Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 7, 11 February 1875 — Page 3

Page PDF (1.04 MB)

Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Feb., 1875.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]

5 Mahina hou ..... 9 23.7 PM
12 Hapaha mua ..... 6 49.2 "
19 Mahina piha ..... 9 30.1 "
27 Hapaha hope ..... 11 20.3 "
Ka puka me ka napoo ana o ka La.
1 Puka la...6 41.7 AM. ..... Napoo la...5 47. PM
8 Puka la...6 38. AM ..... Napoo la...5 50. PM
15 Puka la...6 34. AM ..... Napoo la...5 54. PM
22 PUka la...6 30. AM ..... Napoo la...5 58. PM
Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.
Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
La titu 21° 18' 23" Akau.  Lonitu 157° 48' 45" Kom.

          Ua hoi mai ka Hon. J. Nawahi mai kana huakai mama i Kauai, a ua huli hoi aku oia i ka Poakahi iho nei.

          Ua waiho ia ka moolelo o na hana weliweli a ka Moi o Butaritari a keia pule ae, no ka piha loa o ka kakou pepa o keia hebedoma.

          E kamailio ana o Rev. E. T. Doane no na mea hou o Maikonisia, ma ka po la Sabati, Feb. 14, ma Kawaiahao, hora ehiku me ka hapalua.

          KA IKE ALII.—Ma ke awakea o ka Poalima aku nei i hala, ua oluolu i ka Hooilina Moi ka hookipa ana mai i na alii moku o ka Portsmouth e ike iaia maloko o Hale Aliiolani.

          Ma ke kakahiaka Poaono i hala, i ku mai ai ka mokumahu Kulanakauhale o Melebona mai na Panalaau mai, iloko o na la holo he 21, a holo aku no ia auina la, no Kapalakiko.

          Eia ma ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii, na leta mai Maikonisia mai, nolaila, ia oukou e na makamaka e kii mai oukou i ka oukou mau leta, oiai ka wa kupono.

          Ua menemene makou i ka ike ana aku i kekahi mau pulapula o ka hanauna hou e lumilumi ia ana e na nalu o ka ona ma ka la konohi iho nei o na pake, e na opio, mai hoomahui ma keia moonihoawa.

          E HOOKOHU ia'na o Rev. G. Puuloa no ka ekalesia ma Lihue, Kauai, ma ka la 28 o keia mahina. Ua haawi mua no makou i ka mahalo i ko Lihue no ke kahea ana i keia paahana opio.

          Ma ka lokomaikai o ko makou makamaka mai Palolo mai, ua hoike mai oia, aia ma ia awaawa kekahi kanaka hoonohonoho akua ke hele nei oia i kela ipuka hale me keia e lapaau ai i na mai, me ka buke nui e paa ai, oia ka kaua laau. He pupule paha!

          Ke noi aku nei makou i na makamaka e kakau pokole mai i na manao, no ka mea he uuku iki ke kino o ka kakou wahi Nupepa. No ka loihi loa, ua haule hou ke kumumanao e pili ana i ka "Malu o na Ohana." Ua mahalo nui makou no ka moakaka maikai o na hoakaka ana.

          O ka Poaono i hala, oia ka la makahiki hou o na keiki o ka aina pua, ua hauoli ae lakou no ka puni ana o ko lakou makahiki hou, i ka minute hope loa mamua ae o ke kani ana o ka hora 12 awakea, ua hoopiha ia na hale o na poe keiki la me ka poe konohi (happy new year.)

          Mawaena o ka po Poaono a me ke kakahiaka Poakahi o keia pule iho nei, ua aihue ia kekahi pahu kui mai ka lanai aku o ka poe kamana e hana nei i ka hale ilina o Lunalilo, ma ka pa o Kawaiahao.

          Ma kekahi kolamu o ko kakou pepa o keia la e ike ia'i ke mele "Hawaii kai a mau," i hoomakaukau ia no ke mele ana 'ku a na haumana Kula Sabati imua o ko kakou Moi ke hiki aku i kona la e hoi mai ai.

          NO LAHAINA.—Ua kaheaia o Rev. A. Pali o Waioli, Kauai e hoi i kahu no ka ekalesia ma Lahaina, ua haawi oia i kona ae, e hoi ana paha iloko o keia malama. Ke mahalo nei makou i ko Lahaina leo kahea, a ke i nei makou ua loaa ia lakou ka paahana ikaika, a maikai.

