Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 4, 21 January 1875 — Page 1

Page PDF (1.03 MB)

KA LAHUI HAWAII.
HOL Y BIBLE
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE1.}   HONOLULU, POAHA, IANUARI 21, 1875.  {HELU 4.

 

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
HOOKAHI DALA ka uku no ka pepa no ka makahiki hookahi. Hapa makahiki, Hapalua.
E hoouna mai i na leta no KA LAHUI HAWAII ia H. H. Paleka, Honolulu, Oahu.

[NO KA LAHUI HAWAII.]
Sil ver Song, p. 7.

1. Ma ka noho nani,
Ku na kini hou,
Me na li ra lani,
Mele ia Ie su;
Ma na mauna uli,
Ma na kula lai,
Ma na wai hauoli,
Mele na pokii.
CHO:—Mele oli nani
Na pokii ma o,
Me na leo lani
Mele ia Ie su.
2. Me ka lole lani,
Nani a aiai
Me na lei daimana,
Ku ia poe maikai,
Pau ke kumakena,
Pau ka make nei,
Pau no hoi na hewa,
Lanakila e!
CHO:—Mele oli nani &c.,
3. Pa na mana lima
Ma na li ra ao,
Me na Serapima,
Kani like no,
Ku ae a hookani
Pa ma o, ma o
Ko o leo lani,
Mele ia Ie su,
CHO:—Mele oli nani, & c.,
4. E na keiki kula
Huli mai ano,
Hana i ka pono
I na la a pau;
Aloha ia Ie su la,
Ku a hahai mau,
Pii a haleluia
Me lakou ma o.
CHO:—Mele oli nani, &c.
HAWAII.

HE MOOLELO KAAO
NO KE
KEIKI ALII IULESIA
NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE—ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKlNA.
MOKUNA II—HELU 6.

