kakou hiwahiwa ka inoa o kekahi o na powa, nolaila, ua hai aku la oia me ka hookuu pu ana ae hoi i ua powa la e ala a ku ae iluna. fc Nowai kau e hana nei?" ls No Konela lani," wahi aka pane. <l Owai o Sekora?" <v He hoa hou oia no ka puali. Ua hoohuoi nui loa au nona. Aua makemake au e oki pu i ke alahele no kona hiki aku ma ka kalawai a kakou o keia po I" c< Aole au i lohe mua i kela inoa." "He like no kona mau helehelena me kou, a oiai, he hookahi wale no manawa o ko u ike ana iaia, nolaila, manao mai nei no au ia oe oia no."

{< No ka hoopau loa ana ae ike kuhihewa ma kou aoao e kuu hoa, he mea pono ia oe ke ike mai ia'u o laresa Selefa Tareka. ' He uina, he nakolo, he o'e na ka bipi huaulu o kanahele o Moeipo aia la na kapuai elua e lele ana iluna, e walawala ana, e haule pahu ana ilalo ke kua iluna ke alo, a kē moe malie la he ole ka oni, a no ka mea, ua loaa aku la na maka ame na -papa-auwae o ua Tareka la i ka palaai-pulehu a ke kaeaea o ka hema. 4< o oe ka'u kanaka! Ooe e Tareka. O oe kekahi o na pueonui o ka ilina iwi kanaka o ke Awawa Malu o ka Make," wahi a ka hi'apa'iole o Geo<jia, oiai kona hoa o keia po e lapuu ana i ke puanuanu o ka ili honua. Ci No ke aha oe i hana mai ai ia ? u me keia ke ano?" U I hoao iho la au no ka hiki ia'u ke ike i kou kupono ame ka ole!" i pane aku ai ke ahikanana, me ka wehewehe pu ana hoi i na aahu o ua powa la. "Ua pupule anei oe? ?> <C E ike ana oe aole au he pupule! He kipi oe ī 77 "Ke kapa mai nei oe ia'u he kipi?" t4 Ae, oia no.'' "He pali maoli kou hoopunipuni!" C£ He kanaka oiaio oe la?" (C He' oiaio." "Pehea oe i hele ai malalo o kekahi helu apuka?" <<T C hele ana anei oe no ke Awawa Malu o ka Make?" "Nolaila ka'u huakai." (< Alaila, e lawe pu aku oe ia'u no laila, a ina aole au o ka helu iwakaluakumamalua, alaila, maluna o'u na ko'iko'i a pau." <l Owau hookahi ke hele aku no laila, a o oe, e lawe aku ana au ia oe no ka hoomoe maikai ana ma kahi nui 6 na makika o loko aku nei o keia ulunahele!" 4< o kau e hana nei maluna o'u he hapa ia, a ke loaa oe ia'u ma keia hope aku, alaila, e pani ana oe nne kou ola no'ka ino au e hana nei ,n Ma keia wa a laua e kamailio nei, eia no ka hiwahiwa au e ka mea heluhelu ke wehe nei i na aahu a pau o waho o kahi powa, a mamua o ka loaa ana he noonoo maikai i ka limakoko, ua hoaahuia aku la oia me na aahu o -ke kiu kaulana, a o ua kaeaea la hoi eia oia ke komo nei me na aahu o ka powa. "Eia oe malalo o kekahi hana poholalo !" wahi a Tareka. *'Pela anei?"

