Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 5, 28 January 1875 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
NA KULA SABATI.
HAAWINA NO IANUARI 31, IOSUA VI: 12-20.
¶ 12. Ala mai la o Iosua i ke kakahiaka nui, a hapai ae la na kanaka i ka pahu o Iehova.
¶ 13. A o na Kahuna ehiku e lawe ana i na pu kiwi hipa ehiku, mamua o ka pahu o Iehova, hele ae la lakou me ke puhi i ka pu; a o ka poe i makaukau i ke kaua, hele ae la lakou mamua o na Kahuna, a o ka hunapaa, hele ae la ia mahope o ka pahu o Iehova, a hele lakou me ke puhi i ka pu.
¶ 14. Hookahi no ko lakou poai ana i ua kulanakauhale la, i ka lua o ka la; a hoi mai la lakou i kahi i hoomoana'i i na la eono.
¶ 15. A i ka hiku o ka la, ala lakou i ka wanaao, a ehiku ko lakou poai ana i ke kulanakauhale, e like me ka mea mua; ehiku hoi ko lakou poai ana ia la.
¶ 16. A i ka hiku o ka poai ana, i ka wa i puhi ai na kahuna i ka pu, alaila, olelo ae la o Iosua i kanaka, E hooho oukou; no ka mea, ua haawi mai o Iehova i ke kulanakauhale no oukou.
¶ 17. A e laa kela kulanakauhale ia Iehova, oia, a me na mea a pau iloko. O Rahaba ka wahine hookamakama, oia wale no ke ola, oia a me na mea a pau iloko o ka hale me ia, no ka mea, nana no i huna i na elele a kakou i hoouna aku ai.
¶ 18. E malama hoi oukou ia oukou iho i na mea i laa, o laa oukou i ko oukou lawe ana i na mea laa, a hoolilo oukou i ka Iseraela i mea laa, a hoopilikia hoi ia lakou.
¶ 19. A o ke kala a pau, a me ke gula, a me na ipu keleawe a pau, a me ka hao, e kapu no ia mau mea no Iehova. E komo no ia iloko o ka waihona kala o Iehova.
¶ 20. A i ko lakou puhi ana i ka pu, hooho aku la na kanaka; a lohe na kanaka i ke kani ana o ka pu, a me ka hooho nui ana a kanaka i hooho ai, alaila hiolo ka pa ilalo, a pii aku la lakou i ke kulanakauhale, o kela kanaka keia kanaka ma kona alo iho, a pio ke kulanakauhale ia lakou.
Me he la o Ieriko kekahi o na hua mua o ka aina o Kanaana i loaa i ko Iseraela; ma keia haawina ua hoike ia ke ano o kona lilo ana ia lakou.
Na ko I seraela a pau anei i poai ia Ieriko? Aole, na ka poe uuku i wae ia. Ehiku la o ka poai ia ana, o kekahi o ia mau la he Sabati, manao kahi poe o ka la hope ia, oia ka la i lilo ai ke kulanakauhale, aole nae maopopo loa ia.
O ke ano o ka pauku 17 me 18, eia no ia, e anai ia'ku ke kulanakauhale a pau loa; aole mea e ola, koe wale no o Rahaba a me kona poe. Aole waiwai e koe, o ke kala wale no a me ke gula, me ke keleawe a me ka hao; no ka luakini ia mau mea. E ao hoi na kanaka o lawe hewa lakou i kahi mea, a lilo ia i mea e poino ai ka lahui.
Ma ka mana hea i hiolo ai o Ieriko? Nawai i kuhikuhi a i alakai ma ia hana? Heaha ko kakou waiwai ma keia haawina?
He Leo—No ka Lehulehu!
E ka Lahui Hawaii: Aloha:—
Mamua o ko'u kamailio ana, he mea pono paha ia'u ke hoomaikai mua'e i na lani no ka hiki ana ke puana ae, "eia no au, aohe wahi i poino, a eha paha, o ka naka haalulu wale no o na ami i kau a mea he makau." Ia'u i hoi nanea mai nei ma kekahi aoao o ke alanui i keia ahiahi, ua aneane loa au e loohia i kekahi pilikia, a mamuli o ia aneane pilikia, ke kakau nei au i keia mau huaolelo me ka pihoihoi nui, a ina i kupono ole ka'u kamailio ana, ke noi aku nei au i kou lokomaikai, e kala mai.
