Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 7, 28 March 1834 — Page 2
LAMA HAWAII.
rabia me ka lakou Lio keiki, ma ka hale hookahi.
Ua manaoia ko Beritania Lio, oia na Lio maikai o ko Europa a pau. A ua nui no ke ano o ko laila lio.
He Lio hahai kekahi, he Lio holo, he Lio halekaa, he Lio kauo, a he Lio eleele.
Ma Beritania, ua hoohanaia kela Lio keia Lio ma ka hana i ku pono ia ia.
He Lio oolea, a he Lio mama no hoi ka Lio hahai, maluna ona e holo ai ka poe hahai dia, a o ka poe hahai alopeke, a me ka poe holoholo lealea.
O ka Lio holo, he Lio maikai loa ia; ua mama loa, a ua malama nui ia i mea e holo ai.
O ka Lio halekaa; he poe lio nui lakou, he kaumaha, a ua ikaika; nolaila ua malamaia lakou i mea kauo i na halekaa.
O ka Lio kauo, he lio kaumaha no ia, a he mama ole. Oia ka Lio mahi ai a kauo no hoi i na mea kaumaha, a hana i kela hana keia hana.
O ka Lio eleele, he Lio nui ia, he Lio koa, ua pono no ke hooholo, a ua pono no ma ka halekaa.
Ua oi loa aku ka nani o ka Lio mamua o ka hoki, he oolea no nae ka hoki a e hoomanawanui. Aole loa he wahi holo iki ma ka helehelena o ka Lio he maikai wale no. Ua kupono kona poo, a me kona pepeiao a me kona ai, kekahi i kekahi a ua maikai. Aka, o ka hoki, ua nui kona poo a me kona ai, aole i ku pono, aole hoi i pio maikai ka ai, e like me ka Lio. He mama oluolu maikai ka Lio. He lohi ka hoki, he kaumaha, me he mea la i hiamoe.
Hiki wawe ka Lio ke ao, a e paani maikai no. Aole pela ka hoki; he naaupo ia, he oolea, he paakiki, a ina i hoolakaia, aole ia e mama, aole paani.
Aole holoholona e ae a ke kanaka i hoolilo nui ai i mea haaheo, a i mea lealea nona, e like me ka Lio. Mai kahiko loa mai, ua makemake nui ia ka Lio, e na lii a me ka poe waiwai, a pau mai o a o, i mea e holo ai a i mea e lealea ai lakou; a ua hoomahui no hoi ka poe hune a me na kanaka e.
I ka wa mamua, i ka wa aole i ikeia ka hale kaa, a me na kaa, ia manawa, maluna wale no i holo ai ke kanaka a ao no lakou i ke kaua.
O na Lio a ka poe alii a me ka poe koa i hooholo ai i ke kaua, o na lio nui loa ia a me na lio maikai. Aole manao lakou i ke kula i lilo ma ke kuai ana, a ma ka hoonani ana i ka noho lio, a me ke kaulawaha, a me na kaula kala a me na kaula kula, a me na mea e, e nani ai ka lio. Ua ao no lakou a ua koa loa, aole loa i makau i kekahi mea.
O ka uwalaau o ke kaua, he mea kani maikai ia iloko o ko lakou pepeiao, a olioli lakou i ka holo maloko o ka make.
NO NA HALE A KA POE KAHIKO MA ASIA.
No na hale malumalu.
Aole i hiki i na kanaka a pau ke komo iloko o na ana, a no ka nui o ka hana ke eli, nolaila, imi iho la lakou i ano e no ka hale. Malalo o na laau nui kekahi, a i ole ia, oki ae la i na laau liilii a kukulu hou a ulana pu na lalalaau maluna, a maluna ae na lau laau paha, o ka weuweu paha i mea e pale aku i ke anu a me ka wela a me ka ua. He hale uuku no mamua ua haahaa; a mahope mai nui iki ae, a kiekie no hoi.
A mahope mai, i ka wa i noho mai ai na kanaka ma na hale maikai, noho no kekahi poe ma na hale malumalu. No na mea e pono ai kekahi, no ka lealea kekahi. Pela no i keia manawa e noho nei ma Mesopotamia.
