Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 24, 20 December 1834 — MOOOLELO NO KA EKALESIA [ARTICLE]

MOOOLELO NO KA EKALESIA

MOKUNA 4. 'Mal KA HOOALII AHA O KpSF,SETINE, 1 KA 31AKAHIK! O KA HAKU 306, A HlKl I KA WA O KA PO?E, I KA MAKAHIKi O KA Ha&v 606. § 1. JVo ke ano o ke aupuni o Iloma t ka makahikr~o ka Haku 306. Ile aupuni nui loa o Honia i«a manawa, a aia no na 'lii nui elua, o Galerio kekahi, a o Konesetine kekahi. Eia na aina malalo o Galerio, maka hikina: o Asia Uhku, a me Suria; o Aigupita, a me Palesetina. Hoalii o Konesetine maluna o keia mau aina, aia ma ke komohana o Alerika, a me Ilalia, o Sepania, a me Farani; o Geremania a me Beritania. § 2. JVo ke a7io o Gale)*io. He alii ino loa ia. Nui kona inaina i ko lesu ekalesia. Mai ka makahiki o ka Haku 303 a hiki i ka makahiki 310 hoomaau nui ia i ka ekalesia maka hikina Ua oleloiaaole hoomaauia mai ka ekalesia mamua e likemekeia manawa. I ka malama hookahi,ua make na kanakahaipulehe umikumamahiku tausani! A ma Aigupita wale no, i kela mau makahiki, ua make hookahi haneri a me kanalima tansani hāumananaJesu. Nui ka huhu o ua alii la, aka, hoolilo mai ke Akua i kona huhu i mea i hoolea aku ia ia. I ke ahi o kahoomaauia mai, ua lilo ai ka ekalsia i mea maemae. I ka makahiki o ka Haku 310, uhau mai ke Akua ia Galerio i ka mai nui loa. A mai make ia i ka ilo oloko, nui loa kona makau. Manao iho la ia, no kona hewa i ka poe Kristiano, kona eha nui wale, no ia mea, kauoha aku la ia i kona poe kanaka e oki loa i ko lakou pepehi ana i ka P oe haipule, ae aku la i ko lakou hoomana ana manmii o ko lakou makemake iho, a olelo aku la, uanano e kukulu i na luakini no lakou. Aka, aole pau kona mai, mahuahua no a make ia me ka eha nui loā. § 3. No ke alii ana o Konesetine. He alii maikai o Konesetine ma kona mau aina, noho ilio la ka poe haipule me

ka maluhia, ame ka pomaikai. Ika makahiki o ka Haku 311, hele aku la o Konesetine i Italia e kaua pu me Makenetio ke alii hou ma Roma. No ka nui o kona houluhi ana i kanaka, ua kii aku ko Roma poe ia Konesetine e hookuu mai ia lakou mai kona lima aku. Kaua pu laua a !anakila o Konesetine, a heeko Makenetio a inake i ka muliwai. § 4. JV*o kalilo anao Konesetine iKrislianoEia kameakupanaha a Konesetine i ole" lo aku ai i kona poe kanaka. I kona holo ana ma ke ala e hiki aku ai i Iloma, ua kaumaha kona naau. Makau iho la ia o lanakilamai koha enemi maluna iho ona. Ika po pule aku ia i ke Akua o ka poe kristiano, i kokua inai ia iā ia i kona kaua ana. Ā ke ao ae, ike aku la ia i kekahi mea kupanaha maluna oke aouli. I kona manao, ua like ia me ke kea maoli, a nui ka malamalama a puni ke kea; a maluna,aia no keia olelo. "E lanakila oe e keia." Penei. E lanakila oe e keia. A ike ke alii i kela mea, kanalna iho In kona naau, no kamēa, aolē maopopo i kona manao ke ano. Ai ka po, i kona moe ana, ua-ikeia o Kristo, me ke kea ma kona lima, a hai maopopo ia ia i ke euio. Hooikaika o Kristo ia ia e hana i ke kea e like me ka mea ana i ike ai ma ka lani, a e halihali aku ia mea i kona hele ana e kauā pu me kona poe enemi. Pela no i hana ke alii, a lanakila no ia. A mahope, ae aku o Kouesetine a me Lukinio i ka noho maluhia aua o ka poe haipule a pau loa. Ai ka huli liou ana o Lukinio, ke Alii i ka hewa, a i kona hoomaau hou anai ka ekalesia, ku e o Konesetine iaia, kaua me ia, a lanakila ia maluna ona. § 5. JVo ke ano oka ekalesiu ikeau ia Konesetiue. Mahope iho o ka make ana o Lukinio i ka makahiki o ka Haku 323, lilo ka aina a pau loa ma ka hikina, a ma ke komohana hoi, ia Konesetine. Nui kona lokomaikai ika akalesia. Kauoha aku la ia, alaila, pau koke ( ae la na heiau, ame naluakini o na akua wahahee ika hiolo—a pau na kii ame na akua hoopunipuni i ka lukuia. Nana no i kukulu i na luakini hou, a nana no i hooponopono i na luakini kahiko a ka poe haipule. I kona au, mahuahua ae la ka poe maloko oka ekalesia. Nui no na luakini nani; nui ka poe pule, a ua hanohano na mea a pau loa i pili i ka ekalesia. Aka, aole mahuahua ka maikai o ka ekalesia. , Aole haahaaka naau o ka poe i komo iloko, e like me ka haahaa o ka naau o ka poe i komo i ka wa i hoomo auia eko lakou poe enemi. Ua komo ko o ka ekalesia na kanaka hewa, he nui loa. Ua lilo ka poe kahuna pule i poe molowa, a i poe manao kiekie. No keia mea kupu iho la kekahi mau mea e poino nui ai ka ekalesia, maikelawa mai, a hiki loa i keia wa e noho nei kakou. Eia kekahi: o ka hoole ana o kekahi poe i ke Akua ana o lesu Kristo.