I ka pau ana o ka'u hana o keia ahiahi, oia ka hora 5½, ua hoi pololei mai nei au ma kae o ke alanui, kahi hoi i hoomakaukau ia no ka poe helewawae, a iloko o ka nanea o ko'u hoi ana, ua lohe aku la au i ke pohapoha o kapuai lio mahope mai, a ia'u i huli ae ai e nana, ike koke aku la au he mau haole manuwa maluna o na lio, e holo paukiki mai ana me ka ikaika nui. I ko laua holo ana mai a kokoke, ike aku la au i ka holo pololei mai i kahi a'u e ku ana, no ia mea, ua manao au e hookaawale ae, aka, mamua o ka hiki ana ia'u ke hooko i ka'u mea i manao ai, kaalo ana laua ma ko'u mau aoao, he wahi kowa kupono no ko'u kino mawaena, a o kuu wahi puolo, lele liilii aku la ma o a maanei, a hoomau aku laua i ka lealea holonui, a owau hoi, haalele ia iho mahope iloko o ka makau poino, haalulu ko'u kino holookoa, a me he la ua lele ae la ko'u puuwai a i ka waha kahi i kau ai. A hiki mai i keia minute, ke hoomanao nei no au me ka weliweli i ko'u pakele ana mai nei mai make loa.
E ka makamaka LAHUI, he pono anei e ae ia keia poino? Aole au i kakau i keia no'u iho, aka no ka lehulehu, a no ka lilo ana o kou mau kolamu i wahaolelo no ka lehulehu, ke manao nei au he kuleana ko'u e noi aku ia oe e hoike ae i keia mea imua o na makamaka o kaua. Ke lana nei ko'u manao, aole e loaa ana kekahi kanaka mai Hawaii a Kauai e apono ana i keia hana ku i ka poino. Aole anei i ku keia hana i ka uhai Kanawai? Ae, o ka holonui me ka noonoo ole ma na alanui o ke kaona nei, o ka hooweliweli ana no ia i ke ola o ka lehulehu, ma ia hooweliweli ana, o ke ku ana no ia i ka hoopoino, a kue hoi i na Kanawai o ka aina. Ma ka inoa o ka lehulehu, a ma o ke Kanawai la hoi, ke noi nei keia Hawaii Ponoi e hoopau ia keia hana lokoino, a e hooko ia ka manamake o ke Kanawai, i maalahi ai na makaainana o ka Moi KALAKAUA, a lanakila ka hele ana ma ke alaloa. "Ma ka inoa o ka Moi, na Makaainana, a me na Kanawai o ka aina,—e na Luna-hooko Kanawai—e paa i keia hana ku i ka hoopoino—ano! no ko oukou pomaikai, ko makou maalahi, a no ka pono hoi o ka lehulehu holookoa, e hookoia na Kanawai o ke Aupuni."
Owau no, e ka elele pono kaulike,
M.
Honolulu, Ianuari 21, 1875.
No ka Piliwaiwai.
KA LAHUI HAWAII;—Aloha oe:
No ke poo e kau ae la maluna ko'u kukulu manao e hoike aku imua o ke akea, a i mea hoi e ike lea ai kela a me keia e malama a e hooko ana i ka mana o ke kanawai i kauia maluna o ka mea piliwaiwai. Eia ua apo ia ke kulanakauhale alii (capitala) no keia oihana kumu ino a me ka ilihune makilo wale mawaena o ka mea piliwaiwai, a ua pinepine ka ike mau ia o keia hana ma na uwapo, ma na pipa alanui, a maluna o na paila wahie, a ma na kauhale a hala loa aku ma na kuaaina. A ke holo moku nei na kane, wahine a me na keiki iloko o ka pepa piliwaiwai, aole hoi o lakou wale, o na pake, pukiki a me na paniolo i pau pu i keia hana, a me he la ua lanakila keia oihana imua o lakou i ka nana aku. E pepa ana i ka po a me ke ao, mai ka Poakahi a hiki i ka la Sabati, aole he manawa i hooneleia e keia poe? Me he la, ua mama ka mana o ke kanawai imua o lakou.
A ma ka mana o ka maka peni a me ka waha olelo ke kumu alakai e hiki ai ke hoike aku imua o ke akea. Auhea ka mea nana e malama nei ka mana o ke kanawai? A aia hoi mahea na makai ka mea nana e kiai a e hakilo i ka mea a mau mea e uhaki ana i ke kaanwai, a heaha ka pomaikai a me ka waiwai i haawiia aku ai ia lakou ka mana hooko a me ke kinai ana. Oiai, ke lilo nei ke aupuni ia lakou i kela malaimna keia malama, a i kela makahiki keia makahiki; a pehea lakou, ua molowa anei? Ua palaleha paha? a i ole, ua uiha paha i ka malama i ka oihana. Aole anei o ka uhauha maoli keia i ke dala o ke aupuni a me ka hokai wale; a ina aole e hiki ia lakou ke malama a e kinai i na mea i papaia e ke kanawai, e pono e hoopau ia lakou, mamuli o lanakila anei ka piliwaiwai maluna o ka mea nana e malama i ka mana hooko i kela a me keia iloko o keia aupuni. I keia wa, ke ake nui nei kakou e oni paa ka maluhia a me ka ikaika o ka mana o ke kanawai maluna o na hewa mawaena o ke aupuni a me ka lahui.