"Pela ko'u ike ano I" "Alaila heaha kau hana!" hoike ana au i keia mea ia lani!" "Hana aku elike me ka nui o ke kuleana i loaa ia oe no ia hana," wahi a ka kakou hiwahiwa, iaia e hauhoa ana i na lima ame na wawae o ua Tareka la ? me ka hapai ana ae iaia a lawe aku la no loko loa o ka hihipea o na laau. "E waiho ana au ia oe maanei, no ka hele ana aku e hoike 1 ka puali, a ina ua pololei oe, alaila, e hoi hou mai ana au no ka hookuu ana ia oe mamua o ka hiki ana mai o ke kakahiaka nui 0 ka la apopo. Me hookahi peku ma ke kikala o ua powa la, ua haalele aku la o Vero Onega iaia e helu ana i ka nui o na makika oia po, a i keia wa eia ua kaeaea la o ka hema maluna o ke kua o ka lio, ka lio hoi o helu iwakaluakumamalua no kana huakai no kahi o ka hana ma ke Awawa Malu o ka Make. E hoomanao e na kini e hoonipo mau nei me na kuhinia o ka moolelo o ka hi'apa'iole o kahema 1 ke kulana o na powa no ka lakou hana o keia po i kauohaia ai, a e hoomanao pu h©i eia ke kaeaea ke hele aku la no ia hana hookahi no, me he la, oja kekahi i konoia, a he malihini hanohano hoi no ia po. Ke hoomau nei ka makikiu i ka holo ana no mua me ka makaala loa, a ma kahi he elua mile mai kahi o ka halawai e malamaia ana ia po, ua halawai mai la oia me eha mau kanaka maluna o ko lakou mau lio, oiai hoi ka lakou mau pu e kau like ana no ke poo 0 ka makaikiu. <J Owai oe, a e hele ana i hea?" wahi a ka leo o kekahi o na powa. "Eia au ke hele nei no ke Awawa Malu o ka Make," wahi a ke kaeaea me ka leo oluolu, akahele a wiwo ole. "He kipi! loaa oe ia makou ano," wahi a ka pane. MOKUNA XXI. Hamo Punaia na Powa—Hei i ka Upena Kuu a KA LAWAKUA. No keia mau olelo a na powa e kapa aku nei ia Vero Onega he kipi, ua paila ae la ka wiwo ole iloko o kona umauma, a oia ka ua kaeaea lai pane mai ai me ka malie: fci lna aole oukou e hookuu ana i ka oukou mau pu ilalo, al'aila, e hana aku ana au i kekahi hana i oi aku mamua o ke kipi, "Hai mai i ka hua kapu 7 alaila, ilalo ka makou mau pu ;>

"Ina aole e hiki ia Konela lani ke loaa na kanaka maikai i oi aku mamua o oukou, alaila, he mea pono iaia ke hele mai e ku kiai mau ma keia wahi o ke alanui.' , "Aole anei oe e hai mai ana i ka hua kapu?" wahi a ua poe la. "Aole?" Ma keia hoole ana aku a ka makaikiu i ka ninau a na powa, ua lilo ia i mea na lakou e kahaha nui ai a maopopo ole iho la ia lakou ka lakou mea e hana ai; a oiai nohoi he poe powa hou loalakou, nolaila, ua ike ole lakou i ka lakou mea e hana ai i kekahi mea i hoole aku i ka hai ana i ka hua kapu ia lakou. No ka pane leo ole mai a na powa ma keia wa i hoole aku ai ke kiu, ke kae'ae'a, ke ahikanana o ka hema elike me ke kauoha a ua poe powa la, ua kulou aku la ka kakou hiwahiwa no mua, ame ka leo akaaka, ua ninau aku la oia: <c Heaha ka oukou mea e hana mai ai ia'u?" Ua pane mai la kekahi o na powa: ,4 E like me kekahi o na ilio e liia ana, pela ko'u ike ole. 5 ' "E hai aku anei au ia oukou?" wahi a Onega. "Ae, e hai mai oe.'' "E hele pu mai oukou me a'u no kahi o ka hana, a mai hoohupo hou ia oukou iho. M He poe kanaka opio wale no keia, a he malihini loa hoi i na rula o keia oihana a lakou i komo ai, a nolaila, ua hoohuli like ae la lakou iko lakou mau lio no ka holo pu ana no kahi o ka halawai e malamaia ana ia po. Oiai lakou e holo ana, ua ninau mai la kekahi 0 na powa opio i ka makaikiu: "Owai oe? 1 ' "Helu Iwakaluakumamalua." 