Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 14, 1 April 1875 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII IULESIA NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE-ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII IULESIA NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE-ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA.

MOKŪNA Vll—Helu 16. Na mele a Demodoeusa —ka liuakai 110 ka home—ku lilo ana o na luina i mau pohaku—ke.kahuhipa opio* IK. A hooa ana mai 'o ka malamalama o kekahi la ae, ua kauoha aku la ka Moi Alisinosa i kana m ui kukini e helo aktt ma na palena o ka aina. a e hai aku i ka olelo alii i na makaainana, " Eia he malihlni ua hiki mai ma ka iiuiealii, a ma kona ano me he la he kupua : a e hele mai lakou e hoohanohano aku i ka maiihini/' Mamua o ke kau pono ana ne o ka la maluna o na puu o Pacsiana, ua ike ia aku ke kahe makawalu am\ mai a na kane me 'na wahine, ka aoo hoi me na opio. a lie manawa pokole, ua piha hookeke ae la ka halealii, a hiki ole ke ko mo lum aku iloko o na pa'lii. No ka piha lioihoi loa o ka Moi i ka lokahi o ka manao hoomaikai o na makaainana iio kana malihini, ua kauoha aku la ia i kaua mau kauwa e hoomakaukau ia i no ka lehulehu, a he manawa ole. ua makaukau kana kauoha. Ua iiaawiia aku la ka poloai an i i kela ame keia e luaha pu iho me ka malihini ma ka papaaina, a e ni pu i na mea si ono o ke nloalii. U& hoouoho ia iho la o iuiesia ina kahi e kokoko ana i na'iii, a ua knu ia kona noli6 mn kahi kiekie i ike pooo mai ai na makaainana i kona mau helehelena. la wa, kauoha aku la

ka Moi ia I)emodocusa, ke kanaka haku mele akauiai a !eo lea hoi o ia aina, e haawi mai i mau mele hoonanea no kana nialihini. Hoomuka mai la ia e mele, a he mea kupanaha loa, ua mele mai la oia i kekahi o na leo kaulana o Itaka7 me kekahi mau kaua mawaena o na'lii, me kona ike a hoomaopopo ole nae he kanaka no Itaka, a o lulesia hoi keia ka mea. i komo iloko ona kaua. Me ka nahenahe i lahe o}e ia mamua i pua mai ai ka leo o k& mea mele, a i ka lohe ana aku o īulesia i na huaolelo hoaMohaloha e pili ana no kona aina oiwi oia hoi o ua hoanoe i.ā kona helehelena a hiki eāe ke huna aku i ke kulu ana o kona mau waimaka, a kau ae la ia i ko-

na man lima r na papalina, a pa ka waimaka no e helelei me kona nianao ole e hoike aku i keia mea imua o ka lehulehu. Aka, iloko o keia manawa, ua ike mai ia no ka Moi i ke ano kaumaha o kana malihini no keia meie, a kauoha malu aku la e hooki ia ke mele ana. Pau ia, ua hoikeike ia mai la imua oia nei ke ano hulahula oia aina. ka- mokomoko, heihei a me na ano lealea o kela me keia ano. oka mea hope loa oka hoike ia'na mai imua oia nei, oia no ke ki ana me ka pana i kekahi mea i lawe ia a mamuo loa. Ika lawo ia ana mai o na pana, ua hoomaka aku la na kanaka akam.ai i wae ia no ia hana, a ua mahalo loa o lulesia, me ka uwa ana o ka lehnlehu i kaua me& he akamai i ke ki-polo-lei ma ka pana ana. ma kahi i makemake \a malaila no i3 ku ai ka pua. No ka makemake o liilesia e hoao hou i ka pana i maopopo ai kona poina a me ka ole i ka pana, ua kii'niai la oia a lalau akn la i kekahi pana, a iloko o ka manawa pokole loa me ka ike ole ia mai, e lele nna ka ia nei pua, a ua ku aku la iwaenakonu o ka maka kahi- e ki ia'i, ia wa i hoonaueue ia ae ai ka lialealii e na *leo hauoli o ka lehulehu, n komo aku la ka manao iloko o Alisinosa, aole keia he kanaka maoli, aka he kupua, a iua aole he kupua, he mamo paha na kekahi hui ano kupua. 0 keia mau hauoli hoohanohano a' ka Moi Alisinosa imna o leana malihini, ua hoomauia no kekahi mau la, a mē he la, aole loa oia e pauaho mai ana i ka haawi ana mai i na aloha manawalea imua oia nei. Iloko o keia manawa holookoa, aole loa oia i niuau iki mai no ko ia nei inoa, a no kekahi mea paha e pili ana no ia nei, koe wale no ka ia.«ei liai liilii aku i kekahi mau wahi ana i hele ai. I kekahi la nae, mamu* o ka hookuu ia'na o ka ahaaina, ua kauoha ho« ia'ku o I)emo(locusa e haawi mai i kekahi leo mele hou. Ao!eHo i nele ka lohe o keia lahui i na moolelo kaulana o lulesia a me kana mau hana wiwo ole, a mele ae la ua Demodoeusa nei i kekahi mele i hakuia no lulesia i ka wai haiilo