§ 6. JVo ke kumu o keia meo iiw. I ka makahiki o ka Haku 312, aia no ma ka ekaJesia i Alekanedero ma Aigupita kekahi kahuna pule, o Ario ka inoa. Ia inanawa, hoole aku la ia i ko lesu Akua ana. A lohe ka ekalesia, nui ke hoopaapaa ana aka poe haumana. Hahai kekahi poe ia Ario, aka, ku e ka nui o ka ekalesia ia ia, a me kana olelo ino. 7. JYo ka maluiah.ua ana o keia mea ino. Hooikaika o Ario i kona ao ana i kela mea wahahee no lesu, a maliualiua kana poe haumana, a nui loa ka hoopaapaa o ka ekalesia. A lohe ke alii nui, o Kopesetine, kauoha aku la ia i ka poe kahuna o na ekalesia a pau loa e hoakoakoa ma kahi hookahi. ma ke kulanakauhale ma !S'ike. Pela lakou i hana'i ika makahiki o ka Haku 325, ua nui ka poe kahuna pule, a me ka poe haipule io kekahi. O Konesetine, ke alii kekahi pu me lakou. Elua malama i ahaolelo ai lakou. Iko lakou noonoo ana, hoohewa lakou ia Ario, a kipaku aku ia-'iamai kaekalesiaaku,aka, aole pio keia ino. Mai kela manawa mai a hiki loa mai i keia wa e noho nei kakou, nui no ka poe haumanana Ario. § 8. JVo ka make ana o Konesetine. I ka makahiki o ka Haku 337, ua make ke Alii nui o Konesetine. I kona wa mai ua bapetisoia ia e Eusebio, koua kahuna alohaia. Aole akaka lea ke ano o Konesetine. Ua maopopo kekahi, he alii naauao no ia, a me ka lokomaikai. Ua hoohanohano no ia i ka ekalesia, a me ke aupuni—aka, o kona ano imua i ke alo o ke Akua, aole akaka he haipule io paha aole paha. Oke Akua wale no ka i ike. I ka wa o kona make ana, nui na mea e poino ai ka ekalesia. Ku eka poe ma ka ekalesia kekahi i kekahi. Nui ka poe heokiekie ma ko lakou manao iho, a nui no ka poe hewa e ae nolaila ka poino o ka ekalesia. 9. .Vo ke Al'n hou, a me ke ano o ka tkalesia i kona manawa. I ka make ana o Konesetine, ua maheleia ke aupuni, a lilo ia i kaua mau keiki a ekolu. Aole liuliu ko lakou noho pu ana. Kaua lakou, amake elua, alaila, lilo ke aupuni ia Kouesetio. Hahai ke alii hou mamuli o ka manao o Ario, noia mea, hoomaauia mai ka ekalesia a hiki i kona make ana i ka makahiki o ka Haku 361.

He mau niele no ka mooolelo ekalesia.

Heahake ano o ke aupuni o Roma i ka makahiki o ka Haku 306 ? Ehia alii nui? owai laua? owai ka i noho ma ka hikma.' owaimake' komohana? Pehea ke au« o Galerio? .. . Ehia kanaka i make i ke Ahi i ka malama hookahi? ehia i make ma Aigupita:' ehea e pono ai ka ekalesia i keia hoomamai? Heaha ka mea e hiki ai i ke Alii i ka makahiki 310 ? Pehea kona manao i kona wamai nui ? Pehea ke ano o Konesetine? No ke aha ī heleia i Ilalia? Ai kona kaua ana me Mākenetio, pehea? Heaha ka mea kupanaha a ke alii i olelo aku i kona poe kanaka? Heaha ka mea ana i ike maka ai ma ke aouli? Pehea kona manao i kona ike ana

ia mea? A peheai ka po, i kona moe ana? Pehea kona manao i ka poe Kristiano mahope iho? Pehea Lukinio ikona hoomaau hou ana i ka ekalesia? Pehea o Konesetine i ka ekalesia? Heaha na mea ana i hana'i i hanohano ai ka ekalesia? Ua mahuahua anei kamaikai o ka ekalesia? Pehea ka poe kahuna pule? Owai ka i komo iloko o ka ekalesia? Heaha kekahi hewa i kupuia ia wa? Owai Ario? Mahea kona wahi? Heaha kona hewa? Ua hahai anei kekahi poe ia ia? Ua mahuahua anei ka hewa o Ano? A lohe ke Aliinui, pehea kana kauoha i na kahuna a pau loa? Mahea lakou i hoakoakoaia.i? Ehia malama lakou i ahaelelo ai? Heaha ka lakou hanaana? Ua pio anei keia hewa? I ka makaliiki hea ka make ana o Konesetine ? Ua bapatisoia anei o Konesetine ewai? Ua akaka lea anei ko ke alii haipule io ana? Pehea ka ekalesia i ka wa o kona make ana? O konamake ana lilo ke aupuni ia wai? A make laua a elua, owai ke aliinui? Pehea o Konesetio?