Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 13, 25 March 1875 — Untitled [ARTICLE]

Ua nelo kakou i ke mele.a "Hawaii"i kefet pule, aole i liiki mai. Ke maumaua nei no ka helolei ana mai a na pakaua ma ke kulaiuikauhale nei, ine ke auo omaimai o na ea ikiiki. b Ma keia huakiiiaku nei a ua loaa aku kekalii kiamoku i pae ae ma Ilawaii, he aneane 70 kapuai ka ioihi. Na ninau me na pane.—Ua hoopanee. ia a keia pule ae 11 o ka piha e o keia FP a - E wehewelie ia na mumala olelo ]>ohihihi a James Hanuwela ma ka pepa 0 keia pule ae» E malama ia'ua ka huina hapaha o na Kula Sabati o Kawaiahao i keia Sabati ae, Mar. 28, i ka hora 101 A. m. : X3ēT'- I Hoiiolulu iho nei ka Hon. (I. W. L). Halemanu, a ua huli hoi aku nei 110 malunā oKilauea. Ua lilo ke kiapa Qneen Emma 1 holoholo iho nei mawaena o kakou nei, a me Kapalakiko, no ke kuiiiukuai he $14,000, ma Sidane. Lehuk'hu 11 a mai o keia mau la uiawaena o na niakamaka. Ko ka hoomaumaua loa mai no paha o ka ua ine ka makaui. Ma keia Kilauea iho nei 1 hiki mai ai ka pepehi kanaka o līawaii, malalo o ka malama a na Luna Aupuni, a ua hoihoi loa ia aku oia nia Kawa. Ma keia maii la iho nei i pae mai ai kekahi kaikamahine Alii o Samoa, a ua luana iho oia me kakou 110 kahi mau la. Ua hnli hoi aku oia ma ka Poalua iho nei, 110 kona home. Aia ma ke alauui Maunakea ma kai o ke ala Moi, ke ike nei makou i ka muimuia ia o kekahi hale e na puu-aheahe, he wai paha, he paha. He leo aloha keia. Hilahila ka ike ana aku i kekahi i kanaka ma ka Poaono iho uei, mawaho ilio o ka ha-le- hoomaikai hao o l' l:\kolioo, e haa ana me ka hulaimua o kekahi anaina. Ile pupule ke ano. I ka Poaha me ka Poalima o kela pule ka hoike ia'na o ke kula 0 Kapunahou. Ilaila nui ae na makua a me na makainaka o na haumana kahi 1 makaikai ai i na hana o ia niau la. £sr Ua lohe niai makou e holo mai I ana o Gen. S. C. Arm>trong, oia o Kamuela a Limaikaika i Kaleponi iloko ae o keia inau mahina, me kana huakai himeui. Ma ka Poaono, la 27% Mar.. e hookuku [Kiumawai ana ka Helu 1 me ka Helu 4 ma ka hora 41 o ke ahiahi, a aia o ka mea ikaika a oi mamua o kekahi, oia ka mea e lanakila. Ma ke ahiahi i'o.iono iho nei, ua ! uiu ae kekahi liakaka mawaena o kekahi kanaka Uawaii nie kekahi mau pake, ma | ke alanui N'uuaiui. a ilv*ko o ka huhu. 11.1 t hoonou ia mai la ka II iwaii me kekahi i poka kaupaona, a puka pu ka lae. | » V7" l'a luho mai inakou. ua haiolelo - ke Kiaaiua Kapena o Maui imua o kona j mau iuakānīāka ma Lahaina a me Wailuku, 110 ua mea 0 pili ana i ka iluakai AHi ma AmeHka* He :in liua ka i akoakoa ae ma Wailuku, a he elua hora a oi ka hai- i oleio aua m.nUila, K lualama e ua inakua i ka oukou mau opio v aole o kana mai o k» mai i keia niuu ia. a aolo no hoi oia wale, ka lumhe maheaia no lw>i liaUi, a jrtu: i ke ahi. l'a lohe nuu nukoii t ua wela ke keiki a Māikni o K<>oNu'i ke nhi. a u» makd* loa iho U. Aloha wale na mamo <> ka lahui Hawau. ,

