Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 11, 25 April 1834 — Page 2

Page PDF (238.63 KB)

LAMA HAWAII.

 

NO KE ALOHA O KA LIO.

            Ua ike nui ia, ina i malama maikai ia ka lio, alaila, manao nui ia i kona kahu a hana maikai mai no, aka, ina ee kekahi mea e maluna ona, aole ia e holo pono.
            Lokomaikai no kekahi lio i ka mea nana ia e malama a huhu loa i na mea e a pau. A ua ike pinepine ia ke aloha o ka lio i kekahi holoholona.
            He lio keokeo maikai na kekahi wahine ma Beritania, a he ilio maoli kekahi. Ina holo ka wahine maluna o ka lio, hahai pu no ua ilio nei. A ina ike aku oia i ka puaa paha, i ka nene paha, ma ke alanui, holo mua no ka ilio a kipaku ia lakou, alaila kakali a hiki ae la kona kahu a me ka lio.
            No ka nui loa o ka hele pu ana o ka lio a me ka ilio, aloha ae la laua kekahi i kekahi, a moe pu no ka ilio me ka lio i ka po a me ke ao. I kekahi manawa, alakaiia'ku la ka lio, i mea holo no kona kahu, a hahai pu no ua ilio nei, alaila hae mai la kekahi ilio nui i ua ilio iki nei, a eha loa ka ilio uuku.
            Ike iho la ka lio i keia hana ana, alaila, hahai koke aku la, a hahau iho la i ka ilio malihini, i kona wawae mua, a mai make ia, ina aole ia i holo me ka uwe nui, a pela i hoopakele ai ka lio i kona mea aloha, i ka ilio i hele pu me ia.
            He mea pono i kanaka ke hoomahui i keia akamai a me keia aloha o ka lio. A  ina ike aku lakou i kekahi holoholona ikaika e hae i ka holoholona nawaliwali, alaila, pono ia kakou e uao, a ina aole holo ka holoholona nui, alaila pono ia kakou ke kipaku ia ia me ka eha i mea e pau ai ke kolohe.
 

NO KA LAMA HAWAII.