          Ma ka lokomaikai o ko makou makamaka oia o Kauka Kalehuaiki o Kailua, Koolau, ua loaa mai ka lono no kekahi ohana i hoonele ia i ka home ole, mamuli o ka pau ana i ka enemi anunu he ahi. E pai aku no makou ia nuhou ma keia hebedoma ae. Mahaloia kou miki i na nuhou no ka kaou pepa, e keia makamaka o na Pali Koolau.
          Ke hoomaka ia nei ka hoomoe ana i mau paipu wai ma uka ae o ke Alanui Kula, a hiki i ke Alanui Ema, a iho mai malaila. Aia malalo o ka hooponopono ana a ke keiki Amara kamaaina Uilama (W. Wright), a ke lana nei ko makou manao e like me kona hooikaika ana, pela e holopono ai kana mau haha. He pomaikai keia no na makamaka o ia mau alanui.

          I KA HALE, PAU KE KILOHI ANA. —"Ia'u e hoi ana i ko'u home, ua halawai mai au me kekahi kanaka opiopio e kilohi hele ana i ke alanui me kahi apana aniani, e palepale ana na lima i ka lauoho i momoe pono iho, me ke ano hookano o kana hele," wahi a ko makou ukali-aikamu. I hea no la i ka hale, hana oe ia oe iho a "Kukulu kalaihi i Mana,' kilohi wale iho no keia i ke alanui. "Hilahila! mai hana hou me keia."

          Ua hai ia mai ia makou ka lohe, o ka mea nona ka waa i pae ai ma Waialae, he kanaka no Puuloa, a o ke kumu i lilo ai o ua waa la, i hele i ka inu rama, ike kekahi poe ona kii ia a hookuu ia i ke kai. Pomaikai nae ia i ka pae ana o ka waa me ka nahaha ole, eia ka makou e kau leo aku nei, mai noho a hele hou i ka inu rama, malia o ka hana ana keia i pono, hana hou aku oe pau ko waa i ka wawahi ia, a o oe no ka luahi. O ke kumu i loaa hou ai ka wa, i ike i ka makou hoolaha ana iloko o ka LAHUI HAWAII.

          Ma ka Poalua o ka pule i hala, ua lawe ia ae kekahi pake imua o ka Aha Hoomalu no ka hewa he kuai me ka haawi opiuma i ke kanaka Hawaii. Ua ae no ia i kona hewa, a ua hoopai ia he $200. I ka loaa ana'ku o keia pake i na makai, ua ike ia he lehulehu na kanaka e waiho mokaki mai ana me ka ona i ka opiuma ma na kuono o kona rumi. I ko makou lohe mai, he mea maa loa keia i na kanaka Hawaii i keia mau la, o ka hele i kahi o na pake e puhi opiuma ai a ona, moe a ala ae, alaila hoi, me ka uku aku no hoi i ke kumukuai o ka opiuma. Ke mahalo nei makou i ka loaa ana'ku la o keia pake, a e pau loa mai lakou i ka loaa ko makou makemake.

          E KA LAHUI HAWAII.—Aloha: Ia'u e hoi ana i ko'u wahi i ka po o ka la 2 o keia mahina, o ka hora 10 paha ia o ka po, ua pouli loa; a aneane hiki aku la au i kahi halekuai o ka Pake mawaho iho o Kawaiahao, ike aku la au i keia mau mea paa keokeo elua e kulapa ana iloko o ka lepo. Heaha la? Kau mai la ka weli ia'u. He mau ilio keokeo paha e hakaka ana? He mau akua lapu paha no ka ilina makai iho, e uhakoko ana? Aole. I hookokoke aku kuu hana, he mau keiki kanaka no; aole he lapu, aole he ilio, he mau kanaka maoli no; e uwalu ana, e kulapa ana, e kui ana ia laua iho, a e kuehu ana i ka lepo. A na ko laua namu paee i hoike mai ia'u, ua komo ka wai hooluhi ia loko o laua.—Aloha ino!  HELEPO.

AHA KIEKIE.

          Ma ka Poaha a me ka Poalima, ua hookolokolo ia o Kepio k., no Hilo imua o na jure he umikumamalua no ka pepehi kanaka. Penei ke ano o keia hoopii:—Ma ka la 28 o Iulai, M. H. 1874, ua pepehi mainaino loa ia kekahi elemakule a me kana wahine ma Hilo Hawaii, i ke awakea keia hana aloha ole, ua oki ia ko laua poo me ke koi lipi, a ua aihue ia na dala o loko o ka hale. I ka malama o Novemaba, ua hookolokolo ia o Kaaukai, Kaapuni a me Kehi no keia hewa, eia nae o Kehi ka i huli ma ka aoao o ke aupuni, a ae mai na lakou no i pepehi i keia mau mea elua, a ua iawe ka Loio Kuhina iaia i hoike e kue ana ia Kaaukai a me Kaapuni. Ua hookolokolo ia keia mau mea imua o ke jure ma Hilo, a ua ku ka hewa ia laua, a ua hooholo ka Aha e make laua ma ka Poalima elua o Maraki, 1875. Mahope o ko laua hoahewa ia ana, ua ae laua i ko laua hewa, aka, ua olelo laua o Kepio kekahi ilaila a nana no i pepehi i ka elemakule, hoole loa nae o Kepio, aole oia kkekahi ilaila, aole no hoi i ike i keia hana mainoino. Ua hookolokolo ia o Kepio i ka la 5 o Ian., 1875, a ua kue ka poe jure, 8 ma ka aoao hookuu, a 4 ma ka aoao hoopai, a ua hookuu ia ka jure. Ma keia hookolokolo ana elua o na lawehala i hoahewa ia e make, koe no ka aoao o ke aupuni. A ua lawe mai o Kepio i na hoike e hooiaio ana, i kahi e oia ma ka la i pepehi ia keia mau kanaka. S. B. Dole a me P. Green na kokua o Kepio, a o R. H. Stanley Loio Kuhina ma ka aoao o ke aupuni, ikaika loa ka hoopaapaa ana no na la elua; he mau hora ka noonoo ana o ka poe jure, a ua hooholo mai lakou, aole i ku ka hewa i ka mea i hoopii ia.

