Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 9, 25 February 1875 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII IULESIA NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE-ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII IULESIA NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE-ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA.

MOKŪNA lII— U. 1\ TE keia mau huaolelo iho la o luri* XTX iukusa i iioowalewale aku ai i na maiiao paila pololi o na kaiiaka Helene, a pepehi iho la lakou ehiku o na hipi nani a maikai e hele mai ana i ke kula. Ua pulelui aku la lakou i kekahi, a o kekahi hoi, haawi aku U ma ke ano 1110liai i na uku \ r ma o Apolo ? la, ke akua o ka la, me ka hoohiki ana e kukulu no lakou i kuahu uona ke hiki aku lakou i lt tka, me ka hoonnni ia me na ano momi o kela a me keia ano. Aka, mumuli o Ta ahaain t ua loohia ia lakou e ka popilikia. Ile maikui a ono ka lakou i inahele ae ua lakou iho, aka, he make a he eiiaeha i na mnka o lu!esia i kona nla ana ae a ike aku la. me ka hiki ole nne ke papa aku, no ka mea. ua hala ka Maniua o ka loaa ana o ka m inawa kupono e hiki ai iaia nei ke niii iu aku i ke ano o ka lakou hana, ike koke ia aku Ia kekahi inea kupaianah#, (> ka ili o !i i h lakou i k»hj iho ai, hoomaka aku la lakou e kokolo e like me kn i»ea ola, a 6 ka io hoi o ua maii b;pi nei, mvo ue la e like mo ka leo o ka hipi o'a. Ku okakaU ae Ia ka lauoho o ko pv\> 110 ka uiakau i keia

mea ano e, aka, o kona mau ukali, me lie la, ua puniā i na akna, hoomau aku la no e hoonuu, ine ke ano noonoo ole ae. Ua ike mai la no ka La mai kona 110ho wela mai i ka pepehi ana a na kana.'ka o lulesia i kana rn.au' bipi, a kahea aku la i kona makuakane ia love, E hooko aku oe i ko-.u makemake maluna 0 keia poe hewa i pepehi mai nei i kuu mau bipi, na holoholona hoi nana e hoomaikai i kou manao ma ka nana ana'ku 1 ko lakou nani luaole, ōiai, i ka'u mau l»ele ana ma ka honua i na la a pau." Ua ae mai la no konit makuakane i kona makemake maluna o keia poe kanaka i hoahewa ia, a ua hooko ia mahope iho 0 ko lakou haalele ana i®ai i ka mokupuni popoilikia. EOllO ln o ko lakou hoomau ana ma ka ahaaina, a i ka hiku, ua hoi ae la ka makani ma kahi kupono no lakou e huli hoi aku ai, a kau ae la i na pea o ka moku a haalele iho la i ka aina mahope, me ka piha o ka naau i ka olioli no ka lakou ahaaina. Ua hoohauoli ia lakou a pau, a koe wale no o lulesia, ua nalo aku la kona mau manao hauoli, he uhimaka kaumaha ke kau ana maluna o kona mau helehelena, a me napapalina 1 hoauau ia e na waimaka i hoomaopopo iho ai ia i ke ano pilikia ona atne kona irjau ukali mamuli o ka lakou mau hana noonoo ole. I al(*^r P u wahi a lulesia i kona nmu ukali, " ke makau nei au i ke ano o kela mau ao lewa e kau mai la ma ke kukulu komohana akau o kakou. Me he la e hai mai ana ia'u i,ka lono, he ino, a e hoomakaukau kakou ; a me he la hoi, ke i mai nei keia wahi kehau hnihui o ke ano aliiahi, e malama loa kakou, o loohia ia e na pilikia. A nolaila ke noi aku nei au ia oukou me ka leo o ka makamaka oiaio, e kupaa me ke ahonui, a e kau ae i na- manaolana i na lani, me ka malama pono i ke kulana o kela a me keia." Aole 110 i loihi loa ko lakou holo ana ma ka moana, ua ala mai la kekahi makani ino ikaika, a paapaaina ae la na likini o ka moku, a haule mai la na kia, pa iho la ke.poo o ke pailata a ohaoha liilii, a haule aku la iloko o ke kai ; a no ka nele i ka mea nana e ku ka hoe, ua kakaa wale aku la no ka holo ana a ka moku e like me ka makemake o ka makani. Olokaa ae la na leo hekili kaumaha a puni ka lewa, a anapa pinepine mai la na ahi uila ikaika mao a inaanei, a hoomakaiho