Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 8, 18 February 1875 — Ke 'Lii Ka Moi Kalakaua. Ka hehi Ianakila hou ana i ke one oiwi. Ka maalahi maikai o ke ola o ka Moi me Kona mau ukali. Ka huliamahi o na makaainana me ka hookipa ana mai ia Ka Lani. [ARTICLE]

Ke 'Lii Ka Moi Kalakaua.

Ka hehi Ianakila hou ana i ke one oiwi.

Ka maalahi maikai o ke ola o ka Moi me Kona mau ukali.

Ka huliamahi o na makaainana me ka hookipa ana mai ia Ka Lani.

Ma ka Poalua, la 2 iho nei o keia malania, ua haawi aku la_ Ke 'Lii ka Moi Kalakaua me Kona mau Ukali i ke aloha i na kapakai o ka Kepuhalika nui, ka makamaka hoi nana ka hookipa puinehana, oiai ka Moi malalo o kona maluhia, a keelii mai ia maluna o na papahele oneki 0 ka moku kaua Amenka Pcnsacola f no ka hnli hoi ana mai i kona aupuni nei, kahi hoi a na makaainana aloha-'Lii e noho aku ana me ke kau nui o na inanaolana no ka pomaikai o Kona ola kino a me ka holomua o Kana huakai makaikai. Ua haalele aku la Moi ike one malihini malalo o ka wawalo o na pu a me ke kumakena o na hoike aloha a na makaainana o ia aupuni, a hoomaka mai la ka halelana e au i ke kai loa, me ka welo hanoliano o ka hae kalaunu 0 ka Moi o Hawaii ma kona kia hope. Ua lanakila ka liuli hoi ana uiai o ka huakai alii ina ka moana, a aneane paha e lūki 1 ka hapalua o ka loa, loohia iho la ka moku i kekahi kikiao makani ikaika, a haki ka winiwini o kekahi kia, me ka paialewa ia oka moku io aia nei. Iloko 0 keia mau hiohiona ano popilikia o ka waena inoana, ua malama lanakila ka moku hanohano i kana ukana makamae me ,ke ano wiwo ole i 11 a ale hanupanupa, a hiki i ka malie ana o kainakani, a hana hou ia iho la na wahi i poino e like me ka hiki.

Ma ka Poalima la 12, ua malama ia ka lioomanao aua i ka la i koho ia ai ka JMoi Kalakaua i Makua 110 koia Lahui, a i ka hiki ana o ka la i luna pono, oiui hoi ka l J msaeola e palau hookahi mai ana i ke kai uli, ua haawi ae la ua pukuniahi aloha 110 ia la i ko iakou mau īeo kupinai, a holo aku la ka nakulu nakolo maluua o ka ili kai a nalo ilokp o na welelau ahe makani. Ua malama ia ma ia auiua la, maloko o ke keona aina, he ahaaina, a malaila nie na aahu o na kanaka koa o ke kai i haawi niai ai na'lii uioku i ke alolia ma ka lalau iiuia aloha ]>u ana me ka Moi, mn ka hoomanao ana i ka la i koho ia'i Oia i alakai no ka Laimi Ilawaii. Ma ia hope mai ii;\ malie maikai ka moana, a ua lawe hnaheo inai la ka ihu o ka l\ nsueolu maluua o ua ale. Ma ke kakahiaka uui o ka Poakahi. la 15 i hala i!io noi, mauiua iki iho o ka o aua mai o ua kukuna o ka la uialuna o Puowaina, ua hooliikilele ia mai la ua j>uuwai aloha alii o ke kulauak:uihalo noi i ke kani uina a na }>u ahaiiouo, a i ko nMvkv>u hoomanao ana'o, uio ho la ke kau iui no ua liuaololo "E ala e Ilawaii ! O K a I. v x t a hoea mai ! lvaoi i kou apo 0 ka manaolana hauoli!" A kamoo aku la ka niauao liaiH>li pi-o-o a puui ke kulanakauhalo. a maaiua o ka hoiko pau ana mai o ka la i kona nani, e kaho uiakawalu ana na mnkaainana ma i.a alanui, a ku aku la ka piiia i kai o Aiuahou. Malalo o na alakai oiou aua a na k<>mite makaaiuaua he 13. ua ku ao lana pi'o ma ka palona mai o ke alanui Papu, kahi hoi a ka Moi o 1010 tuai ai, a ina kokahi niau kihi o ko a'au.«i, ua uivi paa ia iho la ko aia uiai Aiuahou a l»:ki i ka l v a Alii ine na lau naiu Iv, a ua hrt>iko mai ko kaona liolookoa i liiohiona o ka haaoli. K wr!o ana na hao rua o a maauoi, a»uia!iuu o napi'o iia pna i hoi>n:uuu mo na luiaoiolo ' Hookipa lUoha i ka Moi Kahikaua," "Kalakaua luii Wminikai Lahui," a pola aku. V>u»i na makaaina o pi o oana no ka ho unakaukau ana no ka hov>kipa ana mai i kt» kakou Moi, iko ia aku la ka moku i itov»hauohauv» i v u\e kā hao kalaa uu o ikuu' ni i io mai ana mawaiu» .10 o ka uuku o M,\tua!a, a mo ko aUv> k\'ake! i oia i noo n;alio mai ai a Uiki i ko komo ana m.u iloko o ko au a V koia maoaw a u v piha ao la na a!auui. a ulaaoa o i na makaainaūa, i ka avKo- u>a' uu::i :u i iko ia fca lehtūohu o fsa makaainann n\a hi o koia »«o l;ko nw ktia 1 k* Inki mmo ana I ka hv»ra h> o ko knkahmka, ua iko ia'ku ka iho tnafir aua o ka hae Kalauuu mai ke kīekiuia kia o ka