ai o Kanoō malulo o kana pahiki\ua, a iuo k i pnu nmv o na kanaka Karoj ma i ka luku ia me ka maiiioino ; mo ko lakou manao 010 mai nae o luiesia uo keia a e lHH)lianoliano mai nei. I koia melo i ikē iho ai o luloaia 1 ka oni o koua o a o» a he la 0 haniui aku aim na omakawai mai loko aku 0 kona i>uu\vai i ka hoomanao ao i na hoa alo pilikia a mo ka poo i hina i kana paliikaua, mo ho la o lawo ia ao ana ko ia nei aho, a hele iuai ia ko ia nei mau maka a piha i na waimaka q hiolo ana ma 0 a maanei, a e hoiko mai ana hoi i ke koni hana iuo a ko aloha iloko o ko iaiiei umauma, No keia mea, ua hoomaopopo koko iho la ka Moi i ke ano kupa*

naha o kana malihini, «o ka mea, o kai alua keia o ke mele ia mea e I pili ana ia Itaka me na kaoa Karojana,, a o ka alua 110 hoi keia o ka ike ia ana aku o na waimaka e hoopulu ana i kona mau papalina. NoJ?a pono ole o ka manao o ka Moi, na ninau hoohuahaalap mai la oia iaiā nei ika i ana mpi, Aofe anei e kuu hoa'ioha i looliia kekahi/ o kou. mau makamaka i ka poino ma ke kaua ma Karioe, a ma ke mele ia ana o, ia mea, ua hoihoi ia mai ka hoomanao* aloha, a oia ko'u kumu el?aumaha nei?" Pale ae la o lulesia i na waimaka e ka-* kahe ana ipa kona mau papalina .a' ike aku la i,ke kau mui oka maka oiia mea a pau iaia nei, ua ulu mai la ka mauap pono iaia ke hai aku i kona kulana imua o lakou ; a no ia mea, ua ku ae la oia iluna a hoomaikai aku la i ka Moi, na'lii a me na makaainana, a me ka leo nahenahe moakaka i paana'ku ai penei : : "Okealoha lokomaikai a oukou a tau i haawi mai nei ia'u, a o ka oi paela loa aku no hoi oe a mb kau kama i alii opio eka Moi Alisinosa I Ke koi ikaika.mai nei-ia'u e hoopau aku i ko i oukou mau nune ana no'u a me ko'u j knlana. No ka mea, oka huna ana mai | ieLoukou mai ia mau mea, mahope iho£o i ko oukou wehe hamama ana mai i ke | aloha hookipa & ko oukou mau puuwai iō'u, he hoike anaaku ia i k6 ino o ko'u manao no oukou. A nolaila, ano e hoomaopopo oukou a pau, owau no o lulesia, ka mea hoi a oukou i lohe mna ai ; ka mea hoi i hookaulanaia'e ko ke ao ke kupaa a wiwo ole o ko'u mau manaolana. Owau keia ka mea hoo kaki mamua o ka ikaika o Ilelene holookoa, nana i hookahulihia o Karioe. Owau ke kanaka a na kupua ino o ka lewa me ke kai hohonu e enemi nei,- a e ake nei hoi e haule akn au malalo o ko lakou mau mana, oiai au e auwana hele ana ma ke ao nei e imi pauaho ole ana no kuu aina hanau—ka mea hoi e hoopua-a mau nei ia'u. oka aina a'u e imi nei me ka hihio moeuhane ma« ana no kona mau kuahiwi i paa i ka hau anu huihui ; na awawa hoi i p«f>a i ke ala o na pua nani kamahao ; ke ahe lau makani hoi o ka wanaaoe iawe mai ana i ka hui maeele o ke kehan, na helehelena aloha o kuu koolua me ka maua lei ; a mo na leo lokahi o na oiwi, oia aina aloha e o'u mau makamakn, o Itaka no ia. Ma kona mau kuono i kekahi wa i maalahi ai na moku o ko oukou Paesiana nei mai na makani hnhu o ka vraena moana. A ina i maalahi io ko oukou ma na kuono manawalea o ua aipa hanau la o ko oukou makamaka kauwa nei, ke uoi aku nei au o oluolu i i ko oukou mau lokomaikai o haawi mai | ia'u i ke ala e hiki aku ai ia ait\a, oiai o ! lulesia keia o ku mnHhini aku nei imua j o oukow, k» Moi hoi o ia anpuni. ,?

! Ika p&n ana okn ia noi knmailio ana, aolie papalina hooknlii iwaeoa o ka lehulehu, uvu ko ka Moi a hiki loa i na ! makaainana, i nele ka hoopulu ia © na ' waimaka o ko aloha, a hoomaka ad la |ka pux> ana oka ImlealiL Ua hiki oie : i ke aK>alii o ka Moi Alisinosa hoo* mAopopo iho i ko ano o ka manu\va t <no | k* loho a na liolohelu hulahaia k fia mcH>ielo o ke keiki alii lulesia e laI koo, a ua kamaaina ia moolelo ia lakou, 1 a akahl hoi a tk* pono he alo a he alo, ua hiki ole ia lakou ke hoole i ka oiaio o iai mau ma kn hoomaonopo ana i na haim a me na lipolipo | a haawi mai la ka iehuha hoomaikai anvi ke alii oj>io • k.uiLinei ka-Moi lulesia o na Ilelene, &

pihti pu ae Ja ka lewa lona i na leo wajjj?%hauoli, e aliai aka ana i ka lono a f)Uni ka aina no kekahi mea kamahao i ke mua ole la raa na aekai o ke aupuni Paeeiana o ka Moi Alisinosa. - (Aoh i pau.)