AHA HOOMALU.
HONOLULU, Ian. 20, 1875.

          Hoopii ia o Malaea w., no kona hoonou ana i na pohaku, a mai eha kekahi wahine ma ka olelo o na hoike, ua maopopo he wahine huhu, nuku ino, a hana pono ole o Malaea, a ua ao pono aku ka Aha iaia, a hookuu aku.
          Ua hoopai ka Aha ia Kimo no ka puhi okolehao, he $100 me na koina o ka Aha. Pela no o Waiwaiole w., oia ka wahine manuahi a Kimo, no ia hewa hookahi, he $50 kona hoopai.
          Hoopai ia o Daniela Kanuha, he $20 no ka pepehi mainoino loa ia Makua i kona wa ona, aole no o kana mai ko makou minamina i ka ike ana i keia kanaka kino maikai ano oluolu e hana ana e like me ka pupule.
         
Feb. 1. —M r. Welsh (haole) hoopai ia no ka ona he $5.00 me ke koina o ka Aha he $1.00.
Kapelekai k., hoopai ia no ka hookaa ole i ka auhau, he 20 la ma ka hana oolea.
         Feb. 4. Ke 'lii kue ia Kaui k.—Hoino me ka hoeha ana ia Kala w., ma Pauoa i ke aumoe. Hoopai ia $15.00, koina $2.50.
          Ke 'lii kue ia Kihikihi k.—Hoino me ka hoeha ia Piimoku k. Hoopai ia $10.00, koina $1.00. Aole mau hihia hou o keia ano ma ke koena o ia pule.
         
F eb. 8. Ke 'lii kue ia Kale a me Kiule Kuakua.—Hoino me ka hoeha ia J. Fisher. Hoopai ia $5.00 pakahi, koina no laua a elua $5.50.
          Ke 'lii kue ia Kimo Iapana.—No ka ona, ae i ka hewa. Hoopai ia $5.00, koina $1.00.
          Ke 'lii kue ia Kalani k. —Hoino me ka hoeha ana ia Makauahoa ma ke kakahiaka Sabati. Hoopai ia $5.00, koina $1.30.
          Ke 'lii kue ia Hooikaika.—Aihue balaka huki me ke kaula, i hiki aku ke kumukuai i ka $25.00.—He keiki oia, he 12 makahiki. Hoomoe ia a hiki i ka la 9.
          Ke 'lii kue ia Aho (pake.)—Holonui ma ka Poaono. Hoopai ia $10.00, koina $1.20.
          Ke 'lii kue ia Kawahiko w.—Holonui, ae i ka hewa. Hoopai ia $10.00, koina $1.00.
          Ke 'lii kue ia Kamauoha.—Holonui, ae i ka hewa. Hoopai ia $10.00, koina $1.00
          Ke 'lii kue ia Afat (pake.)—Holonui. Haalele i ka bela he $10.50.

Huakai ma Kaleponi.
HELU 3.