iTJoi ; hanohaiio, n puana like mai la na leo o na «uknniahi koikoi me bele o» ke kaona i ka louo ua liaalele aku la ka Moi i Kona home ankai, a ke alo ia raai la maluna o ka waapa 'Lil Oiai ka Moi e aneane mai anae pae, ua ineha iho la ka lehulehu, a hohola ae la ke ahe makaui eehia maluna o kela a me keia, a i kā hehi howanao.Kona mau kapuai i ke one o Kona aupuni, me ka ike hou ana mai i p(t maka o kōna mau makaainana,. oa; hapai ae la Oia i Kona j)apale a haawi mai Ia i ke aloha oiaio o ka puuwāi alii. I ka aita o ka lehulehu i keia maū hoailona o ke aloha, ua hookuu mai la lakou i na leo .huro i hui pnme ka uwe hauoli, a piha pu ae la ka lewa luua me na leo wawa aloha 'lii. Ua kau mai la ka Moi maluna o ke kaa'lii i ukali ia ruai e na Kiaaina Kamaki me Kapena, a iwaena o kekahi huakai nui, na leo mele, me ua huro, i ukali ia aku ai Oia e na Komite Makaainana he 13, na Haumaua Kula Sabati, na lala o ka Oihana Kinaiaiii, na Koa Pualu me na Kaua Lio, a me na makaainana, me ka haawi ana mai o na leo ka Poe i'uhi Ohe i ke mele "E I oia ka Moi i ke Akua." Ua pii aku la ka huakai ma ke alanui Papu a liiki i ke kihi 0 ke alanui J\loi, a pii pololei akn la a hiki 1 ka Pa Alii. M.ihiila ua haawi mai la na opio Kula Sabati i ke mele "Ilawaii kai a •■mau," me na huaolelo "Ulu Lahui e Kalakaua e," tne ka hooleilei ana mai i na pna o kela a ine keia ano. L T a hoi pololei aku la ka Moi i ka home alii Kinau Ilaīe, a niahope iho o Kona ike ana i Kona ohāna me kekalii mau luna aupuni, ua haawi aku la ka Ilamuku o ka la S. B. Dole, māmuli o na komite 1.3-i ka leo hookipa aloha o na niakaāinana j>enei: — oi.uolu i ka MoiO makou Kou mau mākaainana, a me ka poe e noho ana ma nā kaiaulu o Hawaii nei, ke haawi aku nei i ka hookipa ana ia Oe, me ka olioli, i Kou Jmli hoi ana mai, mai na aina e. Ua kiai makou me ka makaala, i na )o ina o Kou makaikai ana ia Amerika. Ua hauoli piiia makou i na hookipa hooliiluhiln a na hoa'loha Amenka o kakou i haawi lokahi pumehana mai nei ia - Oe; a ua hoomaikai inakou i na hookanaka, akahi a me ke kuo-o Ou e ka Makua i lawe inai ai i ka lakou mau hui launa ana. No ka iiiakamna iloko o ko lakou mooielo, he Moi i Poui ia ka malihini a in aupuni, ka ]>oe hoi i hoi.ke ae he ināu Moi lakou a pau, a ua hooia mai ia lakou iho | he mau kaniaāina ihiihi i ka lakou malihiI ni iiiiihi. ! Ke hoomaikāi aku nei makou ia Oe no J ka hplomua a me ka oluolu maikai o Ivau ! liuakai makaikai, a me ka huli hoi maalāhi j ana mai. Ke hnomaikai aku nei makou j no ka lokahi me ka maluhia i luana