4< Owai kou inoa?" 4( 0 Selefa Tareka." *'Ma o ka leo hekili 'la! Nani maoli kou palekana ana." "Heaha hoi?" piha ka y u pu no ke ki ana aku ia oe." <rf No kou malihini." c< Heaha ke kpmu o kou olelo ana pela?" a Ua aa mai oukou ia'u me he poe hehena la." 4< Heaha ka makou e hana "Ehopu oukouia'u; lawe i ka'u mau mea eha; a ku olohelohe au, alaila, aa mai." "Pololei kela," wahi a kekahi o na powa, iaia Phoomaopopo koke mai ai i ke ano e hana aku ai 1 ka wa e halawai ai me kekahi e like iho la me ia i hala ae la. "Ina owau o Vero Onega" wahi a ua kaeaea la r M lna uahoolei aku au ia oukou apau mailuna &ku o ke kua o kp oukou mau lio iloko o ekolu

sekona wale no." "Nolaila, i hiki aku kakou no kahi o ka kakou hana, e hoopaa oukou i ko oukou mau lehelehe mai ke kamailio wale ana i keia a kakou ihana iho la, a no ka mea, aole e pono e akaakaia oukou, oiai he malihini ma keia hana.'' A°le makou e kamailio i kekahi mea," wahi a ka ,pane. Ma keia wa ua hiki aku la na hololio ma ka īpuka o ke ala-ololi e moe ana no ke Awawa Malu oka Make. Ua kauohaia mai la lakou e ku, a e hai aku i ka hua-kapu. No keia kauoha, ua ku iho la ua poe hololio la, oiai hiwahiwa eia mahope o na kanaka mua eha. Ua haawi aku la ke kanaka mua loa i ka hua, a pela a pau lakou, i ka hiki ana mai i ko ke kaeaea manawa no kaiiai aku, ua pane aku la oia ika hua-kapu elike me ka kona mau hoa i hai aku la, oiai nae, akahi no a loaa pono loa iaia ka hoopuka ana i ka hua mamuli o ka na kanaka mua hai ana aku. Ma kēia wa ka hoomaka ana o ka weliweli ia kaua e ka meā heluhelu ke hoomaopopo iho, a no ka mea, eia aku o Konela lani ke hakilo pono mai la i ke ano o kela ame keia powa e komo aku ana. Ia lakou i hiki pono aku ai i ke kahua maoli e malamaia aku ai o ka halawai no na hana oia po, ua ike aku la ka kakou hiwahiwa he laina lio i kukuluia ma ke ano o na lio o na koa kaulio, a mamuli o na hana a kona mau hoa i komo pu aku ai no ko lakou mau lio, ua hoohalike aku la oia me ka lakou hana'ana, a ke nana aku me he la oia no kekahi powa o ka puali. Ma kela ame keia wahi o na kahua la, e ku puuluulu ana na powa malalo o ka malamalama o na lama ahi me ka uhiia o kela ame keia me ka palulu maka, a o keia ka puuhonua o ka palekana 1 lanakila ai ka ka kakou hiwahiwa ma ke komo ana iloko o keia puulu i hoomakaukau mau i ka make nona ke ikeia mai kona mau helehelenaia wa. I ka hiki ana mai i ka hora no ka halawai ana, ua akoakoa aku la na kanaka apau no mua o kekahi nuu i hanaia, kahi hoi a Konela lani, Ateaga a me kekahi mau alakai e ae e ku nui ana. O ka hana mua oia no ke kahea inoa ana. Oke kakauolelo ka mea nana e kahea mai i ka helu o ke kanaka, a pa ke kanaka n s ona ia helu e pane i kona inoa me ka olelo pu ana, "Eia maaneir > (A hui hou me Ka Lanakila,.)