lālP 8 ' IJa lohe mai makpu he ulaaoa ma ka hale lapai puni e ku la ma ke kihi Ewa •o iaa alanui Puowina a me Moiwahine. Me he la, akahi no a mikomiko iho la na pakeke wai he 21, i hui ia me na pakeke malakeke he elua, a me ka hapalia paona hope, a makou i "lehe ai niamua aku 11 ei. ka Poaha o ka pule i hala, oiai e ho-a ia'na na hipi a Keoni Kamaki o Waimanalo, mawaho ae o ka hiile hana koj>a o Lolena ma Leleo, hemo aku la kekahi bipi hae mai loko aku o ia pu-a, & iiou ia'ku la kekahi lio a puka ka opu, .111 ake loa; he pomaikai ka pakele o ke ola o ke kanaka. Ua lohe mai makou no ke poholo ana o kekahi wahi kaikamahine uuku ma Lahaina, iloko o ka muliwai. E auau ana ka makuahine a poina i ke keiki, a i ka pau ana, haupu ae la nona, a i ka huli ana aku e lana mai ana kona kino knpapau." Ahea hooj>au i ka hoohemahema ana i na kei ki, a laa ka ulia poino. Aloha wale no ka hoi. He elua o na moku okohola 0 kahi kikina uukui hoea mai i keia pule, 0 ML Wollasfon, HO barela npama i ka Poakahi iho nei, a o ka Oiuo ird i ka Poalua mai, me 140 barela aila spama. Ua ku ae ma Hilo ke Jav:i, a o James Allen ma Kawaihae. Mawaena 012 me 15 mau moku e ku mai ana i keia kikina uuku. I kekalii mau luina 0 ka moku knnsi Kanm/ e hauoli ana ma ka uwapo i ke ahiahi Poakahi iho nei, a oiai hoi ka wai ikaika e hoolealea ana ia laua, ua ala ae la kekahi wahi kuee mawaena o laua, a ho ka piha huhu o kekahi, ua wehe ae la ia i ka pahi a hoii aku la i kona hoa aukai me ke aloha ole, a holo aku ia iluna o ka moku. Pomaikai 110 n.ae aole i kukonukonu loa ka moku, a aole piiikia. Menemene ole no hoi. Oiai ke Kilauea e ku ana ma ke awa o Lahaina i keia pule iho nei, ua ala ae la kekahi haunaele mawaeua o na keiki alo waapa o ia awa, a liaule aku la mailuna aku oka moku apa i ka waapa. Xo ka wailio malie loa me ke ano 1010, ua manao ia ua make, aka, i ka wikiwiki ana aku o kahi poe e kokna, ua ala hou ae la kela, a makemake hou e hakaka. Ika hoomaopopo ia ana aku, eia ka ua maiule 1 ka wai make a ka ona. "Ke ku malie nei na mea a pau," wahi a kekahi palapala i loaa mai, mai Makawao, Maui, koe nae ka halulu ona kaa kauo a ke keiki lalawai o W. 11, C., ke hooikaika nei 110 oia ma ka haua e like me konaano mau, —ka hauwawa o ka poe inu waiona kekahi mea nui. Aole o kana mai ka ona, a ke au nei i kahio ke kanawai, aole nae he loaa, Ua nalo ka maluhia, a\nalo pu me na makai." Heaha mai nei keia? Ua minamiua makou i ka ike ana aku i kekahi kanaka i keia mau la iho nei, e iiele ana ma naalanui o ke kaona nei me kana inau liana auoe, a i ka ninau i na makamaka i keano okana mau luma, ua hai ia mai makou, "o Kahananni ka o Ilana, Maui, a ua loohi-a oia me ka mai -pupule/' Kekahi keia o ko kakou inau Hawaii hanohauo i na ia i au aku ia, a ua minamina makou nona. Heaha la kona mea lioihoi ole ia i ka hale i hoomakaukau