Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 5, 28 January 1875 — Untitled [ARTICLE]

Ua pinepiue ka makou mau olelo ao a me ke alakai mau aiia iwaena o ka poe e noho ana ma na kaiaulu oluolu o keia mau mokupuni, a me he la, nei ria pomaikai a me tia waiwai iloko o kela ame keia pea oka aina. Ma ko makou liio ana he waha olelo, ma ia mea e lawe hou mai ai makou a hoike aku, a e lilo ai hoi i kumua ihope ma ka meheu 0 ko kakou mau kapuai, i ole ai e kulanalana, a oni paa maluna o ke kahua o na palena i haawi ia mai. A nolaila, ke paipai mau nei makou i na makamaka Hawaii ponoi, e huli a e haliu iho i kou makuahine me ke kukuli ana imua ona, oia hoi ka Honua kahi a kou mau kapuai e liehi ai, a e 01110 iho oe i kona waiu, e kahe a e puapuai mai no auanei ka momona mai kona umauma mai a hala na heluna o kou mau la. Ona hana a pau 1 haawiia niai, aia wale no ia mau hana malalo o ka haawina oluolu a mama a kou makuahine mailoko maio kona umauma, a mau kou omo ana i kona waiu, e ka.he aku no a hu ma na palena a puni ke ao nei, a e pipii mai no hoi auanei na waiwai a pau o kela ano keia ano iloko nei ou e Hawaii ponoi.

Mawaena o na moolelo i pai ia e na nupepa o Ameiika nona mea e pili ana i ka huakai a ko kakou Moi me kona mau ukali, ua ike iho makou i kekahi ma ka nupe[>a Tribune o Kikago, e hahai ana i ka hui ana o kekahi mau mea kakau nupepa me ke Kiaaina Kapena o Maui, a me ko lakou kamailio pu ana ma na mea pili ia kakou nei. Ma kekahi wahi o ua moolelo nei, e hai ana ika haawi ia ana'ku o kekahi ninau imua o ke Kiimina no na kumu o ka emi ino o ka lahui Hawaii, a iloko o kana mau hoakaka ana i ke kumu ēmi o keia lahui, ua hoike ia, ua kuhi mai la oia i kekahi kumu emi hijvjwawe loa ma o tia makua Misionari la, ka poe hoi nana i waele hoomanawanui mua keia kihapai a loaa na pomaikai a kakou e noho nei. E hai ana no hoi ua nupepa la i kekahi mau hoakaka ana a ke Kiaaina, e olelo ana ua oi aku ka pomaikai o ke ola lahui ma ke ao ana a ka Hoomana Katolika Roma mamua o ka na makua Misionari. Ua loaa ae keia mau mea i kekahi jx>e o kakou nei, a ua lohe ia a puni ke kulanakauhale, ua ninau ia ina he oiaio ua olelo io ke Kiaaina pela, a no ia mea ua lawe mai nei makou i keia manao i niea e hoopau ai i na nune ana mawaena o ko makou poe makamaka, mumuli o keia mau olelo hoopunipuni. Iko makou ike mua ana i keia moolelo, ua koke no makou i ka oiaio ole, no ka mea ua kamaīiina makou i ke Kiaaina Kapena, a ma o kona kulana, a me kona ano, ua maopo|)o ia makou aole oia he kanaka e hoopuka ana i na olelo ku i ka hoopunipuni. Aole no hoi i hala ko makou manao, no ka .mea, ua ike iho nei inakou ma kekahi nuj>epa e ae, e hoole ana i ka oiaio o keia mau huaolelo, aole loa i puka mai kekahi mea o ia ano mai ka waha ae o ke Kiaaina, a he njea i haku hoopunipuni wale ia iho no. Nolaila, e na makamaka, mai hookaumaha ia ko oukou mau mahao no keia mau mea, no ka mea aole oiaio, a he hoohiiahila hoi i ka mea nana i kakau wahahee. Hookahi hoike oiaio naua e pale na wahahee o keia ano, oia keia: "O na makua Misionari ka mea nana i lawe uiua mai ka hua o ke ola a kanu iho i ka aina, a hoolaha ae ma o a maanei, aole o ka make ka mea i lawe ia mai, a o na hiHMuana e ae a p*u ano \vale iho nei no ka j>ae ana mai i) kakou mi."