Ka holo ana o na misionari i Nuuhiwa me ka olelo a ke Akua e pono ai ko laila poe kanaka naaupo.
            No ka lokomaikai o ke Akua o ka lani, ua hoounaia mai kekahi poe misionari, mai Amerika mai a pae oia ma Hawaii nei pae aina, a mahuahua iki ae ka poe misionari maanei, manao iho la lakou he pono ke holo kekahi poe o lakou i Nuuhiwa, i lohe pu kolaila mau hakaiti a me kolaila poe kanaka i ka olelo no ke kea, no ko Iesu make ana e ola'i ko ke ao nei.
            Pela no i kauoha mai ai ko makou poe luna ma Amerika. Oia hoi ke kauoha maopopo a Iesu Kristo i kana mau haumana, "E hele oukou e hai aku i ka olelo maikai i na kanaka a pau, e hoohaumana i na lahuikanaka a pau. Owau pu kekahi ia oukou a hiki i ka hopena o keia ao.
            O ka poe i holo i Nuuhiwa i mau kumu na lakou, o Mr. Alekanedera, a me Mr. Limaikaika, a me Mr. Pareka, a me ka lakou mau wahine a ekolu.
            Iulai 2, 1833 ko lakou holo ana'ku mai Oahu aku, ma ka Moku, Dhaulla, Banekofa ke 'lii, a pae ma Tahiki, Iulai 24, 1833, a ua kokuaia lakou e na hoahanau; a hiki lakou i Nuuhiwa, Augate ka malama, a i ka 15 o ka la ua hookipa lokomaikaiia lakou ma ka hale o Hape ka Hakaiki elemakule, ke kahu no Moana.
            Hooho nui ae la na kanaka i ka ike ana i na wahine keokeo, a me na keiki keokeo, me he mea lua ole la ia lakou. Olioli no Hape i ko lakou hiki ana ilaila i kona wa e ola ana; a haawi ae la ia i kona akua laau i ke 'lii moku nana i lawe i ka pono malaila. A kokua no oia i na kumu, ua nawaliwali elemakule no nae. A lohe iki kona pepeiao, make iho la kona kino lepo. A o ke Keiki o Kemoana ka Hakaiki opiopio, ua launa ia i ka poe misionari. Ua manao kekahi poe malaila, "O ka hamani [palapala] he kikino; [ino] o ka pouda ka motaki [maikai].
            Ua holo mai kekahi moku o kohola mai Nuuhiwa mai, kuia ma Honolulu Aperila 7, 1834, o Pokahoneta ka inoa, o Swift ke 'lii. I mai la ia, "Ua ike au i ka poe misionari ma Nuuhiwa, e ola ana aohe maimai, aohe pilihua aohe makau, ua maluhia lakou. Ua make o Hape, aole nae i kaua na kanaka, he kuikahi ma Makuisa a pau,——Ua hanau kekahi keiki hou a ka misionari a ua kapa iho la ke 'lii i kona inoa ia ia no kona aloha, i maopopo kona launa ana ia lakou. Ua kukulu na Misionari i na hale ekolu no lakou a ua oluolu. Aole wi ka aina, e hiki pono i na moku he umi ke kuai i ai na lakou ilaila a e ukuhi hoi i ka wai. Aohe nui ka poe haumana. ——Ke ao nei no hoi kekahi poe, ke hoolohe nei kekahi i ka hai ana 'ku i ka olelo a ke Akua——a ua kolohe iki kekahi poe i ka waiwai, a ua kolohe loa kekahi poe no Hawaii nei malaila. A o Ioane ma, (no Kauai,) ua kokua i na kumu." ——Oia ko makou lohe i keia manawa, aohe palapala, no ka manao o ke Alii aole ia e ku ma Hawaii nei.
            Eia kekahi. O kekahi poe hoalauna a me na hoahanau ma Oahu; ua kokua aku mamuli o keia hoolahaana ae i ka olelo a ke Akua i na aina naaupo.——Peneia ko lakou kokua ana.
            I ka wa e akoakoa'i lakou e pule pu i ke Akua, "E hiki mai kou aupuni," haawi kekahi i kana hapawalu, a o kekahi i kana hapaha, a o kekahi i kana hapalua, a o kekahi i kana kala okoa a o kekahi i kana mau kala elima, a pau ia ua kakauia ma ke kalana.
            Eia ke kakau ana o keia kokua ana
                        Iulai,                 1832     $111.81
                        Okatoba            1832     59.12
                        Iune                  1833     92.69
                        Iulai                  1833     32.75
                        Feberuari          1834     51.75
                        Pau pu                          $348.12
            He waiwai e ae no ka moku
            i holo ai na Misionari ua
            hoolike ia ma ke kala.
                        Iulai                  1833     66.50
                        Pau                               $414.62
            No na Mahina o Maraki a me Aperila he uuku ke kokua ana i keia hana, no ka mea e kokua ana lakou i ka hale kula hou, i keia manawa, mamuli paha mahuahua ae ka poe haumana opiopio, maanei e alakaiia'i ma ka aoao pono i ko lakou wa opiopio. A i ole ia e komo e paha ko Nuuhiwa poe haumana hou iloko o ke aupuni o ke Akua.
            He pono no ka poe ike i ka olelo a ke Akua, ke pule aku ia ia, e kokua mai ia i ka poe kumu ma Nuuhiwa, i holo loa kana olelo malaila, a e hooko mai hoi i kona makemake ma na aina a pau loa.    Eia hou keia.
            No ka lawe ana aku i na misionari mai Oahu nei aku a me ko lakou ukana, a me na bipi, ua uku aku na Misionari ia Mr. Perani na ka poe nona ka moku, i ekolu lau kala, a me na kanaha ehiku a me ka iwakalua. No ka ai o na Misionari ma ka moana, kekahi o ua mau kala la, a no ke ku ana o ka moku ma Tahiki, a no ke ku ana i kekahi mau la ma Nuuhiwa kekahi. ——He pono ke holo na misionari hookahi tausani i ka mahina hookahi ia aina aku ia aina aku, a puni ka honua, e hoolaha, mai o a o, i ka olelo e ola'i, o make e na kanaka, aole loa e lohe i ke ola a Iesu ko kakou Haku i hoomakaukau ai no lakou.

No Lahaina mai.
HE PAPA MOKU.

            Aperila 12. Ku mai ma Lahaina ka moku o kohola, o Zenas Coffin ka inoa; o John B. Coleman ke Alii moku, no Nanetukete mai; 21 malama ma ka moana, 1000 barela aila loaa.
            I kela la iho no, ku mai ka moku o Eagle ka inoa; o Joshua Grinnell ke Alii moku; no Nu Bedefoda mai, 8 malama ka holo ana, 400 barela aila.
            Aperila 14. Ku mai ka moku, o Helevetius ka inoa; o G. S. Brewser ke Alii moku; no Nu Ladana mai, 21 malama ka holo ana 1100 barela aila i loaa.
            Aperila 16. Ku mai la ka mo-