Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 15, 8 April 1875 — Page 4

Page PDF (1.05 MB)

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

NA KULA SABATI.
NA HAA WINA.
Mei 2.—Make o Samesona.—Lunakanawai XVI: 25—31.

          25 A i ka wa i lealea ai ko lakou naau, i ae la lakou, E kii aku ia Samesona, i hula mai ia no kakou. Kii aku la lakou ia Samesona ma ka halepaahao, a hula mai la ia imua o lakou. A hooku iho la lakou iaia iwaena o na kia.
          26 I ae la o Samesona i ke keiki e paa ana i kona lima, E hoomaha mai oe ia'u i haha aku au i na kia e paa ai ka hale, i hilinai hoi au ma ia mau mea.
          27 Ua piha ka hale i na kanaka, a me na wahine. Malaila no na'lii a pau o ko Pilisetia. Ekolu tausani kanaka a me na wahine maluna o ka hale i nana mai i ko Samesona hula ana.
          28 Hea aku la o Samesona ia Iehova, i aku la, E ka Haku, e Iehova e, e hoomanao mai oe ia'u; ke nonoi aku nei aa ia oe, e hooikaika mai oe ia'u, e ke Akua e, i keia manawa hookahi no, i uku koke ia mai au e ko Pilisetia, no ko'u mau maka elua.
          29 Lalau iho la o Samesona ma na kia waenakonu elua, a oia hoi na mea e paa ai ka hale. Hoomaha iho la oia iaia ma ia mau mea, o ka lima akau ma kekahi, a o ka lima hema ma kekahi.
          30 I iho la o Samesona, E make pu au me ko Pilisetia. Kulou iho la me ka ikaika nui, a hina iho la ka hale maluna o na'lii, a maluna o na kanaka a pau maloko. Ua nui ka poe make, ana i luku ai i kona make ana, he hapa ka poe ana i luku ai i kona wa i ola'i.
          31 Iho aku la kona poe hoahanau, a me ko ka hale o kona makuakane, lalau iho la iaia, a lawe ae la, a kanu iho la mawaena o Zara, a me Esetaola, ma ka ilina o Manoa, o kona makuakane. He iwakalua makahiki ana i hooponopono ai i ka Iseraela.

———: o :———

          Mahope o ka make ana o Gideona, ua ala mai o Abimieleka a hao ae la i ke aupuni, a he make hilahila kona hopena. Mahope o ia malu ko Iseraela malalo o na Lunakanawai elua, o Tola a me Iaira; a hala aku laua ala mai o Iepeta, eono makahiki o kona hooponopono ana, alaila ala mai la o Ibezana, Elona a me Abedona. A mahope mai o lakou o Samesona, o Manoa kona makuakane. Ma keia mokuna ua ike ia ko Samesona pilikia i na wahine hewa. Mai ka pauku 25 a i ke 31 ka haawina no keia la. Olioli ko Pilisetia imua o Dagona, me ka olelo na Dagona i haawi ia Samesona iloko o ko lakou lima, a kii lakou ia Samesona makapo e hula imua o lakou, p. 25. He hoomaewaewa ke ano o ia hana. Noi o Samesona i ke keiki e paa ana i kona lima, oia ke keiki lawelawe nona, e kuhikuhi mai i na kia o ka hale i hoomaha oia malaila, p. 26 Ua piha loa ka hale i na'lii a me na haku o ka aina, a 3000 poe makaainana maluna kahi i makaikai ai, p. 27. Pule aku la o Samesona i ke Akua; hoopaa aku la na lima i na kia o ka hale, a kulou iho la me kona ikaika nui, a hiolo iho la ka hale maluna o lakou a pau, p. 28, 29 a me 30. Kii ia mai la kona kino e na pili koko a kanu ia, p. 31.
          Heaha ko Samesona mea i ikaika ai? Heaha ka hoailona o kona laa ana? Heaha kona mea i pilikia ai? Pono anei ke pepehi ke kanaka iaia iho?

