Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 22, 5 December 1834 — Page 2

LAMA HAWAII.

HE ILIOHAE.
 
NO KA ILIOHAE.

            Ua like kekahi ano o ka Iliohae, me ko ka ilio maoli.
            He ilio nui ka Iliohae, ua like no nae me na ilio maoli. Eha kapuai kona loa a elua ke kiekie.
            He mea keokeo ahinahina ka Iliohae, ua loihi kona huluhulu, ua oioi kona nuku, ua wiwi a olala kona kino; ua loihi kona huelo, a ua paapu i ka huluhulu loihi, ua like hoi me ke kahili: ua uuku kona mau maka, a ua omaomao, ua oioi kona mau pepeiao, a moe mua.
            Aole ilio i oi aku kona huhu a me kona kolohe mamua o ka iliohae. Ina pololi, alaila, haalele no ia i na ululaau a hele ma kahi kauhale, malaila e imi ai i na holoholona laka, i na hipa a me na kao, a me na mea e, a nui wale kona luku ana.
            Ina i nui kona mau la e noho wale ai, aole ai, alaila, he mea e kona huhu loa: alaila, hae mai no ia i ke kanaka ma na wahi a pau e loaa 'i.
            E hele no ia a kokoke i na kauhale, i maona, imi no ia i mea ai maloko o ka make.
            Ma ka honi ana e hahai aku ai ka Iliohae i na holoholona, e like me ka ilio maoli; a ina paupauaho kekahi, alaila kokua mai no kekahi; a loaa ka laua mea e hahai aku ai, alaila ai pu no laua.
            He ilio hoohee wale no nae ka ka Iliohae. Ina i paa, nawaliwali loa ia i ka makau, alaila, aole hewa ke lawelawe na lima ia ia. Ku malie no, a paa ka waha i ka nakiki ia. No ka pale aku i ka hewa, a no ka loaa o ka ai, malaila wale no e haka ka ai ka Iliohae.
            Ina i paa ka Iliohae i kona wa uuku alaila, lilo ia i mea laka loa, a hahai no i ke kahu e like me ka ilio maoli. Aole nae ia e aloha i ke kahu, e like me ka ilio maoli. No ka mea, i kona wa e elemakule ai alaila, maopopo no kona ano huhu, pepehi no ia i ka ilio maoli ana i paani pu ai, a mahuka no a holo iloko o na ululaau.
            Ina hahai na kanaka i ka iliohae, me na ilio maoli e hahai ai, a me na pu. I kekahi manawa hele no ka iliohae hookahi, a luku nui i na hipa, a me na puaa a me na holoholona e, nolaila, hui na kanaka he haneri paha, a hahai ua iliohae kolohe nei, a pomaikai ke loaa, no ka mea, pakele no kekahi a kolohe hou no.
            Ua loaa ka Iliohae ma na aina a pau ma kahi i nui ai na ululaau, a me na kuahiwi. Ua pepehiia kekahi mamua aku nei ma Kanetekuta, kokoke i Harefora. A ma na ululaau ma Amerika, ua nui loa i keia manawa e noho nei. Ua loaa no hoi ma Rusia, a ma Gerimania a ma Ferani.
            E manao auanei paha kekahi, he mea kolohe waiwai ole ka Iliohae i kona manawa e ola ana, nolaila, he mea waiwai kona kino ke make ia. Aole pela. Hana no ke Akua i mea ino loa, i mea e makau ai i kona manawa e ola ana, a i mea hoopailua hoi mahope iho o kona make ana. Ua like ka ino o kona io, me ka ino o kana hana ana. Na ka iliohae e ai iho i ka iliohae, aole mea e e hoopailua ole i kona io.
            Ua oleloia ka Iliohae ma loko o ka Palapala Hemolele he mea huhu, a he mea ino.
            Nolaila i olelo ai o Iakoba i kona wa i make ai, "E hae auanei ka Beniamina, e like me ka iliohae; I kakahika, e ai no ia i kona mea i paa ai, a i ke ahiahi, e puunauwe no ia i ka waiwaipio."
            A ma kahi olelo, ua hoohalikeia na 'lii hewa me na Iliohae, no ko lakou lawe wale ana i ka waiwai a me ke kala o na kanaka, e like me ka Iliohae i hele malu i ka po, a lawe wale i kana mea e makemake ai. I mai la o Ezekiela, no na 'lii o ka Iseraela; "Ua like kolaila mau alii me na Iliohae, e hahai ana i na holoholona, e hookahe i ke koko, a e pepehi i na uhane, i loaa ia lakou ka waiwai pono ole."—
            Ua olelo pinepineiia ka Iliohae ma ke Kauoha Hou; a ua hoakakaia oia, he ilio maalea, hana malu, a puni koko. Ma ka olelo a Iesu ma ka mauna, ua hoohalikeia ke kumu wahahee me ka Iliohae e aahu ana i ka aahu hipa. "E ao hoi ia oukou i ka poe kaula hoopunipuni ke hele mai io oukou nei me ke kapa hulu hipa, aka, oloko he poe Iliohae lakou."
            Ua olelo ino loa ia ka Iliohae e na mea a pau i olelo mai, no ka mea, manao ino aku na kanaka a pau ia ia, aole hoi e hiki ke olelo oluolu nona, no ka mea, he wahahee wale no ke olelo maikai kekahi no ka Iliohae.
            Ina i hele na kanaka ma ka Hewa, a hana ma ka wahahee, alaila, ua hoohalikeia lakou ma ka Palapala Hemolele, me ka Iliohae, a ina ike kakou i ua Iliohae nei e kolo malu ana, a e luku ana i na holoholona maikai, ua pono ia kakou ke manao, ua like ia me ka poe hewa.
            E ao hoi kakou, e malama; mai hoohalike kakou me ka Iliohae, i ka hele ana ma ke kolohe, no ka mea, ina e hana kakou e like me ia, alaila e manaoia mai kakou a e hana ino ia mai kakou e like me ia. E noho makamaka ole no, aole alohaia mai, e huhuia mai no e like me ka Iliohae ma na wahi a pau a kakou e hele ai.
 

