Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 9, 25 February 1875 — Page 1

Page PDF (1.07 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
HOL Y BIBLE
BUKE I.}  HONOLULU, POAHA, FEBERUARI 25, 1875.  {HELU 9.

 

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

He pepa i hoopukaia i kela me keia he bedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
HOOKAHI DALA ka uku no ka pepa no ka makahiki hookahi. Hapa makahiki, Hapalua.
E hoouna mai i na leta no KA LAHUI HAWAII ia H. H. Paleka, Honolulu, Oahu.

I NA MAKAMAKA!

          O keia ka kakou pepa hope o ka mahina alua o kona ola ana, a ke hoomaikai aku nei makou i na makamaka i hoike mai i ke aloha, ma ka hookipa ana'ku i ko lakou "LAHUI HAWAII" ponoi. A oiai no hoi i ka wa makamaka o kona mau helu, ke haawi kou aku nei makou i ka leo poloai imua o ka poe i halawai pu ole me ko kakou inoa makamae, ka wahaolelo kuokoa hoi no ka "PONOKAULIKE," e lawe! mai kekahi kihi a kekahi kihi, i kamaaina oukou me ka makamaka nana e hoike akea na loina o ko kakou noho'na. E ala! e na Luna, o oukou na Kapena o ko kakou puali lokahi, i hookahi na puuwai, a e kauoha hou mai i mau pepa hou, i hanohano ai ko kakou "Papa Inoa," o ka makahiki mua o ka paio ana, ke hiki aku i ka wa e hoike ia'i imua o ka lehulehu. E kauoha mai! o hala ka manawa kupono. He hookahi wale no Dala! ($1.00) no ka makahiki; a he umi keneta! (10:k) no ka pepa hookahi ka uku o na Luna no ka hiwahiwa a ka "LAHUI HAWAII!"

HE MOOLELO KAAO
NO KE
KEIKI ALII IULESIA
NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA
MA HELENE—ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA.
MOKUNA III—HELU 11.