iho nei | oiāi Oe ma kāhi e. Ke lioomaikai aku nei I niakou ia Oe no ka hoomahualiua i v aua'e o i na welina o ka hoa'lohaa Kan huakai i ka--1 moe mai nei niawaena o Kou aupunia nio j ke aupuni nui ka mea hoi nana i hooluana I naneā mai nei ia Oe me ka oluoln. Ano o ai ()e e hv»i aku ana i Kou ohana : ponoi a me na makaainana no ka hāpai : hou nna i ka liana a na Lani a ine Kou ; lahuikamika i kahea mai āi ia Oe, ke hni pu ae nei makou nia ka pu.le» e haawi mai ke Akua i oia ioihi mo na pomaikai ia Oe, J a o ko kakou aupuui nei e iuu4aulaha ia e ! oa po.uaikai, a malalo o »a aiakui nua a ! K.ui li.na ine ka puuwai Makua, e uui ka 1 lal.ui ma na heluna a laupai me ka ik »ika ; onipaa. I E ka Moi:—Ma o ka inoa o na llawa : i ; a pau mai Hawaii o ]Cv k awe a Kauai o M } ih\ ke hookipa aku nei makon i* Oe e K vlauaua i Kuu \>ne oiwi me k* x Ai on \!" I ka pnu aua, uā haawi mai la ka Moi i Kona inahulo, nu» ka hai n\āi, man mauao K<»u \ e hai aku imua o na inakaai • nana e piliana i Kana huakai. aia uae ma kekahi manawa e l'a haawi ia mni uo hoi kn louo i na inHkaaiuana, e oluolu an.i i ka Moi o hui me l.ikou, a hai mai n i Kanaluuikai ina Aou>lani !laU\ ke hiki aku i ka Poakolu l'a haawi aku la ka lehulehu i na leo huro aloha, ;i hoi aku hu M\IAVIAI SMA KK Kl V ANAKACU \I.K» AoW' manoi.i ae i ike ia k» nani o kc kaoua Aliv o iia ni «kupuui lUwan e l:kv lue ka p k Poakahi. l a hiki oli» ia makon ke Ik Iu pakahi aku: ka uanrī o na kukui t kvU a nve koia ano i kau ia mn na wahi ku kie a puui ke kulanAkaulwait\ mai na Ik maiuae uiai o I.i ahi-a- hiki Wuku i'm puu o Moaii'ihia ma» ka pii übwi*nā % k:i ula o ke ulii. m* W U w v a!a k«*kahi kw pua ane |h*l« a hoike mai i k«>m» n»ni n ))«u ke naua ak*K A oi;u hoi l*kahi e kn iWiA ina ke kiekien* o Puowain* a huli i)ai la nau* i ka \i\aiho a ke |u luki vnv ke Mie i ke au o

ka mauawa, Ō a naknkui i hoonaniia me na waihooiim a puni ke kaooa, ka lele a na ahi-kao i ka lewalnna lilo, a tne ka malamalama o na kukui a na keiki Kinaiahi he 700 a oi, ua hiki ole i ke kauaka ke hoomaopopo i ke ano o ka »ftoi a kona maa maka e kilohi nei, a hookahi no mea i maopopo U ua pae lanakila niai ka Moi Kalakaua ma na aekai o Kpna one oiwi, a ke ala nei na pauwai Hawaii e hoike aku i ke alolia pumehana no ko lakoa Moi." Ua kai ae ka huakai knkui lam&lama ma < na alanui o ke kaona, a ua kipa aka inaua p ka Moi me iia huro alohaana, a roaho|>e o ka hookaliakah a hookipa aloha ana, ua hoi aku la lakou, a uie ka lehulehu pu. "E ola ka Moi me na Makaainana ike Akua !"