A ma keia kumu (piliwaiwai) i hapai a i kamailio ai au e hoike me ka oiaio imua o ke akea, oiai ua ala mai na hana o keia ano iwaena o kanaka, a pela hoi me na hewa e ae i ku i ke kanawai. Aka, ma kekahi, ua oi kuu mahalo a me ka hauoli nui, oia no ke kinai ana i ka poe hana waiona a me ke kuai waiona iwaena o ke kanaka maoli, ka mea i papa ikaikaia aole e haawi a e hoohainu i ke ahi lapalapa (rama) a ka make, a lilo keia lahui me he mau keiki milimili la imua o ke aupuni.
Ea! e na makai, e ala a e kinai iho i ka poe piliwaiwai, no ka mea, o ka hewa no keia i kulike loa me ka poe hana waiona, e hoolilo ana i ka noonoo kanaka i mea ole, hahai ka ilihune a me ka pololi, auwana ka wahine a me na keiki no ka nele. A pela no ka poe piliwaiwai, ua hele a ua pau ke dala, a no ka nele, ua kuai aku lakou i ko lakou mau mea pili kino, a ua pau na waiwai i ka hokai wale ia mamuli o keia mea he piliwaiwai. A no ka nele, ua hele ke kane e makilo, a o ka wahine hoi ua make i ka pololi a ka ai, a o na keiki e holo malu ana e pee no ka hune, a pela e hahai mau ai na poino he nui mamuli o keia mau hana ino a pau. Ua hoolilo ia ka po i wa ala no keia poe, a o ke ao hoi i wa moe e kulana ai me ke ano e o na helehelena, a lilo ka malamalama o ka la i mea ole ia lakou. No ka mea, kauia e ka Mea Mana, o ke ao ka wa hana no na mea pau, a o ka po hoi ka wa e moe ai, a pela e malama ai kela a me keia i ka haawina mai luna mai, e malama loa i ka manawa.
ALOHA—HAWAII.
Eia iho malalo na la holo, a me na awa ku o Kilauea no na mahina o Feberuari me Maraki:
Poakahi Feb. 1—Kaapuni ia Kauai, ku mua i Nawiliwili.
Poakahi Feb 8—Kaapuni ia Hawaii.
Poakahi Feb. 15—No Hilo me Kaunakakai, ma ka holo ana me ka hoi ana mai.
Poakahi Feb. 22—Kaapuni ia Hawaii.
Poakahi Ma r. 1—No Hilo.
Poaha Ma r. 11—No Nawiliwili.
Poakahi Ma r. 15—Kaapuni ia Hawaii.
Poakahi Ma r. 22—No Hilo me Kaunakakai ma ka holo ana a me ka hoi ana mai.
Poakahi Ma r. 29.—Kaapuni ia Hawaii.
E haalele ana ia i kona uwapo ma ka hora 5 o na ahiahi holo a pau.
Ma kana huakai iloko ae o Feberuari nei, e ku ana oia ma Hanalei no na hora he 24, a pela no hoi ma Waimea, he 12 hora ma Koloa, e haalele ana ia Nawiliwili ma ka hora 4 p. m. o ka Poalima, Feberuari 5.
Ma ka huakai hoi mai, aole oia e haalele ia Makena a hiki i ka hora 7 o kakahiaka aole no ia e haalele ia Maalaea a hiki i ka hora 9 o kakahiaka. O ka uku no na ohua oneki, he $2.00
HANAU.
A. D. 1874, Ian. Ma Kiloa Kula, hanau o Kaaihue w. na Kaaiai laua me Haliaka.
Feb. 9. Moeanu i Makawao, hanau o Makaalii w. na Kualino me Makaalii.
Mei 8. Ma Laie ia wahi no, hanau o Kaikialamea k. na Paa laua me Kealakai.
Iulai 4. Ma ia wahi no, hanau o Kimo k. na Sepa laua me Ohule.
S ept. 15. Ma ia wahi no, hanau o Ane w. na John Lewis me Kaipo.