          ME keia mau huaolelo iho la o Iurilokusa i hoowalewale aku ai i na manao paila pololi o na kanaka Helene, a pepehi iho la lakou ehiku o na bipi nani a maikai e hele mai ana i ke kula. Ua pulehu aku la lakou i kekahi, a o kekahi hoi, haawi aku la ma ke ano mohai i na akua, ma o Apolo 'la, ke akua o ka la, me ka hoohiki ana e kukulu no lakou i kuahu nona ke hiki aku lakou i Itaka, me ka hoonani ia me na ano momi o kela a me keia ano. Aka, mamuli o ia ahaaina ua loohia ia lakou e ka popilikia. He maikai a ono ka lakou i mahele ae na lakou iho, aka, he make a he ehaeha i na maka o Iulesia i kona ala ana ae a ike aku la, me ka hiki ole nae ke papa aku, no ka mea, ua hala ka manawa. Mamua o ka loaa ana o ka manawa kupono e hiki ai iaia nei ke ninau aku i ke ano o ka lakou hana, ike koke ia aku la kekahi mea kupaianaha. O ka ili o na bipi a lakou i lole iho ai, hoomaka aku la lakou e kokolo e like me ka mea ola, a o ka io hoi o ua mau bipi nei, uwo ae la e like me ka leo o ka bipi ola. Ku okakala ae la ka lauoho o ko Iulesia poo no ka makau i keia mea ano e, aka, o kona mau ukali, me he la, ua punia i na akua, hoomau aku la no e hoonuu, me ke ano noonoo ole ae.
          Ua ike mai la no ka La mai kona noho wela mai i ka pepehi ana a na kanaka o Iulesia i kana mau bipi, a kahea aku la i kona makuakane ia Iove, "E hooko aku oe i ko'u makemake maluna o keia poe hewa i pepehi mai nei i kuu mau bipi, na holoholona hoi nana e hoomaikai i kou manao ma ka nana ana'ku i ko lakou nani luaole, oiai, i ka'u mau hele ana ma ka honua i na la a pau." Ua ae mai la no kona makuakane i kona makemake maluna o keia poe kanaka i hoahewa ia, a ua hooko ia mahope iho o ko lakou haalele ana mai i ka mokupuni popoilikia.
          Eono la o ko lakou hoomau ana ma ka ahaaina, a i ka hiku, ua hoi ae la ka makani ma kahi kupono no lakou e huli hoi aku ai, a kau ae la i na pea o ka moku a haalele iho la i ka aina mahope, me ka piha o ka naau i ka olioli no ka lakou ahaaina. Ua hoohauoli ia lakou a pau, a koe wale no o Iulesia, ua nalo aku la kona mau manao hauoli, he uhimaka kaumaha ke kau ana maluna o kona mau helehelena, a me na papalina i hoauau ia e na waimaka i hoomaopopo iho ai ia i ke ano pilikia ona a me kona mau ukali mamuli o ka lakou mau hana noonoo ole.
          "E na hoahanau o na pilikia he nui i alo ia," wahi a Iulesia i kona mau ukali "ke makau nei au i ke ano o kela mau ao lewa e kau mai la ma ke kukulu komohana akau o kakou. Me he la e hai mai ana ia'u i ka lono, he ino, a e hoomakaukau kakou; a me he la hoi, ke i mai nei keia wahi kehau huihui o ke ano ahiahi, e malama loa kakou, o loohia ia e na pilikia. A nolaila ke noi aku nei au ia oukou me ka leo o ka makamaka oiaio, e kupaa me ke ahonui, a e kau ae i na manaolana i na lani, me ka malama pono i ke kulana o kela a me keia."
          Aole no i loihi loa ko lakou holo ana ma ka moana, ua ala mai la kekahi makani ino ikaika, a paapaaina ae la na likini o ka moku, a haule mai la na kia, pa iho la ke poo o ke pailata a ohaoha liilii, a haule aku la iloko o ke kai; a no ka nele i ka mea nana e ku ka hoe, ua kakaa wale aku la no ka holo ana a ka moku e like me ka makemake o ka makani. Olokaa ae la na leo hekili kaumaha a puni ka lewa, a anapa pinepine mai la na ahi uila ikaika mao a maanei, a hoomaka iho la ka naka haalulu o na papahele o ka moku. Pa mai la o Iurilokusa i ke ahi uila, a haule a make aku la, a pela i pa mai ai lakou a pau loa na luina Helene, a lana ae la ko lakou mau kino mao a maanei o ka ili kai, a nahaha liilii ae la ka moku.