          LAWE mai la kekahi i ka wai a holoi iho la i ko ia nei mau wawae; lawe mai la hoi kekahi i ka waina ala onaona, i mea e kipaku aku ai i na poluluhi o ke kaumaha i ili mai iluna ona, no na poino hope la i loohia mai i kona mau hoa, a hoeha nuiia ai kona naau wiwo ole. Lulu iho la lakou i na waiala maluna o kona poo; a mahope iho hoi o kona auau ana me ka wai arama ala loa, lawe mai la lakou i ke kapa nani loa a hoaahu iho la iaia. Alaila, alakai ia aku la oia i kekahi nohoalii i kipapaia me ke kala, a malaila i hoonohoia aku ai; a waiho ia mai la hoi imua ona na mea ai maikai loa, na mea ai i kupono no ka Ieve papaaina wale no. Aka, aole i ai o Iulesia, oiai ua ake nui loa oia e ike i kona mau hoa'loha (na hoa alo inea o kana mau huakai) e hoihoi houia mai iloko o ko lakou mau ano kanaka; a nana wale aku la no oia i na mea ai, me ka hanai ana i kona mau maka maluna o ua mau mea la. No kona ike ole i kona mau hoa, ua noho mumule iho la ia me ke kaniuhu; ia wa, ike mai la o Kiesa i ke kumu o ko ia nei noho kaumaha ana, ma o kona ike kupua la, haalele iho la oia i kona nohoalii e ku ana ma ka aoao o ko Iulesia noho, a hele aku i ka pa puaa, a hookuu ae la i ko Iulesia poe kanaka iwaho. Kai a huakai mai la lakou me he mau ohana puaa la, a komo iloko o ke keena nui kahi a Iulesia e noho ana me ka u. He manawa pokole kona i nana aku ai maluna o ko lakou mau helehelena i hookua holoholona ia, aia hoi, hamo iho la o Kiesa i kekahi aila maluna o lakou aole i emo ua helelei ano e aku la na hulu puaa, a ku ae la lakou a pau iluna ma ko lakou mau ano kanaka mua. Ike hou mai la lakou i ko lakou alii, poai puni mai la lakou iaia, me ka hauoli nui no ko lakou hoolilo hou ia ana he kanaka; a hilahila hoi kekahi poe no ko lakou hoolilo ana he mau holoholona; uwe ae la me ka leo nui, a pela i hoopihaia ai ka halealii me na leo o ka hauoli a me ke kumakena pu; aka, aole i hoonaue ia na manao o ua wahine kilokilo la no keia mea ana i ike ai. I mea e ike ia ai kona ano uahoa, aia hoi, ua hoouna aku la oia i kekahi elele i ke koena o na kanaka o Iulesia i noho aku ma ka moku, me ka hoike aku, ua make ko lakou alakai. Aka, i ko lakou pii ana mai a ike hou iaia e ola ana, a e ku poai puniia ana hoi e ko lakou mau hoa, aole i kana mai ko lakou hauoli; ua hooho olioli ae la, me he la, o ko lakou paia paa ia, a aia la imua o na pali pohaku o Itaka, o ko lakou aina aloha. O Eurilokusa wale no ka mea i anehenehe ole e komo iloko o ua halealii la o na mea kupanaha; no ka mea, ua hoomanao loa no oia me ka weliweli no ka nalowale ano e ana o kona mau hoa.
          Ia wa, kamailio mai la o Kie sa, me ke kauoha ana, mai hookaumaha hou ia ko lakou manao, aole hoi e hoomanao hou no na mea i hala. No ka mea, ua like no ko lakou ano me na kanaka i kipaku ia mai ko lakou aina mai; a ina ua hoopiha ia lakou me ka hauoli i kahi wa ua hoopau kokeia ma o na hoomanao ana ae he poe malihini lakou, a he poe auwana hoi.
          Mamuli o na olelo hooluolu a Kiesa, a me kana mau hana lokomaikai ia Iulesia a me kona poe, i hoopau ia ai ko lakou kaumaha a me ka pilihua, a pela i hoohala ai lakou me ka hauoli ma na ano a pau iloko o kona halealii no na mahina he umikumamalua. O ua Kiesa nei, he wahine kupua mana nui oia, a e hiki no hoi iaia ke kauoha aku i ka mahina, a e olelo aku i ke kumu laau oka e hula mai no lakou; a mamuli no hoi o kana mau hana kilokilo i hoanoe mauia ai na luana lealea o kela la keia la; a me na hookahakaha ana, a pela no hoi i hoohuiia ai kela la keia la a pau ka makahiki, i la hookahi; a o ke ano o ko lakou noho ana ilaila, me he la he moeuhane hauoli.
          Mahope iho o ka hala ana o ka makahiki, akahi no a ala mai ko Iule sia manao kanaka, mai loko mai o ka mana kupua a ua wahine la i hoopuni ai iaia; kupu mai la ka manao e huli hoi i ka home—kahi ana i haalele aku ai ia Penelope kana wahine kupaa; a me Telemakusa, kana keikikane opio. I kekahi la, oiai o Kiesa e hoopunini ana iaia me na olelo waipahe o kona aloha, a e haawi ana hoi i kana mau olelo hoalohaloha imua o Iulesia, aole nae o Iulesia i panai like mai i na kuuna olelo e like me kana, a me he la, ua wehe hooko-o mai la oia i ka laua pili ana, a hai aku la oia i kona manao paa e huli hoi i ka home. No keia mea i pane mai ai o Kiesa, "E Iulesia, aole iloko o kuu mana ke kaohi ana mai i ka mea a na 'kua i hoopaa ai no kekahi mau hoopai hou i koe e hiki mai ana. Aka, i kou haalele ana mai ia'u, a mamua ae o kou hoi loa ana aku i ka home, he pono oe e holo mua i ka hale o Adese, oia hoi ka Make; a e ninau i ka malu o Tiresia, ke Kaula Tebana, iaia wale no a me Peroserepine ka Moiwahine o ka lua ahi e hoike ia mai ai na mea huna a pau o ka wa e hiki mai ana; a iaia no hoi e pono ai oe e ninau aku no kou ike hou i ka maka o kau wahine a me kou aina aloha."
          "Auwe! e Kie sa," i pane aku ai keia, "he mea hiki ole ia! Owai la ka mea hiki e hookele i kuu moku i ke aupuni o Puluto? Aole loa he moku e hiki ke holo ilaila."
          Mai imi oe i hookele nou, aole hoi i pailata," wahi a Kiesa, "e hoala ae i na kia o kou moku, a e huki ae hoi i na pea keokeo, a e noho nanea wale iho no oe iloko o ka moku, na ka makani akau no ia e ani peahi aku ia oe ma na kai, a hala ka moana nui akea, a hiki i ka aina kahi e ulu ana o na ululaau malu, a me na laau wilou haikea o Peroseripine; kahi hoi e hui pu ana o na heepue wai o na muliwai Peripelegetona, Kokitusa a me Akerona. O Kokitusa, he mana ia o Sitika, ka muliwai poina. Malaila e kohi iho ai oe i lua, he kubita ka loa, he kubita ka laula, a he kupita ka hohonu, a e ninini iho i ka waiu iloko a me ka meli, a me ka waina, a i ke koko hoi o ka hipa kane a me ko ka hipa wahine eleele. E huli ae kou maka i kahi e i kou wa e ninini ana i ua mau mea la iloko; a e hele auna mai no na poe make e hoao i ka waiu a me ke koko, aka, mai ae aku i kekahi o lakou e hookokoke mai i kahi o kau mohai, a hiki i kou ninau ana ia Tiresia no na mea a pau au i makemake ai e ike."
          No keia mau olelo a Kie sa, ua hana iho la oia e like me na mea i kuhikuhiia mai. Hoala ae la i na kia o kona moku, huki ae la hoi i na pea keokeo, a noho lai pu iho la iluna o ka moku me ka nanea. Ani peahi mai la ka makani akau i kona moku a hala na kai iaia, a hiki hoi i ka palena mai o ka moana akea, aia hoi, hiki ana oia i na ululaau kanu o Peroserepine. Ku iho la ma kahi i hui ai na wai o na muliwai ekolu, a e like me na mea i kauohaia mai ai e Kiesa, pela oia i hooko ai e hana, a ninini iho la i kana alana iloko o ka lua—i ke koko o ka hipa kane, a me ke koko o ka hipa wahine eleele, i ka waiu, ka meli a me ka waina; a hele mai la na poe make e ahaaina—mai na elemakule, na wahine, a hiki i na poe opiopio a me na kamalii liilii i make iloko o ko lakou mau wa opiopio. Aole nae keia i ae aku i kekahi o lakou e hookokoke mai, a e hooma-u iho i ko lakou mau lehelehe lahilahi iloko o ka alana aloha, a hiki i ko Tiresia hiki paka ana mai—aole no hoi oia i ae aku i kona makuahine ponoi e hele mai e ai, oiai i keia wa, akahi no oia a ike no ka manawa mua oia ka kekahi iwaena o ka poe make; no ka mea, haalele aku no oia iaia e ola ana, i kona wa i hele ai i Teroi, eia ka, ua make mai oia mahope iho o kona hele ana i ke kaua, a aole no hoi i hiki mai ka lono iaia no kona make ana, a hiki wale i kona wa i ike ai iaia mawaena o ka poe make. Ua iii nui ko Iulesia uhane e hanai mua i kona makuahine, aka, no ka Kiesa olelo kauoha, nolaila, ua kauoha aku la ia i kona makuahine e neenee aku ma kahi e, e like me na poe akua e ae.
          Mahope iho, hiki mai la o Tiresia, e paa ana me ke kookoo alii gula, a koai ae la i ka mohai, a ike koke mai la no hoi ia Iulesia, hoomaka mai la oia e wanana penei: Ua olelo mai oia, auwe oe e Iulesia, auwe, auwe, he nui kou mau pilikia, mamuli o ka inaina o Nepetune, no kou ohiu ana i ka maka o ke keiki a ke akua o ke kai, oia ke kumu o kou mau pilikia. E pakele no nae, mahope iho o ke komo kino ana i na pilikia, a ina hoi aole lakou e pepehi i na bipi kauo a ka La mahope iho o ka pae ana aku i ka mokupuni Huinakolu. No ka mea, o Iulesia ka na akua i koho e ai e hoolilo ia ia mai ke kulana Moi a i ke kanaka makilo, a e hoopoinoia oia e kona mau hoaai ponoi, ke ole nae e luku oia i na poe a pau i ike ole iaia.
(Aole i pau.)