ia 110 na ano pilikia o ia ano ? Kaumaha makou i ka ike pinepine ana i na "Oielo Hooiaha," hoohiiahila a na kane me na wahine mare e iioho kuo aua. E hoolaha ajia kekahi no ka haaleh» wale o kana wahine iaia, a o ka wahine hoi, e hoolaha ana i ua kumu o kona haalele% ana i kana kaiui. Ua inanao paha keia poe makamaka he mea maikai, a he pomaik.ii p ilia ki kahi e ioaa mai aua ia lakou uiā ka hoike akea ana i ke auo o ko lakon mau noiuvna, aka, ua kuliihewa loa. I lt* hoohilaiiiia ia haua a aohe waiii jk>maikai e loaa mai an.i. Ua hai i 1 mai niakou no kekahi kanaka 1 uoho iloko 0 ka o mai |H»ino iiiki ole ke hele no kekiihi mau uiakahiki, a i keia mau Ih iUo oei ua ola loa, ake noho nei mo ka oluolu, 44 Pehe<i ka kui ana o keia maalahi ia 00 ?" wahi aka niiMuu 44 1 maalalii aii ika Laau li* niiiHMii o ka halekuai o Kiimah&ma ma, ma alauui Moi V walii a ka pain\ E naue ae e na makaiuaka i loaai ima omoh» Bi<Hop BouleV ma ka halekuai o I>illingham Co.

Ua lōaaeka ke kin<y kupapan o? ! kekahi Paniolo e waiho ana ma kekahi awawa ua make, ma Makawao, Maui Hikina. 0 kona ike hope loa ia ana, e holo anā maluoa o ka lio, ua hele a kupouli iloko o ka pauhia ona. Ūa manao wale ia ua haule aku oia mai luna aku o ka lio, oiai oia e iho makapo ana- ilalo o ua awaawa nei, a make loa, Me he la he mau la kona make ana, a loaa aku ke kino kupapaii. " AuWe ka rama, i~ ka weliweli o kana mau hana. ,> Ke hele nei kekahi poe ma pa po, a ke hana ino nei i na laau me na mea kana. Ma keia po Poaono iho nei, ua pii ae keia poe hele po hoohaunaele ma ke aia- 1 nui Ēmma, me ka hakihaki ana i na laau opio e ku ana mawaho o na pa, a me ke kau kamoe īa ana o kekahi laau loihi ma ke alanui, me ka manao paha, e hookui aku kekalii kaa a lio paha, a loaa ka poino. E imi ikaika ia keia poe, a e ao aku ia iakou, aole lakou i nalo loa, ua ike ia no e kahi poe. 22P 33 Eia iho ka Papa Iloike no na ko-: kua o na Ekalesia o ka Aha Euanelio o Hawaii Akau no na mahina eono i hala ae iiei, ine ka avarika no kela ine keia o na laia. Hnlna kokua. Na Aveiik*. Ilamakua 11ik...8 73.85.. . 198... .37 \\ T . .. 93.70 155... .84 " Koin . 51.70., 118.. .. .43 Waimea .. ... 78... 1.25 ICohala Hema/<T 93.25... 112... .83 " Kom ... 56.75.. . 113... .48 " AkauL'.. 544.34... 402... 1.35 Il'uina okoa. $1,010.71.. .1181... .85 No kekahi mau mahina i hala iho nei, ua hoohanohano ia ko kakou mau paemoku nei e kekahi o na oihana noeau o ke ao 'nei, a liia ka Poaono iho nei ma ka manuwa Beiutania liei/i<feer y ua haalele mai la ke koena o ka Hui Kilo Hoku Loa ia Ilawaii nei, a huh hoi aku la, me ka lakou mau olelo hoike imua o na luna nui o ia oihana ma| Greenwich, Beritania Nui. Ke lana nei kb makou manao, Ha lawa pono ka holomua aiia o ka lakou mea i imi inai uei ma na aekai o ko kakou mau paemoku, a e maalalii ka lakou huakai huli hoi, a e loaa ka pomaikai nui mamuli o ko lakou