          LA HOIKE O LAHAINALUNA.—E hoike ana ke Kula Nui o Lahainaluna, ma na la 4, 5 a me 6 o Mei. E hoomau mai oukou i ko oukou aloha ia makou e na makua, na kaikuaana a me na makamaka, a e kipa mai iloko o ia mau la.  S. F. BIHOPA,
Pe residena.
Lahainaluna, Maui. Apr. 3, 1875.

NU HOU O NA AINA E.

          O ka huli nui ana, i hoolaha ia e makou mamua aku nei, ma Beritania, Sekotia a me Irelani, ua oia mau no. Aole i emi ihope ka hana ma ia mau aina. He mau halawai nui loa ka i malama ia ma Irelani, maloko o na luakini a mawaho kekahi. Ua halawai no nae na alakai o keia hana me na hookuina mai kekahi poe ae. Maloko o kekahi hale keaka, ua hoohehehene ia lakou, aka ua oluolu ole ka manao o ke anaina e noho ana, kue like ae la lakou, a hookahuli ia ke ano o na kana ia po. Ua olelo ia he mea aneane hiki ole ke helu ia kanaka e akoakoa ana iloko o na halawai. Ma Kapalakiko ke nee nei ka hana imua, a he nui loa na kamalii kula i huli i ka pono.
          Ke kali nei na mea a pau me ke ake nui e loaa mai na lono maopopo no ke kuikahi panailike. Ua hai mai ke Kapena o ka moku kuna "General Harney" i ku mai i ka Poaono iho nei, ua halawai oia me ke Kanikela Hawaii, H. Severance, a ua hai mai oia iaia, o ka la mahope iho o kona holo ana mai, oia ka la i manao wale ia e hooholo ia ana ua kuikahi nei. Ma ke ku ana mai o ka mokuahi e lohe maopopo ai paha kakou.
          Ua hiki hou ka wi ma kekahi aoao o Tureke, a ke make nui nei na kanaka i ka pololi. Ua hoohemahema ke aupuni, aole lakou i hoomakaukau mua i na mea e pale ai i keia poino, oiai, ua ike mua ia no e hiki mai ana keia wi.
          Ma kekahi o na Apana Komohana o Amerika Hui, ua loohia ka aina i ka pilikia nui no na uhini. Ua paa pu ka aina a ua hoopau ia na mea ulu, a waiho olohelohe ka aina. No ia mea, ua wi ka aina. Ke kokua nei ke aupuni ma ka hoolilo ana he $1000 i ka la no ke kuai ana i ka ai no ka poe pilikia.
          Ma ke ku ana mai o ka moku kuna o Charles Long i ka Poakahi iho nei, ua loaa mai na leta mai Maikonisia. Aohe mea hou ano nui. Ua loaa i kekahi moku ma ka moana, he mau wahi keikikane elua e lana ana iluna o ka waa. No ka mokupuni o Iapa, ua mau wahi keiki la, ua lawe ia nae a i Ebona, a ua hookomo ia i ke kula a ke ao ia nei. Na laua paha e lawe aku ka malamalama i ko laua lahui.
          Ua haalele o Kauka Gulika ia Italia, a aia i Tureke kahi i kaahele mai nei i keia mau mahina.

Ka Ilina o David Livingstone.