          Ma ia la Sabati no ka la a'u i hoopa mua ai i ke one o Kaleponi, mahope o kuu auau ana a me ka hooluolu ana i ka luhi o ke kino ma ka hotele, hele aku la au me kekahi makamaka, i ka auina la e holoholo ma na alanui no ka hooluolu ana i ke kino me na maka ma ka ike ana aku i na mea maikai. Hele aku la maua a hala kekahi alanui a huli hele aku la mauka, a hiki i kahi i kapa ia o ka Plaza. He pa nui ia i hoopuni ia me na laau ulu maikai a me na pua; mailaila aku hele hou maua a iluna o kekahi puu i kapa ia o Russian Hill, a i ka mahele ana ma ka olelo Hawaii o Puu Rukini paha ka mea e loaa ana. Ia oe e ku ai maluna o keia puu e ike aku ana oe i ke awa ma ka akau a hikina, me na moku he nui loa no kela aina a me keia aina. E ike ana oe i ka aoao akau o ke kulanakauhale, aole nae oe e ike aku i kona palena ma ka aoao hema, no ka mea, ua nalowale iloko o na puu one. He kulanakauhale o Kapalakiko i kukulu ia maluna o na puu, a he one ka lepo o ia wahi. A i ke kau, i ka wa e pa mau ai ka makani, he mea hoopilikia loa keia one i na maka a me ke kino holookoa o kanaka, no kona ano puehu. Ia'u i hiki ai ilaila, ua hoopaa ia ka lepo one e na ua o ka hooilo, a he oluolu loa ka hele ana ma na alanui.
          He kulanakauhale nui keia. Ina e hele oe mai Kalihi a hiki i Waikiki, aole paha ia i oi aku mamua o ka loa o keia kulanakauhale. A no ke kukulu ia ana o ke kulanakauhale maluna o na puu, eli ia aku la na alanui maloko o na puu. A no ia mea, ua kau nui na hale iluna, a eia na alanui ilalo kahi i waiho ai. Nolaila, hana ia 'ku la na alapii laau mai na alanui aku a hiki iluna i na puka komo o na hale. E ike ana oe ma kau wahi he elua, a ekolu, a eha paha alapii mai ke alanui aku a hiki i ka puka komo o ka hale. A ma kau wahi nae ua waiho like no ka hale me ke alanui ma ka iliwai hookahi. No keia mea, he ano e loa ke kulanakauhale ke nana aku oe. Ma kekahi hapa o ke kulanakauhale e ku nei, he moana wai mamua, na ke akamai a me ka ikaika o ke kanaka i hoopiha i ke one, a ua lilo i keia wa i aina maloo. Ua kuhikuhi ia mai ia'u kekahi hale kalepa nui, ua kukulu ia maluna ponoi o kekahi moku. Penei ka hana ia ana; e ku ana ia moku ma ke awa, he moku kahiko, hoopiha ia mai la ka lepo a puni ua moku nei, a uhi ia no hoi a paa loa a kukulu ia aku la ka hale maluna o ia wahi. He ekolu a i ole ia eha paha alanui e holo nei maluna o kahi i ike ia he kai mamua. O kekahi mea e ike ia ai ka nui o keia kulanakauhale, oia no ka heluna o na kanaka. He elua haneri tausani kanaka ma ke kulanakauhale o Kapalakiko. Ina e helu ia na pake wale no, he kanalima tausani ko lakou nui, ua like na pake wale no o ia kulanakauhale me ko Hawaii nei heluna kanaka holookoa.
          Pau ko maua makaikai ana maluna o Puu Rukini, iho mai la maua ilalo a komo aku la iloko o kekahi hale pule pake. Ekolu papa o keia hale. Komo aku la maua i ka puka, aia ke akua kii o na pake e kau mai ana. Ua kau ia aku la ka ai, he puaa me ka mea-ono, maluna o ka pakaukau imua o na kii. Pii aku la maua iluna o kekahi alapii, aia hou no kekahi akua e kau mai ana ma ka paia, me ka ai no a me ka ia, e a ana no na kukui, a e kuni ia ana na mea ala. Pii hou aku la maua i kekahi alapii, he rumi uuku ia, a malaila ke akua kii nui, me na kii liilii ma na aoao. O ke poo ia o na akua o ka poe pake, pela ko'u lohe, o Josh kona inoa, me he kanaka nui la ia, me ka umiumi loloa. Ua paku ia mai la o mua o keia kii, a ua olelo ia he kapu ke hele aku iloko o ka paku, ua hele no nae au iloko, aole no hoi i huhu ia mai. E a mau ana na kukui a e kuni mau ia ana na mea ala imua o keia akua kii i ke ao a me ka po. A ia'u e ku nana ana malaila, komo mai la he wahi pake, kulou aku la imua o ke kii, a namunamu iho la, me he mea la e pule ana. Ia wa komo mai la he wahi keiki haole, nona paha na makahiki he umikumamawalu, kupono aku la oia mahope o ka pake, me ka hoanoe ana i kona kino, a hopu aku la i ka lauoho o ka pake a huki mai la, me ka hoopuka ana ina huaolelo ino loa i ku i ka hoohilahila. Ku aku la au e nana. A ninau iho la au iloko iho o'u, owai la ka pegana i oi, o keia kanaka o Asia anei? A o ke keiki haole paha o ka aina malamalama? A hooholo iho la au o ke keiki haole ka pegana. Ia wa huli hope mai la ko'u manao a i na keiki o ka Lahui Hawaii, kaena iki iho la au ia lakou; i aku la au i ka mea e ku ana ma kuu aoao, "aohe i ike ia keia naaupo nui ma Hawaii."  (Aole i pau.)