hooikaika ana, uo na lahui o ka honnanei. Ma na lono hoj>e mai Kaleponi mai, ua haiia mai ka huliamahi aua o ko Sau Jose a nie ko Kapalakiko poe i ka pono. Ua piha na halepule a hu iwaho. Ua ike ia ka hua o keia hana iwaena o na ano kanaka a pau, mai na kamalii iloko o na Kula Sabati a hiki aku i ka poe kahiko. O ka jx>e i hele ole i na halepule no na makahiki he umi a oi ae, ke hele nei i keia wa. He mea hou keia i ko laila j>oe kamaaina, aole i ikea mamua. Ua lioomakaia keia hana maikai malalo o ke alakai ana o Mr. Hamnioiui, kekahi o na p<uihana a ka Haku, mai na mokuaina hikina mai. Ua hoopomaikai nui ia ka hana iloko o kona lima. Ma keia puie ae e hoopuka ana makou i-ka. mcK>lelo a pau o keia ala hou ana o ko Kaleponi ma ika pono. Ka Luna Makaī o Koolaupoko.—l ke kaapuni ana iho nei o ka Hon A. F. Jutki i keia mokupuni no ka lawelawe ann i na hana o ka Aha Kaapiinl, ua ia iloko o ia ahaj kekahi kanaka o Kaaiawaawa, he kanalima dala no ka hookomo aua i kekahi Ho iloko o ka mahiua ko ma Kaalaeo. M \ ia hojv hele o J. Kamai, ka Luiia Makai a ia Kmuawaawa, koi aku la oia i $25 no ke [>oho, o Ainoa ka moajio, (|h>ho aju\ la ?) Hoole o Kaaiawaawa, aole d vla. Hele hou aku no ua Kaiuai noi a i ka makuakane o Kaaiwaawa, he elemakule k a ua nawaliwali i k* mai» o NaluuUu kona iuoa, aku U iaia me ko noi aku i 1 mai la Ma j \m ka makau* " Aolo.i Uw* k» h* I $15 wale no i loaa/ 1 a haawi aku la oia) ia mau wiihi dala a jv*u i me* e ohmlu ai | ka makai. Oa hw o Kamai ia mau I dda, alaila Mo akn )a a haopii ia Kaaiawaawa ke keiki no ke Aol* o makou kanalua i h» ltapa akn i Vfk hana he kolohe; aka» he inu loaa uia ka hoopiinipnni, a me ka kw>kaumaka w*3* aku i kii meia ilihune ha)a oW, Minainina • inakou i kauak» i koaa k*c4*|mw&hi' im Uvx 1

k% hauliaele one, raraa. k%bafeo, Maikai, a ilofe> o ia,w& I Jti&» ai o Keoai Miki opio ika a-i o kana wahine. Ua kahea ia na makai, a ua hopu ia o K. Miii opio, a ua hookolokolo ia i ka Poaoao ioiua oka Aha Htfo?ialii. E aa Mure, eia*keia hana aloha a e makaala aku i ka pilikia a ke kanawai e hana nei no ka poe hookHli. ■He paka hoona ka, ka rurai kiaro ?»o ka mea, hewa,wrahi a ka mea hookahi o na kiure lie umi. ■ : - - .?r ■ 1 •' !■'>'■ .■ .- t - —•—— • • £3Ē* Eta ke waiho nei maluua o ko makou pakaukau 1 ke kiuo o fca Islander } a ke malialo piha nei.makou i ka nani lipolipo o kona mau manao, He malihini hou oia imua o ka lehulehu, a ua aneane ka nui o kona kino e like me ko ka kakou milimili nei He mea hiki ole ia makou ke hookaulua iho i ka mahalo piha i ka hoomao|>opo ana aia kana mau kalakalai aua ma ka olele Beritania, aka, o ka ikaika o kona leo, no kakou no, a ua lawe oia ia Hawaii i ukana nana e hapai ae, a e hooikaika hoi no kona pono. —Ma ka poloai ana aku a ka Ilon. A. S. Cieghorn a mē ke Kama'lii Likelike, 'ua akoakoa ae na maka hanohano kane a wahine, ma ka iaua ahaaina o ka