t*r M1 na min \ n ui makou no kekahi poe makamakii, oiai iloko o na 100 iiwalo o ke aloha kuhohooa, na ulia hoi o ka poiiio e ike mau ia tK-i, a ine ke ao mau mai a ke Kanawai, e hookaawale i ka waiona mai a oe aku, a mai laweīawe bm kmia tuau ano a pau," aole nae i k mai na kumu o ka lohe a hoomaiho i ka inoa o ka waiooa, aka, ua hōomau la ka ona, i keia mau la iho B>, u i imi aku la ke Kauawai a loa;w, ua hoopai ia o Luuloa k., Apikaila w , * uie

Kamaka w., imua o ka Ahahookolokolo Hoomalu, no ke kuai waioina. 0 keia mau inoa ua-ike no a ua hoomappopo hoi i Ba hana poino a keia mea i ko kakou lahui, aka, ua komoia e ka ke aloha ole, ame ka wiwo ole Kanawai, a ua hoomau no ma ia hana. Aole no lioi no lakou wale no ko makou minamina ana, aka, no na mea a pau i haulehia malalo o na hoowalewale ia, a hoolilo ia iakou iho i mau holoholona, i mea hoopailua ia, e hoopoinō ana ike kino ame ka uhane. No ka makuahine kino a-oo ko makou aloha, oiai iloko o na la i hala ae, ua kiai aku oia i kana keiki me ke aloha oiaio o ka makua, e pule mau ana i na lani e hoopomaikai ia na la hope o kona ola ana ma ka hooko ia ana o kana inau noi no kana keiki aloha, aka, mamuli o na hana a keia poe ua oki ia iho la kona mau manaolana, a ua lilo hoi i ukana hoopilihua i kona kioo Inawaliwali. Pela hoi ka wahine opio i haawi mai i kona ola ana malalo ona kapuai o kana kane, me ka lawe ana i ka hoohikihemoleleelilo oiai ukali kupaa nona oiai e ola ana, me ka piha i na uila wela o ke aloha, me ka lana o ka manao no na pono o ke ao nei, aka, ua lilo aku la oia mamuli o na hoowalewale a keia poe lokoino, a ua hoolilo i na manaolana 0 kana wahine i mau puolo ehaeha. Pela ko makou welina aloha no na mea a pau i lioopilikia ia elike iiie keia. No na meā nona na inoa maluna ae, a me na mea a pau i hana ia hana aloha ole, no lakou ko makou minamina nui i ka ae ana e alakai iaka lakou mau hana e na manao lapuwale, a hoolilo ia lakou iho i poe hoopoino i ke ola o ke kanaka. Minamina makou no lakou, aka, uahana lakou i ka hewa, he hewa ku i ka pepehi i a no ia mea e kau ia ka hoopai | maluna o lakou i pono ai. Ua 7 loha ole I lakou i na ohana o ka poe a lakou i lioohainu aku i ka waiona, ua minamina ole 1 ke ola o ke kanaka, a lokoino hoi i ko lakou laliui. Ua hoolilo lakou ia lakou iho i poe lapuwale loa, i poe haahaa.'iloko oka manao maikai oke kanaka, a ! i poe hewa imua oka lehulehu. Ano e keia mau niakamaka, e haalele ia ala, a 6 ka lehulehu mai hoohalike rae keia poe aloha ole, o like auanei ko oukou kulana me ko lakou. Ua lawe makou i ke kiilana i waha olelo no ka pomaikai o ka lehulehu, }>ela no makou e mikiala maū ai me ka huna ole i kekahi mea ku i ka poino o ko kakou lahui i aloha nui ia.