          O Iulesia hookahi wale no ka mea i pakele, a aole ana wahi i ike iho ai no kona pakele ana, o ka hakiikii wale no i kona kino i ke kia moku e lana ana ma ka ili kai, a oia iho la ka mea nana e hoolana iaia nei. Oiai keia e lana hookahi ana iloko o ka nu a ka makani me ka paialewa ia e na ale kupikipikio, napoo aku la ka la a mao ae la ka ino a poha mai la ka mahina me ka uhi ana ae i kona nani malama maluna o ka ili kai moana. Na ka nani o ka mahina i hoihoi mai i na hoomanao ana ae o Iulesia no kona aina hanau, kana wahine me kana makahiapo i hooikaika ai no na makahiki loihi i hala ae e ike, a no kona mau hoa alo pilikia i loohia'ku la i ka poino o ka make a ka makua o ka La, a puana ae la ia me na waimaka e kakahe ana ma kona mau papalina me ka haka pono ana'ku o na maka i ka mahina.
          "Auwe au! ka mea i haumia ole i ka hewa i papaia, e oi aku ana ka ko'u ehaeha o na hora hope o ko'u ola ana mamua o na lima i haumia. E ke kukui alakai o ka po, mamuli o kou lokomaikai, ua hoopomaikai ia mai au mamua o ka hiki ana mai o ka manawa e nalo aku ai keia kino Helene iloko o ka luakupapau puanuanu o ka hohonu waena moana. Ke haawi mai nei kou nani i na huaolelo hoolana manao i keia puuwai i aneane e hapai ae i na lima iluna, a haawi aku i ka ka po na ka po. Ke noi aku nei au i kou mana ma ka inoa o na akua o ka honua a me ko ka lewa, e ae mai ia'u e pani iho i ko'u mau maka, i loaa aku ai ia'u ka hiamoe hihio ana, i ike hou aku ai au ma ka moeuhane i na pali, na kuahiwi, na kula a me na awawa nani o kuu aina makua, i ike hou aku ai hoi au, e ka mahina nani! i ka'u wahine, ka mea a'u i hoomanao mau ai iloko o na la i aui aku la a hiki mai i keia la, ka mea hoi a'u i lawe ai i ka hoohiki paa imua o na lani aole au e hookaawale mai iaia a hiki i ke kii ana mai a ka make i kana; a e ka makamaka koolua o keia luina Helene i aneane e pau na heluna o kona mau la, e ae pu mai i ko'u ike hou ana'ku i ka'u makahiapo, ka hua mua hoi o ka pomaikai o keia ola ana, i hohola aku ai au i ko'u mau lima a puliki mai iaia i keia umauma, a haawi aku i ke kuni o ka honi aloha oiaio a Iulesia kona makuakane luina ma kona mau papalina pua-rose; a i honi hou aku ai hoi au i ke ea ala o na kuahiwi o Itaka, a hehi hou i ka lepo o ko'u one hanau. E ke ahe lau makani hoi, e like me ka pa hauoli ana a kou welelau i ko'u mau papalina, ina he mea hiki, e lawe aku i ke aloha o keia mau waimaka a na kapakai o Itaka, a e hai aku ia Helene holookoa, ua imi aku nei na ukali aloha o Iulesia i ka ilina huihui o ka hohonu moana, a o Iulesia hoi, ke paialewa ia nei e na ale lokoino aloha ole, me ka lana no nae o kona manao e nana aloha mai ana no na Lani i na welina o kona puuwai."
          A huli iho la kona mau maka ilalo me ka hoolohe ana i ke kulu o na waimaka iloko o ke kai, puana hou ae la ia i keia mau huaolelo, "E na hoahanau oiaio o'u, mamuli o ka oukou mau hana hookuli a aloha ole no hoi, ua loohia ia keia pilikia maluna o kakou. Ua haalele mai nei oukou ia'u e alo hookahi i na pilikia i maa ia kakou, a ua hala aku la ma kela aoao. O ko oukou mau helehelena, eia no ia mamua pono o ko'u mau maka, o ka pa-e ana mai a na leo, ke kani nei no i ko'u mau pepeiao, o ke aloha, eia no ke lauwili nei i ko'u puuwai, a me he la, ua kuni ia na hoomanao ana no oukou maluna o ko'u umauma, i paa mau no ka wa pau ole. Ke noi nei au i ko oukou aloha, e pailaka maalahi aku ia'u, ko oukou puuhonua o na pilikia he nui, a pae aku i ka aina maloo, i loaa aku ai ka lono i na ohana o Itaka, a me keia mau waimaka, ke kali nei au i ka makemake a na Lani no'u." Eiwa la o ko ia nei paialewa wale ia'na e na ale o ka moana, me kekahi kokua ole ae, o ke kia moku wale no malalo ae ona, a hiki i ka umi o ka po, pae aku la keia me ke kino nawaliwali a opili no hoi, maluna o na kapakai hookipa o ka mokupuni o Ogigia.
(Aole i pau.)