pule i hala, ma Likelike Home, ko lana iiome elnikai o Ulukou. Ua hiki ae ka Moi a nie.ka Moiwahine, na KamaMii Liiiulolo* kulani, Keanolani, l'auahi, na Lii kane J. O. Dominis me C. R. Bishop. Iwaena o ka poe i poloai ia, ua ikea ke Kuliina Amenka, ka Adimarala Aimy, Kapena Tuj>man o ka Puaii Kilo Hoku, Kapena Anson o ka liel?uleer, ke Kanikela o Araerika Iluipuia a rae kana lede, a me na 'Lii raanuwa. Mamua oka painaana ua hoonanea iho ke anaina ma na lealea—koroke, a me ka huiu, a me ua honehone o ka Bana o ka Pensacola y a me ka kakou Bana no hoi. Ma ka hiohiona oka poe i hikiae malaiia, ke puana aku nei makou, ua piiia lakou i na mahaio no na haku nana ka ahaaina. Kekahi keia ona ahaaina i ikea ka awili like o na ili lua me ka nene ole o kekahi i kekahi Ma keia mokuahi ae mai Kapalakiko, ua manao ia e huli hoi mai ana kekahi Komisina hooikaika kuikaiii panailike o kakou oia hoi ka Hon. H. A- P. Carter (Hanale Kaaka.) Ua lohe nui ia, aua ike lea ia no hoi ka hooikaika o keia makamaka ma ka oihana i haawi ia aku iais, a no ka hooko ana ia mea, ua haalele iho ia i kana oihaiia ponoi mnho(>e nei, a heie aku la e huli poinaikai no kakou a pau. Ke manao nei niakou, he mea kupono loa ka haawi ia ana akn o ka iiookipa pumehana iaia mar na makaainana aku ke hiki aku i ka la e hoea mai ai, no kona hooikaika pauaho ole ana no ka pomaikai o Ilawaii, ka aina hoi ana i aloha ai, a e kolio ia i mau komite no ka hooko aua ia niea. Ina no oia e lioi hele mai ana, ke mranao nei makou, ua oi aka kona piiihua no ia mea niamua o ka hapamii o kakou, oiai, ua hooikaika oia no ka holomua o kana hana i hoouna ia aku eko kakou aupuni. Oko kakou hookipa ana mai iaia ma kekahi ano, o ka hoike ana aku ia ī ko kakou manao hui no kana mau hooikaika aua, nie ka poina ole i kona iiooinanawanuū 12" Ua lohe mai moj?ou no ka hima a kekahi k*naka lima hix>kahi o Kohala, Hawaii, nona kn iuoa o Naia. He paahana oia no ka Wiliko o ia Ttahi malalo o na hooponopono ana 4 Mr. WiUiama. Ua hopu ia» aua hoopai ia keia Naia no ka hewa moekolohe, a | oiai oia e lawo ia ana i ka halepa&hao, | ua henio, ma ia po iho na komo kolohe ia mai la ka hale kiiai o ka wili-ko, a he mao da)a he $10.0(1 maaloko aku o kekahi pahu hao i wawahi ia, ka i law* ia. Ua komo nu ia ka mmi o ka wiliki, he pu, ho pauOa, a he mau poka ka i aihue ia. I kakahi la ae u* Mn ak\i k oia i hale a haawi pio aiai ū iakk Ua hel\> aku U kn kiei hata he i kekahi muu no ka hoopaa ana a ilok\> o ia manavra» ua hahai aku la ke kolohe mahope % a lalau ao la ika |W hua i hunaae ai ma k* kua oka hak, akiakulaikekwi Klualcmiiiaiiaoka)Hi, aole qm i ku a holo hou aku k a nak*«da. He kauaka km i noho kihi he — kahiki ma keia wi)i4ns «ia ia oia no kona nuluhia» a he nm h\a imoa o ua kamaaiua, Ma haua ana. Ua makauk*u W kanawai aona, amW la ht' mau makiihtkt k\*ta # hooikaikaai malOo o ka mana mahMa no w**a&