Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 25, 26 December 1834 — Page 1

KA
LAMA HAWAII.
HE MEA IA E HOOLAHA IKE, A HE MEA HOI E PONO AI KE KULANUI.
"I naaupo ka uhane, aole ia he maikai."..........NA SOLOMONA.
Makahiki 1. LAHAINALUNA, MAUI, DEKEMABA 26, 1834. Helu 25.

KA HUEWAI.

            Ma ka hikina o Europa a me ke komohana o Asia a me ka Akau o Aferika, aole like na huewai me ka nui o ko Europa a me ko Amerika, aole hoi e like me ko onei. Ma Europa a me Amerika, he aniani a he lepo i kahaia a he laau paha ka huewai, a ma keia pae aina he hue maoli ka huewai. Aka, ma Asia, he ili kao i humuhumuia ka hue kahi i lawe ai ka wai na ka poe huakai. I ka wa hou ua paa, maikai i ka wai a i ka waina, a i ka waiu; a i ko lakou kahiko ana ua oolea ka ili, ua pukapuka, nahaehae.
            Nolaila kela olelo a Iesu Mat. 9; 17. "Aole na kanaka e ukuhi i ka waina hou iloko o na hue ili kahiko, o nahae na hue, kahe aku la ka waina, a make pu hoi ia hue. Aka, e ukuhi lakou i ka waina hou iloko o na hue ili hou, a koe pu ia mau mea i ka malamaia."
            He mea hu ka waina hou, a hiki no i ka ili hou ke pehu ae e like me ka hu ana o ka waina, aole naha; aka o ka hue ili kahiko ua oolea aole hiki ke nui ae me ka nahaehae ole a lilo ka waina i ukuhiia.
            Aia ma ke kii maluna ae ke ano o ka hue ili, e ninini ana kekahi i ka wai.
 

Kailua, Dekemaba 19, 1834.
            Aloha oe e Aneru. Ke palapala mai nei oe i mau haumana hou na olua. E imi ana maua i mau haumana pono. Aole paha e loaa. He hapa loa ka poe opio haipule ma keia aina. O ka poe a makou e imi ana i ka pono, he poe kanaka makua a me ka elemakule wale no. E mahuahua ana no ia poe. Aka, o ka poe opiopio, ua pau lakou i ka hele hewa. Ua haalele lakou i ke ao palapala, a o ka lealea wale no ko lakou manao. He mea kaumaha loa ia no ko makou naau. He kakaikahi no nae ka poe opio e hooikaika nei i ka pono. Aka, aole paha e maopopo ko lakou makaukau e komo maloko o kau kula. Aia paha i ka huli mai. A pehea kakou ma keia pae aina o Hawaii? A pau i ka make keia hauauna kanaka makua e hooikaika nei i ka pono, a i huli ole mai ka poe hou e hele hewa nei, pehea la auanei ke aupuni o ke Akua? Ua piha kuu naau i ka makau, o auheeia kela manao. Aia no i ka Haku kona aupuni. Aka, o kakou ka poe e hooikaika nei e hoolaha i ka olelo, e pule nui aku kakou i ka mea nona ke kihapai, i haalele ole mai ia ia kakou i ka kakou ao ana i ka poe hou o neia pae aina. Mamuli e lilo no lakou na mea o ke aupuni. A i hewa wale no lakou ia manawa, e auhee io no ko ke Akua aupuni. Owau no kau me ke Aloha.
NA BIHOPA.
 

MOOOLELO NO KA EKALESIA.

            § 10. Mo ka poe Moneke.
            I ke au o Konesetine, haalele kekahi kanaka, o Anetone kona inoa, i kona hale, a me kona makamaka a pau loa, a hele aku la ia i kahi mehameha. A i kona noho ana malaila, aole oia i hana, aole ai nui i ka ai. Ua lilo kona mau la a me na po i ka pule, a me ka hoopololi ana. A ike na kanaka ia ia, hahai no kekahi poe he nui loa mamuli o kana, no ka manao; eia ka aoao maikai e hoomana aku i ke Akua.
            § 11. No Simeona ka Moneke kaulana.
            Aole moneke kaulana e ae e like me Simeona i kapaia o Setailaite. Ma Suria kona wahi i noho ai i ka makahiki 450. Haalele ia i kana mau mea a pau loa, a maluna o ka mauna ma Suria, kukulu oia i kia kiekie loa, pii iluna ia a ku malaila i na makahiki he umi kumama lima, i ke ao, a me ka po, i ka hooilo, a me ke kau. Ua olelo ia, aole ia i iho, aole moe ilalo! ua pau na la mai ke kakahiaka nui a aui ae ka la i ka pule ana i ke Akua, alaila, hooikaika ia i na kanaka i hele io na la, a napoo ka la. Aole ae aku oia i ka hele ana o kekahi wahine io na la. I kona hoole ana      ko makuwahine, ua make ia no ke kaumaha a me ka hilahila. Aloha ino i kona noho ana pela; aohe mea ia e pono ai ko Iesu ekalesia. "Ua pau ka hihia o ke kea ilaila."
            Aka, nui no ka poe i hahai mamuli o kana. He poe mahalo nui ia ka poe moneke, ma na aina a pau, ia manawa, ua haawi kekahi poe waiwai i ka lakou waiwai he nui loa i mea e malamaia'i keia poe; a ua lilo no kekahi poe alii, a me kanaka waiwai i moneke.
            Ua manaoia, ua maikai no kekahi poe moneke, aka o ka nui o lakou, aole paha maikai ko lakou noho ana. Ua hana hewa malu lakou.
            Hookahi mea maikai a keia poe i hana'i, i mea e pono ai ko ke ao nei. I ka wa pouli loa, i ka wa a ka poe naaupo i manao ai e luku loa i ka palapala a pau loa, ua malama pono ka poe moneke i ka palapala i nui loa ma ko lakou wahi e noho ai.
            § 12. No ke alii hou.
            A make ke Alii nui o Konesetio, ua lilo ke aupuni ia Iuliane. M. I. 361. I kona wa opiopoi, ua aoia oia i ka olelo a ke Akua, aka, aole makemake ia malaila. Haalele koke, a huli hou i kona mau akua hoopunipuni. Ua kukulu ia i na luakini, no kona mau akua, a hoonani ia i na kahuna wahahee. Ku e ia i ka Iesu poe haumana, papa aku la ia ia lakou aole ao hou aku i kana poe haumana.
            Ia manawa, manao o Iuliane e kukulu hou i ka luakini ma Ierusalema. No kona hoowahawaha ana i keia olelo a Iesu. "E pau ia i ka hoohiolo ia, aole e koe kekahi pohaku e kau ana maluna, o kekahi pohaku. "Mataio 24: 2. Kii aku ia i na Iudaio a pau, a hele mai lakou i Ierusalema, hoomaka ia i kela hana. Aka, nui ko ke Akua huhu ia ia, no ia mea, hoopuka ia mai ke ahi noloko mai o ka lepo, a make loa ka poe i hele ana. A mahope iho, i ke kaua ana o ua alii la me ka poe Peresia, ua o ia oia i ka ihe, a nawaliwali ke Alii, hoopiha ia i kona mau lima i kona koko iho a hoolei iluna, i ka i ana, "ua lanakila oe, e Galilaina" a make ia.
 

He mau niele no ka mooolelo ekalesia.

            Owai ka makua o ka poe moneke? Heaha ke ano o keia poe? Owai Simeona i kapaia o Setailaite? Mahea kona wahi i noho ai? Heaha ka mea ana i hanai ma ka mauna?