Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 12, 18 March 1875 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII IULESIA NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE-ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII IULESIA NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE-ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA.

MOKUNA Vl—Helu U.

IKA pau ana o keia mau huaolelo a ua wahine kupua nei, ala ae la ke kaikamahiue alii me ka puuwai piha i ka olioli i neia mau huaolelol kamailio ia mai iaia ma ka moeuhane, me ka hai ana mai ua kokoke mai ka manawa e m:*re ia'i ia ; a i ka omaka ana mai o na kukuna la. maluna o na puu, ala koke ae la ia a komo iho la i kona aahu kupono, a hele aku la imua o kona makuakane. I kona komo ana'ku malokoo ka rumi nui o ka haiealii, e uoho mai ana kona makuahiiie mawaena o kana mau wahine kauwa, a o ka makuakane Moi hoi» e hoomakaukau ana oia e hele aku ma na palena o kona'aupuni e kukakuka pu me kona mau makaainana^ u E kuu makua,'* wahi ana, " aole anei oe e kauoha aku i holoholona lawe ukana, a me ona kaa no'u i hele aku ai au e lioioi me ko'u mau kauwa, ma na punawai mawaho aku o na palena aoa mai o ke kulan ikauhale ?*' "0 ka holoi hea la keia a kuu kaikamahino e kamailio nei?" wahi a ka Moi. 1% 0 na nahu o'u a me ko ? u mnu kaikunam»/'* wahi ana, ** oiai ua luihi ka wai* ho ana, a ua hiki mai ka manawa e hoioi ia'i. Elima au mau keikikane, o ko'u mau kaikunano lakou ; eluao lakou i m?vre, a ekolu e noho nei i mare ole ia, a he mea kupono ka lioomaikai mau ia aiiH o ko lakou mau aahu, no ka liioa, he kumu no ia no lakoii e maemae ni imua o ka lehulehu. A owai mawaho ae o'a, ko lakou kuahine, ke makaala ma ka malama ko lakou mau pono ? 0 oo pu no kekahi e kou makua aloha