          E hoomanao ana paha ko makou poe heluhelu o Dr. Livingstone kekahi o na kanaka kaulana loa o keia keneturia, oia ka i nalowale no kekahi mau makahiki e imi ana i ka omaka o ka muliwai Nile ma ka waenakonu o Aferika, me ka hoohulihuli ana i na kanaka o ia waonahele, a loaa aku la oia i ka elele imi mai Amerika ae, oia o Stanley. A aole i liuliu mahope iho o ka loaa ana o ia nu hauoli, ua pakui hou ia mai la e ka lono, "ua make o Livingstone."
          Ma ka la 24 o Dek., 1874, ua kukulu ia kekahi pohaku mabala eleele nui maluna o ka ilina o Dr. Livingstone ma Beritania. Maluna o ua pohaku nei, ua kalai ia na huoolelo malalo iho, i hoopiha ia me ka wai gula penei:
          Lawe ia mai e na lima aloha
          Maluna o ka aina me ke kai,
          Maanei ke hoomaha nei o
          DA VID LIVINGSTONE,
          Mi sionari, Kaahele, Hoa'loha.
          Hanau ia Ma r. 19, 1813,
          Ma Blantyre, Lanarshire;
          Make Mei 1, 1873,
          Ma ka palena mai o Chettambo, Ulala.
          No na makahiki he kanakolu kona hooikaika ana e hoohulihuli i na lahui o na aina e, e huli i na mea huna i ike ole ia, a e hoopau i ka oihana kauwa kuapaa o Aferika Waena.
          Malaila oia i kakau ai i kana mau huaolelo hope loa penei: "O ka mea hiki ia'u ke hana iloko o keia mehameha, oia ke noi ana ae e haawi mai ka Lani i hoopomaikai maluna o kela a me keia, ko Amerika, Beritania a me ko Tureke, ka poe no e kokua ana e hoola i keia eha nui o ka honua nei, (oia ka hooluhi ia o ko Aferika.)
          Ma ka aoao akau o ua pohaku nei, he mau huaolelo ma ka olelo Latina, a ma ka aoao hema he mau lalani penei: "He poe hipa e ae no ka'u, aole no keia pa; he pono hoi no'u e alakai ia lakou, a e hoolohe auanei lakou i ko'u leo."

ULUHUA.

E KA LAHUI HAWAII;—Aloha oe:
          O ke poo manao e kau ae la maluna "Uluhua," ua puka mai ia no ko'u ike mau ma ke Kuokoa, i ka hapaimemeue mau i ke kii o Kamehameha I, i ka hoouna i Nu Ioka e hana ai a nani, aole e kala ia e kaena nei. Ua hele aku la paha a hinuhinu, lilelile, a anapanapa, ua ike no paha ua nele no, noke wale iho no ke kaena e kei ai, me ka i iho o i noke aku i ke kali, aohe hiki iki mai, ahu no hoi ka epa, palolo na wahi waha o na luna hooikaika o ua nupepa nei i ka olelo, "i na hookaa mua na dala elua, a hoouna koke ia mai ke kii makana." I puni aku ka hana, eia ka o ke kii nui i Pakaka ke loaa ana, ahu no hoi ka epa i kahakai.
JOHN LIKE.
Punahoa, Hilo, H., Ma r. 25, 1875.

No ka Noho Uhauha ana o ke Kanaka Naauao a Hanohano hoi.

          "O na nalo make, he mea ia e pilau ai ka laau hamo a ka mea hana laau; pela no ka hana uhauha iki ana a ka mea i manao ia he naauao, a he hanohano hoi." Wahi a ke Kahuna.
          O na nalo make, he mea ino ka ia o ka laau hamo a ka mea hamo laau. I ka nana ana i keia olelo, pela io no. O na nalo make iloko o ka laau hamo, inoino ia laau pau kona maikai, ua hauna, ua hohono ia laau, aohe ano laau, ua pelapela haalele no, aole ona makemake ia, a o ke kiola ia kona hope.
          Pela ke kanaka naauao a hanohano hoi; ina ua hana oia i kekahi hana kolohe, uhauha, eu, apuka, ona rama, a pela aku. Lilo ka naauao a me ka hanohano i mea maikai ole. Ina ua loaa ke kulana kiekie o ke kanaka naauao a hanohano hoi, he kumu kula paha, he loio, makai, lunakanawai, kiaaina, a kahunapule paha, a hana oia i kekahi hana kolohe a mau hewa e ae paha. O ka hohono no ia o ka naauao me ka hanohano, o ka pau no ia o ka nani o ka inoa maikai. Ua pelapela aku la, aohe wahi lihi aala i koe. Na ia mea no e huki iho i ke kanaka naauao a hanohano hoi e kau kehakeha ana mailuna a ilalo, a o ka pau no ia o ka hie, a kolo ae la, o ka holoholona ka hoa. Auwe! Aloha ino!!
M.