la ka naka haalulu o na papahele o ka moku. Pa mai la o lurh lokusa i ke ahi uiia, a haule a make aku la, a pela i pa mui ai lakou a pau loa na luina Ilelene, a lana ae la ko lakou mau kino mao a maanei o ka ili kai, a nahaha liilii ae la ka moku, 0 lulesia hookahi wale no ka moa i pakele, a aole ana wnhi i ike iho ai 110 kona pakele muv, o ka hakiikii wale no i koua kmo i ke kin iuoku © lana nn:i īmi ka ili kai, a oiu iho la ka meu nana e hoolana iaia nei. Oiai keia e lana hookahi ana iloko o ka nu a ka makani me ka paialewā ia e na nle kupikipikio, napoo aku la ka la, a mao ae la ka ino, a poha mai la ka mahiim mtv k& uhi ana ae i kona nani malamalama maluna o ka ili kui moana. Na ka nani o ka mahina i hoihoi mai i na>hoomanao ana ae o no kona aina hanaa. kana wahine me kana makahiapo i hooikaika ai no nn makahiki loihi i liaU e īke. <\ no kona mau hoa alo pilikia i loohia'ku )a i ka poino o ka make a ka niakua o ka La, a puana aē la ia mo na waimaka e kakahe aua lua kona uiau papalina lue

ka lmka pono ana'ku o na maka i ka mahina, " Auwe au ! ka mea i lianmia ole i ka hewa i papuia, e oi aku ana ka ko'u ehneha o sa hora hope o ko'a ola ana mamua o na lima i haumia. E ke kukui alakai o ka po, mamuli o kōu loko* maikai, na hoopomaikai ia mai au mamua o ka hiki ana mai o ka manawa e nalo aku ai keia kino Helene iloko o ka luakupapau puanuanu o ka hohonu waena moana. Ke haawi inai nei kou nani i na huaolelo hoolana manjfo i keia .puuwai i aneaue e hapai ae i na lima iluna, a haawi aku i ka ka po na ka po. ■Ke noi aku nei au i kou mana ma ka inoa o na akua o ka honua a me ko ka lewa, e ae mai ia'u e pani iho i ko'u mau maka, i loaa aku ai ia'u ka hiamoe hihio ana, i ike hou aku ai au ma ka moeuhane i na pali, na kuahiwi, na kula a.me na awawa nani o kuu aina makua, i ike hou aku ai hoi au, e ka mahina nani 1 i ka'u wahine, ka mea a'ii i hoomapao mau ai iloko o na la i aūi aku la a hiki mai i keia la, ka mea hoi a'u i īawē ai i ka hooliiki paa imua o na lani aole au e hookaawale mai iaia a hiki i ke kii ana mai a ka make i kana ; a e ka makamaka kooiua o keia lnina Helene i aneanee pau na helunaokona man la, e ae pu mai i ko'u ike hou ana'ku i ka'u makahiapo, ka hua mua hoi o ka pomaikai o keia ola ana, i hohola aku ai afr i ko'u mauiima a puliki mai iaia i keia umauma, a haawi aku i ke koni o ka honi aloha oiaio a lulesia kona makuakane luina ma kona mau papalina pua-rose ; a i honi hou aku ai hoi au i ke ea ala o na kuahiwi o Itaka, a hehi hou i ka lepo o ko'u one hanau. E ke ahe lau makani hoi, e like me ka pa. hauoli ana a kou welelau i ko'u mau papalina, ina he inea hiki, e lawe aku i ke aloha o keia mau waimaka a na kapakai 0 Itaka, a e hai aku ia Helene holookoa, ua imi aku nei na ukali aloha o lulesia 1 ka ilina huihui o ka hohonu moana v a o lulesia hoi, ke paialewa ia nei e -na ale lokoino aloha ole, me ka lana 110 nae o kona manao e nana aloha maLana 110 na Lani i na welina o kona puuwai." A hnli iho la kona mau maka ilalo me ka hoolohe ana i ke kulu o na waimaka iloko o ke kai, puana hou ae la ia i keia mau huaolelo, *' E na hoahanau oiaio o'u, mamuli o ka oukou mau hana hookuli a aloha ole no hoi, ua loohia ia keia pilikia maluna o kakou. Ua haaleīe mai nei oukou ia'u e alo hookahi i na pilikia i maa ia kakou, a ua hala aku la ma kela aoao. 0 ko onkou mau helehelena, eia no ia mamua pono o ko*u maii maka, o ka pa-e ana mai a na leo, ke kani nei no i ko'u mau pepeiao, o ke alohn, eia no ke lauwili nei » ko'u puuwai> a mo ho U, ua kuoi ia na hix>manao ana no oukou muluna o ko'u umauum, i paa mau no ka wa pau 010. Ko noi nei au i ko onkon aloha, e maalahi aku iaPu, ko oukou puuhonua o na pilikia ho nui» a pae aku i ka iiina maloo, i loaa aku ni ka lono i na ohana o Ilaka, a me keia uiau waimak», ke kali nei au i ka makemake a na Lani no'n." Eiwra la o ko ia nei paulewa wale ia'i\a o na alo o ka iuoana. me kekahi kokua ole ao, o ko kia moku wale no miīalo ?ve oiva, * hiki i kn umi o ka po, pae nku la keia ko kino nawaliwali a opili no hoi, mahina o na kapakai hookipa o ka mokupuni o Ogigia. i paw;) JST Ma kn Pv>aono i ua haawi poe puhioho o bi Adimarala hr» mau hc*obanoa ma ka pa o kn Hoh>!