Ma ka Poaono i hala, ua haawi ae ka poe puhiohe o ka Adimarala he mau hoonanea ma ka pa o ka Hotele Hawaii.

E KA LAHUI HAWAII;—Aloha oe:
          He mau wahi ninau ano nui ka'u e makemake nei e waiho aku i o'u mau makamaka, a ke noi nei au i kou ahonui no ka wa pokole.
         
1. He mea pono anei i kekahi Ekale sia ke kahea aku i ke kahu o kekahi Ekalesia okoa, oiai, e noho kahu ana no oia ma ia Ekalesia?
          2. He mea pono anei i kekahi Kahu Ekalesia ke haalele i kona kihapai, a hele aku i ke kihapai okoa, no ka oi paha o kona uku malaila, a no ka oluolu paha o ka noho ana malaila?
          Ua ulu mai keia mau ninau ia'u i keia wa, oiai, ke aneane mai nei e haalele ko makou kahu ia makou, mamuli o kona kahea ia ana e kekahi Ekalesia okoa, a ua nui ko makou minamina, a kaumaha iaia, iloko o na makahiki pokole a makou i noho pu ai, ua nui ke aloha i ulu mai iwaena o makou nona, aka, ke kahea ia nei oia e kela Ekalesia e haalele ia makou, a i kahi a ke Akua i hoonoho ai iaia e wawahi i ka berena o ke ola, i mea e piha ai ka hakahaka i loaa ia lakou ma ka lawe ia'na o ko lakou kahu, a ke ninau hou nei au, he pono anei keia? O na kumu ana i haawi mai ai no ka haalele ana ia makou, oia no keia.
          1. No kona manao he leo kahea keia mai ke Akua mai iaia.
          2. No kona ike ua make ka Ekale sia i kona malama ana, a he mea paha e make loa ai ke noho loa oia maanei.
          No ke kumu mua, ke hoole nei au, aole keia he leo kahea mai ke Akua mai, no ka mea, ua hoolilo oia iaia iho ma ka hana o ke Akua, a ua hoonohoia oia ma keia wahi e malama i keia Ekalesia, aole i hoonoho ke Akua iaia maanei no kekahi mau makahiki, a no ka pau o ia mau makahiki, ke lawe hou nei oia iaia ma kau wahi e, ina ua kahea mua ia oia e ka Uhane e hele mai ia nei, alaila, aole na ka Uhane keia leo hou e paipai nei iaia e hele hou aku, a ina he leo io keia mai ka Uhane mai, alaila, ke hai paa nei au, aole oia i hele mai maanei mamuli o ko ke Akua leo, aka, ma kona manao kanaka wale iho no, no ka mea, aole he loli mau ko ke Akua ano.
          No ka lua o na kumu. Ina ua ike keia kahu ua make io keia Ekalesia mamuli o kona noho ana maanei, alaila o kona ae mai no ia aole oia i hooikaika ma kana hana, ua hana oia me ka nawaliwali, a nolalia ua make ka Ekalesia. Ae! a ina pela, he mea pono anei ia ke hele hou ma kahi e, a pepehi hou i ko laila Ekalesia, a ua makemake anei ke Akua e kahea hou iaia e pepehi hou ia Ekalesia ona?
          He mau manao kanaka wale iho no paha keia, ua olelo ka Palapala Hemolele, "Na Paulo e kanu, na na Apolo e hookahe i ka wai, aka, na ke Akua no e haawi mai i ka hua," pela no hoi ma Kor. 1:3, 4, a pela aku. E ike anei kakou i ka manao o Paulo, ma ka ulu ole ana o ka Ekalesia, aole i kau ka hewa maluna o ke kahu, ina ua hana oia i kana hana me ka hooikaika maoli.
          Aka, e hoi au i na ninau mua, o ko'u manao o ka haina o kakou a pau no ia mau ninau, oia no keia? Aole he pono.
         
I ko'u manao, o kekahi keia o na mea e make nei o na Ekalesia o keia Paeaina, o ke kupaa ole o na kahu, a manao no au he mea pono ke kau ia kekahi rula mawaena o na Ekalesia, aole e hiki i kahi Ekalesia e kahea i kekahi kahunapule e noho kahu ana maluna o kekahi Ekalesia, pono hookahi no mea nana e hookaawale i ke kahu a me kona Ekalesia, oia no ka make. Me ka mahalo.  WAIALEALE.