kaluahu i im 1010 keokeo i like me ka haa, oiai he kulana kou imua o na makaainana o ke aupTlni , ." Me keia mau hnaolelo waipalie ke kaikamahine alii i noi aku ai i ka oluolu 0 kona makuakane, a ua piha ae la ka puuwai o ka Moi me ka olioli i ka lohe ana'ku i na huaolelo ano aloha a kana kaikamahine, a no ka maopopo no hoi iaia ua like no na hana maikai a ke kaikamahine alii me ka nani pua rose o kona mau papalina palupalu, ua huli koke ae la ia a kauoha aku ia i na kauwa e hooko koke i kona makemake. Ua laweia mai la na puolo aahu a kau ia'ku la iluna o ke kaa, me ona kalena me ka waina i mea e hoopau ai, i.ko lakou pololi, a haawi mai la kona makuahine i ka omole gula i piha i ka aila ala, i mea hamo i ka ili o kana kamalei. Kau ae la lakou maluna o ke kaa, a holo pololei aku la i kahi o na punawai mawaho iki aku o ke kulanakauhale alii, i hoopiha niau ia e ka wai hui lipolipo o ka muliwai Kaliko. I ka hiki ana i kahi o na punawai, ua uleu mai la na kauwa, a hoomaka koke iho la ka holoi ana, me ka hoomau ana 1 na paani hoohala manawa, oiai ko lakou haku e nanea mai aha i ka nana ia lakou. I ka pau ana o ka lakou holoi t kaulai aku la i na aahu, a hoomaka hou aku la e paani. I keia manawa ua hui pu aku la ke kaikamahine alii me lakou ma ka hooleilei popo ana, i panaiia mai e na leo Oiai lakou e paani ana; ua pa aku la ka popo i ke kaikamahine alii a haule aku la ilok{fv o kekahi o na punawai mamao loa aku, a holo aku la lakou me na leo uwa no ia mea me ka olioli. No ka papa loa o ko lakou mau leo, puoho ae la o lulesia mai kona hiamoe maluliiluhi ana, a kaei ae la i na lau hihi a puni kona kino, a hahai aku la i kahi a na leo e pa-e mai ana. A hoea pono aku la keia ma kahi a na kaikamahine e puulu ana, a i ko lakou ike ana mai i keia mea e hele aku ana me ka aahu ano kupanaha, holo aku la lakou e pee ma o a maanei no ka makau ; koe wale no ke kaikamahine alii, nolea mea, ua hookomo mai la ke kupua Mineva i kona mana maloko oua, a ua pau ae la kona makau, a ku ae la ia iluna i ikomaopopo aku ai i ke ano o keia kanaka, me ke ano makau ole, me kona ake nui e lohe i ke kumu o koua hiki ana malaiia, Ua hiki 010 ia īulesia ko holo kokoke loa mai, no ka moa, ua haalele aku ia i kona kapa ma ka moana i ka wa i hoomaka mai ai e au mo ke kaei a ka manu i haawi mai ai iaia i kumu e mama ae ai kona kino maluna o ka ili-kai, a o ke kauoha no hoi ia ka manu, a noonooiho la keia he lau o na laau hihi kona aahu i keia manawa, a no ia mea, ku aku la keia ma kahi o, a pano aku la mo ka leo moakaka penoi : " Mauiua «o o ko'u hoomaka aua e waiho aku imuaou i ka'u mau noi. ke ninau mua aku nei au ina ke kamailio nei au i kekahi waliine o keia ola aoa, a ina paha o kekahi o na kupua. Ina he oiaio he kupua, me ho la ua like loa kou mau helohele na ine ko I)taiia, ke kaikahine a lovo. E liko me ia kou man ano a psu, kou kulana, kou mau hiohiona a mo na hana, Pane aku la o Nausika, * Aole au lio kupuß, aka, no koia ao no." īna he wahine 10 no koia ao/' walii a lulesia, rt e hoomaikai pakolu ia kou mau makua, a peU pu hoi me kou mau kaikunane, no ka mea, o ka iini o ka lu>ahanau i hui pu ia mo ka hauoli iu>