No na halelewa.
Aole i hiki pono ke lawe i ka hale malumalu ia wahi aku ia wahi aku, a no ka laau ole o kauwahi mea e kukulu i ka hale malumalu, nolaila, manao lakou e humuhumu pu i na ili holoholona, a oia kekahi, a o ka laau kekahi. A mahope, o ka ili wale no, hookahi wale no kia mawaena konu, a ua paa na ili malalo ma ka honua i na kaula. Ua mama hoi ia hale. Hiki no ke lawe ia wahi aku ia wahi aku. Oia paha ke ano o na halelewa a Iubala i hana ai Kin 4; 20.
Mahope loa mai, ua waihoia na ili holoholona a hana no me ka lole olona. Pela no ka poe hele wale i keia manawa. Aia i ko lakou makemake kahi e kukulu ai, ma kahi kokoke i ka laau malu ko lakou makemake nui, Kin. 18; 4.
No na kula keiki ma Aferika hema.
Ua ike na haumana o ke Kulanui i ke ano o ka poe Hotenetote ma Aferika hema. He poe hupo loa mamua. Hele no kekahi poe misionari malaila e ao aku i ka pono. Penei ka palapala ana mai a kekahi kumu.
Lae kauhale Mei 2, 1833.
"Aole liuliu ka makou hana ana ma na kula keiki hou. Aka, nui no ka pono i loaa. Ua kaulana na keiki oia poe kula no ka oluolu a me ka noho malie a me ka ike. Nui ko lakou makemake e hele i ke kula, ua ikaika no ma na mea o ke kula, a ua oi aku no ka ike mamua o ka na kamalii nui ae. Noho kaawale no aole launa pu me na keiki naaupo. I ka wa e paani ai, paani no ma na mea o ke kula. I ka noho ana ma ka hale me ko lakou poe makua, no ka manao nei i ka pono o ke kula aole kamailio pu me na makua ma na mea lapuwale ao aku no. Hookahi mea kupanaha no hoi; Oi loa aku no ka makemake o na keiki Hotenetote i ke kula mamua o na keiki haole malaila. Nui no ka manao o na kamaaina i na kula keiki, manao lakou, oia ka mea e pono loa ai. Ke imi nei ko laila poe kanaka i ka pono o ka naau.''
HE UI NO KA HELU 6.
No ka Eleka.
Ua like ka Eleka me ke aha?
Heaha ke ano o ka Eleka?
Pehea kona mau wawae?
Pehea kona hele ana?
Pehea ke poo?
Pehea ka pepeiaohao?
Ua aha ka huluhulu o ka Eleka?
He lio kolohe anei?
Mahea kona wahi noho ai?
Heaha kana mea ai?
He mea lokomaikai anei?
He mea laka anei?
Mahea ka waiwai o ka Eleka?
Pehea ke kaumaha o kona pepeiaohao ke kaupauna ia?
He mea paa anei ka pepeiaohao?
Pehea ka holo ana o ka Eleka?
No na hale a ka poe kahiko loa ma Asia.
Pehea ke ano o na hale i ka wa kahiko ma Asia?
Pehea kolaila poe ana?
Pehea ka noho ana o kekahi i keia manawa?
Owai ka inoa nui o ka poe i noho ai ma na mauna a me na ana?
Auhea kekahi a me kekahi?
No Honolulu mai.
Pehea ka mai lele ahulau ma Amerika?
Pehea ka poe kinai inu rama, ehia lakou?
Ua hookapu loa ka inu Rama ia wai?
No ka pouli ana o ka mahina.
Ahea la e hiki mai?
Pehea ka loihi o ka pouli ana?
No ke o Kohola ana.
I ka manawa hea i hoomaka ai ia hana?
Mahea kahi i loaa nui ai ke kohola?
I ka makahiki hea i ku mua mai ka moku o kohola ma Maui nei?
Mai kela wa mai ehia moku i ku mai nei?
E hia barela aila i loaa mai ia mau makahiki e hia hoi kala ke kuai ia 'ku ia?