<» Hawaii,

E ka Lahui Hawaii \—~Aloha oe: He mau wahi ninau ano Dui ka'u e makemake nei e waiho aku i o'u mau niakamaka, a ke noi nei au i kou ahonui no lea wa pokole. 1. He mea pono anei i kekahi £kalesia ke kahea aku i ke kahu o kekahi £kalesia okoa, oiai, ē noho kahu ana no oia ma ia Ekalesia ? 2. He mea pono anei i kekahi Kahu Ekalesia ke haalele i kona kihapai, a hele aku ike kihapai okoa, no ka oi paha o kona uku malaila, a no ka oluolu paha o ka noho ana malaila ? IJa ulu'mai keia mau ninau ia'u i keia wa, oiai, ke aneane mai nei e haalele ko makou kahu ia makou, mamuli o kona kahea ia ana e kekahi Ekalesia okoa, a ua nui ko makou minamina, a kaumaha iaia, iloko o na makahiki pokole a makou i noho pu ai, ua nui ke aloha i ulu inai iwaena o makou nona, aka, ke kahea ia nei oia e kela Ekalesia e haalele ia makou, a i kahi a ke Akua i hoonoho ai iaia e wawahi i ka berenao ke ola, i mea e piha ai ka h.ikahaka i loaa ia lakou ma ka lawe ia'na 0 k%!akou kahu, ake ninau hou nei au, he pono anei keia ? Ona kumu ana i haawi mai ai no ka haalele ana ia makou, oia no keia. 1. No kona manao he leo kahea keia mai ke A<kua mai iaia. 2. No kona ike ua make ka Ekalesia 1 kona malama ana, a he mea paha e make loa ai ke noho loa oia maanei. No ke kumu mua, ke hoole nei au, aole keia he leo kahea mai ke Akua mai, no ka mea, ua hoolilo oia iaia iho ma ka hana o ke Akua, a ua hoonohoia oia ma keia wa< hi e malama i keia Ekalesia, aole i hoonoho ke Akua iaia maanei no kekahi mau makahiki, a no ka pau o ia mau makaliiki, ke lawe hou nei ma kau wahi e, ina ua kahea mua ia oia e ka Uhane e hele mai ia nei, alaila, aole na ka Uhane keia leo hou e paipai nei iaia e hele hou aku, a ina he leo io keia mai ka Uhane mai, alaila, ke haipaa nei au, aole oia i h'ele mai maanei mamuli o ko ke Akua leo, aka, ma kona manao kanaka wale iho no, no ka mea, aole he loli mau ko ke Akua ano. No ka iua ona kumu. Ina ua ike %eta kahu ua make 10 keia Ekaleaia mamuli o kona noho ana maanei, alaila o kona ae mai no ia aole oia i hooikaika ma kana hana* ua hana oia me ka nawaliwali, a nolaila ua make ka Kkal«sia. Ae! a iua pela, he mea anei ia ke heīe hou ma kahi e, a pepehi hou i ko laila KkaWia, a ua makemake anei ke Akua e kahea hou iaia e* pepehi hou ia Kkale»ia ona ? lle mau manao kanaka wale iho no na< ha keia, ua oleki ka Palapala Hemolele, ( VNa Paulo e kauu, na na Apok> e hooka* he ika wai, aka, na ke Akua no e haawi mai i ka hua, n no hoi ma Kor. 4, a wla aku, K ike auei kakou ika maaao o Wulo, ma ka ulu o)e ana o ka Kkal««i% aolo i kau ka hewa maluna o ke kahu, iua ua haua eua i kana kana ine ka hooikaika mai>)i Aka» e hoi au ina ninau mua, o ko"a manao o ka haina o kakou a pau no ta mau ninau, oia no keia ? Aole he pon<\ I ko'u manao, o kekahi bia o na mea e make nei o na Kkaleua o keia o ke kupa* ol« o na kahu, a manao no au he mea pono ke kau ia kekahi mla mawaena o na Kka!esia* aole • hiki i kalu Kkalesia e kahea i kekahi kahunapule e noho kahu ana maluua o kekahi KkaWia, vkmio hookahi ik> mea nana e hookaaw aW i ke kahu ame kona Ekah&ia, o«a ka make v Me ka mahalo. WMaliUū k*