ka ike ana'ku 1 kou ulu ana e like me kekahi knmulaau nani, a do fcou apa liiehie pu no hoi. 0 ka nani ka'u e kilohi Dei ano, aole marau?v āe i haule aku ai ke kilohi ana a ka ike o keia mau māka i kekahi mea i like aku me oe no ka nani. Mainua iki aku nei ma Delosa, oiai an malaila, m ike āku au i kekahi kumulaau bamae ulu ana ma kekahi aoao o ke kuahu o Apolo, o ka oi ia o na laau a'u i ike ai no ke ku polorei a me ka nani, a oia wale no ka mea hiki ia'u ke hoohalike.ae me oe, aole 110 he mea ano e ke kuemi hope ana mai ma ka hookokoke ana J ku imua o kekahi mea i nohoia e ka ui i like me koo, aka, he kumu okofi ko ; u kuemi ana mai, oiai, he ok'oa ko'u ano, aole o ka nani ka mea nana i hookuemi hope mai ia'u, aka, he kumu ia nana e hoolana mai i ko'u manao e hele aku imua. He iwakalua na la o ko'u paialewa ia ana e na ale lokoino o ka moana kai-uli, mai ka aina mai au o Ogigia ; a hiki mai i ka po nei, ua pae mai la au he olulo ma na aekai o ko oukou nei aina. Aole mainua ae o keia manawa mai ko'u pae ana mai i ike aku ai au i kekahi mea ma ke ano kino kanaka. 0' ka'u wale no e noi aku nei i ka oluola o kou lokomaikai, a ke iana nei no hoi ko'u manao, e kahe umi am r,o na punawai ō ke aloha oluolu o kou puuwai, oia hoi i wahi aahu kupono no'u, a e hoike mai hoi i ke ala e hiki aku ai i kekahi kulanakauhale e kokoke mai ana. Na na akua, ka mana hoi o ka maluhia o na malihini, e haawi mai i na pakui makana no kōu mau lokomaikai. A ano la, ke haawi aku nei keia Inina mnlihini i ke aloha kuliohouu oiaio." I ka lohe arra mai o Nausika i keia mau huaolelo hoalohaloha a hoomaikai no hoi mai ka waha mai o kekuhi mea ana i ike aku la me na hiohiona ano lapuwale, pane koke mai la oia, 41 E ka malihini, aōle au i hoomaopopo aku i j ka haumia a lapuwale ma kau mau hua-1 olelo, aka v ke ike nei au i kou ilihune a ano ; ua maopopo ia'u aole no ; e loaa aua ke kulana maemae a maalahi i na mea a pau, aia wale no i ka poe a love e haawi mai ana, a me he meaia, nana no i hoohaahaa iho ia oe a haule i keia kulana. Aka, oiai iloko o kau mau auwana ana, ua lawe ia mai nei oe a kokoke i ko makou kulanakauhale, ua haule mai maluna o mnkou ka i hoolako ana'ku ia oe me kou mau hemahema. 0 na aahu a tne na mea e ae e hiki ana 1 ka lima o ke kanaka ke hoolako aku i ka mea i haulehia iloko o na popiiikia e iike me kou, aole no e nele ana. E kuhikuhi a e alakai aku no makou ia oe iloko o ko makou kulanak&uhale, a e hai aku no hoi i ka inoa o ko makou lahui» 0 keia ka aina o Paesiana t a o ko'u makuakaue o Aliainoaa ka MoL" Rahea aku la o Nausika i kana mau kauwa i holo aku ai do ka makau, a to aku'la ia lakou me ka i aua aku, u Aol« keia kanaka he KaU>peso, aole hoi he kupuino uo ke kai a no ka aina paha; o ko oukou makau ana iaia; aka, he ano hookanaka kona, hoooono a kuoo, a oiai ua ano e koua helehelena a me ko* na kulana ke natm aku t aka t aia mak»ko o kona noouoo ana na manao i piha i ka m*ikni a ue ka naui, ka naauao hoi a uve ka hanohano.. K*«kaaoha ak«4iei au w ookou e alakai akulaia i kahi o na puiiawai, ! holoi aku ai ia i na iimu me ka huahua o ke kai-uli o ka moaoa i kau mai maluua o kooa kiao, a e haawi aku i kekahi o ua aahu napi loa o ko'u niAWkaikunauo mailoko mai o oa puolo a kAiou i holoi iho Qei. n Ua hooko koke ia ke kauoha a ke kai;

k&n&ahiua »lii e kona mau kauwa, a pu* ana ae !a o lulesia me na kula waimaka nunai e liiolo ana ma o a maauei o kona mau papalina, " Ke hoike mai nei kana mau hana a me na huaolelo i na hiohiona ku i ke aloha o ko'u aina hanau, a ipa paha me keia ke aloha oluoiu o na Lani, alaila, e hooko ia ana no ananei na koni ana a keia puuwai Helene, oia hoi ka hehi hou ana i ko'u one hanau, me ka hanu hou aku i ke'a ala o na kuahiwi o ua aina makua la a'u e hoomanao mau nei. Ena mana hoi, ina he oiaio e "hoonele ia mai ana ko'u man manaolana, ke noi ae nei au mamua o ko'a lawe ana mai i ka lokomaikai o keia pua'iii, e lawe ae i ka nawe ana o ke aho o keia kino, i hoi hou aku ai ko ; u oliane i ka hoine o Itaka, a kaii mai hoi me na mohai ma kela aoao o ka lewa luna, no ka hoomaikai ana mai i ke kama alii opio o keia aina malihini, ka mea hoi nana e hoopakele nei ia*ii mai *ka poino ana iloko o keia waoakna mehameha." (Aole i pau.)