Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 23, 17 December 1834 — Page 1

Page PDF (213.75 KB)

KA
LAMA HAWAII.
HE MEA IA E HOOLAHA IKE, A HE MEA HOI E PONO AI KE KULANUI.
"I naaupo ka uhane, aole ia he maikai."...................... NA SOLOMONA.
Makahiki 1. MAUI, LAHAINALUNA, DEKEMABA 17, 1834. Helu 23.

 

HE ILIO.
 
NO KA ILIO.

            He mea nui kekahi ilio, he uuku kekahi ilio, ua like ole loa lakou. O kekahi ilio, aole i oi aku kona nui mamua o ko ka popoki, a o kekahi hoi, ua like me ka iliohae ka nui.
            Aole ma ka nui o ke kino wale no ka like ole ana. He eleele kekahi, he keokeo kekahi, he ulaula kekahi, he ahinahina kekahi, he olenalena kekahi, he onionio kekahi, a he kikokiko kekahi.
            Aole no hoi i like ka huluhulu o kekahi ilio me ko kekahi. He loihi ka huluhulu o kekahi, he pokole ko kekahi, he paapu ko kekahi, he lahilahi ko kekahi; he pololei maikai ko kekahi, pii wale no ko kekahi, a o kekahi hoi, he ili wale no, uuku loa ka hulu.
            He iwakalua niho ko ka ilio ma ka iwia luna, he iwakalua kumamalua ma ka iwia lalo.
            O kona mau wawae mua, elima no manamana, a eha hoi kona wawae hope. He maiuu ikaika no ma kela mana keia mana: aole e hiki ia ia ke hoihoi na maiuu iloko, a hoopuka hou iwaho e like me ka popoki.
            O ka io ka ka ilio mea ai nui, aka, ina pololi, ai no hoi ia i ka ai moa a pau.
            O ka Ilio ka mea koa loa o na holoholona a pau. Ina i kauohaia e kona kahu, e kii aku no ia i na mea hihiu hae a pau loa, a me ke kanaka no.
            Aole holoholona i aloha nui i ke kahu e like me ka ilio maoli. Aole loa ia i kumakaia ia ia, aole no hoi e haalele ia ia, aole loa. Aole haalele ke hana maikai ia, aole ke hana ino ia, aole haalele a make wale i ka hahai ana mamuli o ke kahu. E hiki no i ke kanaka ke haalele i kona hoa maloko o ka hune a me ka poino. Aka, o ka Ilio, aole loa ia e haalele i kona kahu i kona wa e ola ana, a make ia, alaila, make pu no kekahi ilio no kona aloha i ke kahu.
            E malama no ia i kona kahu me kona ikaika a pau, a me ka makaala, e like me kona malama ana ia ia iho. A ua like no hoi kona aloha i kona kahu me kona aloha ia ia iho.
            Ina kauoha ke kahu ia ia e malama i kona lole, a i kekahi mea e paha, malama no ua holoholona pono nei, me ka molowa ole a me ka haalele ole, a hakaka no ia me ka mea nana e kii wale aku, a make no i ka ikaika o kona manao e malama i ka kona kahu.
            Ua oleloia, e hiki no i ka ilio kiai ke hoomaopopo i ke kanaka aihue, a me ke kanaka pono, ma ke ano o ko laua hele ana, no ka mea, he hele pee, a he hele hilahila, ko ka aihue.
            Hele pololei kanalua ole ke kanaka pono, aole ona makau no ka mea ua pono ia. Aka, o ka aihue, ua hilahila ia, a he hele wiwo kona hele ana. Ike ka ilio i keia ano lua o laua, a kuu wale aku no i ke kanaka pono, aole nahu aku, aka, o ka aihue, paa no ia ia, a manao ia e hele nahu no ka ilio ia ia.
            Ike no ka ilio i ke ano o ka lohe a na kanaka e komo ai. Ina i aole ka ilio pela, malama maikai no ia i ka malihini i hele mai me ka lole maikai a me ka hana maikai, aole nahu aku ia ia. Aka, ina hele ke kanaka ino, me ka lole ino, kiai no ka ilio ma ka puka o ka pa, aole hookomo ia ia iloko o ka pa.
            Ma na wahi a pau loa, he makamaka a he hoanoho ka ilio, no ke kanaka. Aole ia e makemake e noho ma kahi e, me ke kanaka no e noho ai. Nolaila, noho no ia ma na aina a pau i nohoia e kanaka, ma na aina anu a ma na aina wela.
            Ua like na helehelena o ka ilio maoli, me ko ka iliohae; aka, ma ka hana ana, ua like ole loa.
            He huhu ka iliohae, a hihiua loa, aka, o ka ilio, ua lokomaikai, a ua hoolohe. He oiaio, hookamani ole kona aloha, aka, o ka iliohae, ina lokomaikai oia i kekahi, haalele hala ole oia. O ka ilio maoli, ina i ao pono ia a pono, he waiwai loa ia; aka, o ka iliohae, he mea ia e pau wale ai ka waiwai, e like hoi me na ilio maoli o keia aina. No ka mea, ma keia aina, o ka ilio maoli ka iliohae, pa na kao, a me na hipa a me na pelehu, a me na moa ia ia aole malama iki ia i ka ke kahu, he kolohe wale no ia. He mea pono ke hana aku ia lakou e like me ka hana ana i na iliohae, e luku loa aku hoi.
            Aole like iki ka ilio me ka popoki. Manao nui ka popoki i ka hale, manao ka ilio i kanaka o ka hale. Ina hele na kanaka o ka hale, aole hele ka popoki no ka mea manao oia i ka hale. Aka, o ka ilio, ina hele na kanaka, hele pu no ka ilio, a noho pu me ke kahu wale no. Ina hele ke kahu a hoi mai, olioli loa ka ilio, aka, o ka popoki, ua oolea loa kona naau, aole manao i ka mea i hele aku, aole hoi i ka mea hele mai. Ina loaa ia ia ka hale, aole ona manao i ka mea e.
            Ina eha ka popoki i ke kanaka; nahu mai no ia a kuha mai. Ina i eha ka ilio, uwe no ia, a hikilele, a hele me ka onioni o ka huelo no ka olioli mai i ke kanaka i hoeha aku ia ia. He nui wale ke ano o na ilio, he ano okoa loa ko kekahi, okoa loa ko kekahi. Aole nae i helu ia ko lakou ano a pau. He okoa ma kahi aina, okoa ma kahi aina, aole elua ilio i like loa ko laua ano.
            I ka hoonoho ano ana; oia na inoa. O ka Ilio kahu.
                        Ilio hahai bipi.
                        Ilio kiai hale.
                        Ilio hahai.