D ek. 15. Ma Uli Kula hanau o Kanaha k. na Kanaha me Kama.
D ek. 19. Ma Puupane hanau mai o Mele w. & Ku k. he mau mahoe laua, na Ku laua me Kauhi.
A. D. 1875. Ian. 12. Ma Kokomo hanau o Kaaie k. na Waikane laua me Poo.
MA RE.
1874 Feb. 4. Ma Makawao, mareia o Ama k. me Kapohu w. na C. B. Aneru laua i hoohui.
Ap r. 30. Ma ia wahi no, mareia o Nuole me Kaapa e C. B. Aneru.
Ma r. 30. Ma ia wahi no, ua hoohuiia o Kalawe me Peke e Aneru.
Iulai 15. Ma Kokomo mareia o Kuaana me Luahine e Aneru.
Iulai 8. Ma Pukalani mareia o Kalani me Parekila e Aneru.
MAKE.
A. D. 1874, 28. Ma Kula make o Kelohapauole w.
Ap r. 13 Ma Papahawahawa make o Kahipa k.
Mei 5. Ma Kula make o Nalimanui w.
" 7. Ma Piiholo make o Koma k.
Iune 20. Ma Uli make o Basamia k.
Iulai 13. Pauwela make o Henry Copp k.
" 15. Ma Kokomo make o Maia k.
Au g. 7. Ma Hakuula make o Umi w.
Sept. 9. Ma Kokomo make o Kaaie w.
O ct. 1 Ma Laie make o Kahananui k.
" 11. Ma Kiloa make o Kaaihue k.
" 24. Ma Kiloa make o Hu k.
" " " make o Kekila w.
Dek. 19. Ma Puupane make o Mere Kani w.
" 27. Ma Uli make o Holani k.
" 31. Ma Pupane make o Kuliilii k.
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIB ALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao ..... $12.00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae wai gula ..... 5.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 8.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 4.00
Baibala Hemolele ili eleele ..... 2.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi ..... 3.00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula ..... 1.00
Kauoha Hou ili eleele ..... .75
Kauoha Hou Hapa Haole ..... .75
Moolelo Ekale sia ..... .50
Haiao ili lahilahi ..... .10
Hele Malihini ana ..... .25
No ko ke Akua ano ..... .25
Hoike Palapala Hemolele ..... .25
Moolelo o Hene ri Opukahaia ..... .15
Hoike Akua ..... .25
Wehewehehala ..... .25
Ninau Hoike ili manoanoa ..... .50
Ninau Hoike ili lahilahi ..... .20
Kumumua Kula Sabati ..... .20
B uke Lawe Lima ..... .10
He Buke no ka Pope ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 3 ..... .25
Ui Kula Sabati Helu 4 ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 5 ..... .25
B uke Euanelio o Ioane Hapahaole ..... .10
B uke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano ..... 2.00
B uke Wehewehe Ano Mataio ..... 1.00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani ..... 1.50
Ili eleele kaekae nani ..... .50
Ili eleele ..... .35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani ..... 1.70
Ili eleele kaekae wai gula ..... .65
Ili eleele ..... .50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani ..... .50
Ili eleele kaekae wai gula ..... .30
Ili eleele ..... .20
Ka Hae Hoonani (Buke Mele) ..... .25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani ..... 1.75
Himeni Hawaii ..... 1.00
Kumu Leo Mele ili manoanoa ..... .50
Kumu Leo Mele ..... .10
Li ra Kamalii ..... .25
Li ra Hawaii 1848 ..... .25
Li ra Hawaii 1855 ..... .25
Hae Hoonani ..... .25
Leo Hoomana ..... .20
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.
LEWE RS & DICKSON,
(O LUI MA.)
AIA MA KO LAKOU PA KUAI PAPA NA Lako Kukulu Hale o kela me keia ano,
No ke Kumukuai Oluolu.
NU HOU! NU HOU.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & Co
NA MEA HAO.
—OIA HOI—
NA OOPALAU A ME NA OO E AE!
Halo,
Kopala,
Kope, O,
Kaulahao-bipi,
Lei-bipi,
Ili Kauo Kaa,
Na Paahana Amara, & c.
Na Paahana Kamana
O kela a me keia ano.
Ipu Kukui,
Ipu Kukui hele po,
Ipu Kukui manamana,
Aila Mahu,
Na Ipuhao o na ano a pau
me na Pa-palai.
Na PENA o kela me keia ano,
a me na Aila Pena,
Makau a me Aho-lawaia,
Upena a me na
Aho Upena.
E Kuai ia ana keia mau mea a pau me ka
MAKEPONO LOA!