No ka Lama Hawaii. Helu 3.
"E hooikaika aku hoi oe i na kanaka hou e hoonaaupono."

            I ko'u hooikaika ana ia oukou, e na haumana o ke Kulanui e hoonaaupono, eia ka mea mua a'u e kauoha aku. E lilo oukou i kanaka makua.
            Pehea, ma ke kino anei e lilo ai oukou i kanaka makua? No ka nunui anei o ke kino, a no ka nui o ko oukou mau makahiki? Aole loa au e hooikaika ia oukou malaila. Aole au i manao nui malaila, no ka mea, ua akaka lea ia i ko'u manao, aohe mea e makua ai kekahi ka nui o kona mau makahiki, a me ka nui o kona kino. I ka noho ana o kekahi a oi aku kona mau makahiki i ko Metusala, a oho hina kona e like me ka hau maluna o Maunakea, a i kona noho ana ma ka naaupo, me ka noonoo ole, aohe makua oia. Ina he kino nui kona, a nui wale na keiki kana, aole kanaka makua ia. Ma ka naaupo, a me ka noonoo ole e kamalii ai oia a hiki i ka wa o kona make ana.
            Eia ko'u makemake: ma ka naauao a me ka ike, a me ka hana pololei ana, e haalele oukou i na mea o kamalii, a e lilo oukou i kanaka makua.
            Ua ike oukou i ka noho ana o kamalii a pau. Ua hanauia lakou i poe naaupo, a me ka noonoo ole. Aole lakou i ike i ke ano o na mea a lakou i ike maka ai. I ko lakou manao, ua like pu ka maikai o ka pohaku, a me ke kala. Aole lakou i noonoo i na mea e naauao ai, a e pomaikai ai ko lakou noho ana. Manao lakou i kela mea, i keia mea e lealea ai ke kino. A e like me ko lakou manao ana, pela no ka lakou olelo, a me ka lakou hana ana. E kamailio pu lakou no na mea liilii a me na mea lapuwale me ka noonoo ole. He poe palaualelo lakou, aole lakou makemake i ka hana me ko lakou mau lima, aole lakou makemake i ka palapala. Ua lilo ko lakou mau la i ka hiamoe, a me ka paani, a me ka hana kolohe ana.
            Pehea oukou? Aole noho kamalii oukou mamua? Aole e noho ana pela kekahi o oukou i keia wa? Pela paha. No ia mea, ke hooikaika aku nei au ia oukou, mai noho hou pela. E haalele i na mea o kamalii. Ma ka naauao, e lilo oukou i kanaka makua. I ko oukou manao ana, e lilo oukou i kanaka makua. E uumi i na manao kamalii, i na manao lapuwale, a me na manao ino. Ma ka oukou olelo, e lilo ai oukou i kanaka makua. Mai kamailio pu oukou no na mea lapuwale e haunaele ai, no na mea wale no e akaaka ai. "Mai hoopuka ae oukou i ka olelo ino mai loko mai o ko oukou waha aka, o ka olelo maikai no ke kupaa ana, i hooluolu aku ai