Ka Hoike Kula Sabati ma Koloa, Kauai, Ian. 1, 1875.

          Ma ke kokoke ana mai e hiki ae i ka manawa, ua hele mai na makua, na keiki, na kumu a me ke kahu i ke kula Sabati iloko o ka luakini, me ka makaukau no na hana o ka la. Mamua nae o ka hiki ana aku o ka lehulehu, ike ia aku la he mea kupanaha i ike ole ia mamua, he kumu laau e ku mai ana iloko o ka luakini, e pili pu ana i ka awai ma ke alo ponoi. Ua hele wale a luluu na lala i na hua a me na pua ano like ole, a me na eke liilii i hooia i na mea ono, me na inoa o na haumana a me na kumu kula Sabati, i kau ia ma na eke liilii—me na hae liilii like ole e kau aheahe ana ma na lala o ua kumu laau la, he hae Amerika a me ka hae Hawaii.
          Ua hoomakaukauia e na komi te o ia hana, ua piha ua kumu laau la i ua mea e hauoli ai a e olioli ai na pokii kula Sabati, me he mea la, e hai mai ana ua kumu laau la e ulu ana iloko o ka luakini, i ka hiki ana mai o ka M. H. 1875. Aia hoi, me he elele la, mai ke kuahiwi mai o Waialeale, e kukala akea ana i ka Hapenuia, i ka makahiki hou, me he mea la hoi e kono aku ana i na puuwai o na pokii kula Sabati o Koloa nei. E hoomau ia aku ka ulu ana o ke kula Sabati, ma ka pono o ka Haku Iesu Kristo.
          Ua weheia ka hana me ka pule a ke kahu, a me ka himeni a na haumana kula Sabati; ia Rev. J. H. Mahoe ka haiolelo no na mea pili i ka makahiki i hala, a me ka makahiki hou, himeni hou na haumana Kula Sabati; na kela a me keia kumu i ninau pakiko iho i kona papa, na Mr. Kawai i haiolelo mai me na olelo pili i ka hoohoihoi i ke Kula Sabati, maikai no. Na Rev. J. W. Kamika, he kahu Kula Sabati i paipai mai i na haumana Kula Sabati a me na pokii, ma na mea pili i ka pono o ka uhane. Mahope iho, hele ae la kekahi o na komite o John T. Unea, e lalau pakahi i na eke iluna o na lala o ke kumu laau, a hea pekahi ae la i na inoa o na mea i kuleana iluna o ke kumu laau Hapenuia. A pau ae la na hana ma ka luakini, kuu ia ke anaina e hoi e paina ma na wahi i hoomakaukauia ai na mea ai; a o ka pau no ia o na hana o ka la me ka maluhia.
L. O. MAHOE.

          MAKE—Ma ka la 14 o Ianuari iho nei, make aku la o Kaaimahui (w) ma Waialae Oahu.