He ulia poino.

E KA LAHUI HAWAII;—Aloha oe:
          E oluolu oe e lawe hele aku i keia puolo aloha i ka lahui Hawaii. Ma ka la 26 o Maraki, pii ae la kekahi kanaka o Waha kona inoa, e hoopaa ae i ke kaula e paa ana i ka maile o ke kia me ka pea; ia wa, ua pau i ka mokumoku, aole nae he makani o keia moku ana o na kaula i hoopaaia ai o ka pea me ka maile, oia pii ana aole i hapalua o ke kia, o ka moku mai la no ia o ka hailaki, a haule iho la iluna o ka oneki, a pa iho la kona a-i i ka hale o hope o ka moku, a make loa iho la ia hora no, me ka pane leo ole mai i kana wahine, i ke Kapena Papa a me kona mau hoa alo kai hoi. O ka'u keiki kekahi ma ia moku, a ma kona hoomaopopo ana i keia kaula i moku mai ai, ua ike oia he kaula kahiko, a oia ke kumu o keia pilikia.
          A ke ninau iho nei au, auhea hoi ka Hope-maka i hoonohoia e ke aupuni e nana i keia hemahema la, a pilikia keia ola kino kanaka ma Alenuihaha keia pilikia ana. O keia kuna o ia no o Prince, o ka pea a me ke kaula no ke kahiko a ano apulu hoi, oia ka mea i haalele ai o ke Kapena haole, a ua ike oia ua maikai ke kino o ka moku, na pea a me ke kaula, oia ae la ka pilikia nui a'u e hoike nei. Ua nui ka minamina o ke kapena Papa i keia kanaka, a mai lawe loa oia i ke kino o keia kanaka a kanu ia ma Kaohe, Kona Hema, aka, no ka makani ole, ua kanu ia ma Keauhou.  K. KAMAOUOHA.
Napoopoo, Kona Hema, Mar. 29, 1875.

HANAU.

Ian.— —Ma Koloa, Kauai, na Kaluna k., me Kaonohinea w., he keikikane.
Ian.— —Ma Lawai, Koloa, Kauai, na John T. Unea me Kaenaku w., he kaikamahine.
Ian 14—Ma Kamoku, Lanai, hanau o Haliaka w na Kahikiwawe me Maikaalewa.
Ian 23—Ma Haliimaile, Makawao, M., hanau o Lililehua w., na Kaina k., me Laumihi w.
F e b. 22.—Ma Kekaha, Kauai, na Makaawaawa k. me Makae w., hanau o Puniwaiwai k.
F e b 25—Ma Anahola, Kauai, hanau o Addie na G U Keone me Mileka.
F e b. 25—Ma Nehe, Wailuku, M., na J. Haole me Hainakolo Haole w., he kaikamahine.
F e b. 28—Ma Maunalei, Lanai, hanau o Inoaolee k na Nakihei me Kulamanuole.
Mar — —Ma Koloa, Kauai, na William Wright me Mrs. Mere-Ana Wright, he kaikamahine.
Ma r. 4—Ma Waiawa, Kauai, hanau o Kuaiolokele k. na Davida Kuaiolokele me Mrs. L. H. Kuaiolokele.
Ma r. 6.—Ma Mana, Hamakua, na ka wahine a Samuel Parker, he keikikane.
Ma r. 8—Ma Kaupakuea, Hilo, H.,na Waipa Kamana me Keliikipi w., he keikikane
Ma r. 10—Ma Hanalei hanau o Keoni na Wana me Mele.
Ma r. 19—Ma Koloa, Kauai, na Kaio k., me Kahinu w., he keikikane.
Mar. 25—Ma keia kulanakauhale, na ka wahine a F. B. Swain, he keikikane.

MA RE.

F e b. 7—Ma Waikapu, Maui, ua hoohui ia o Kumasela k., me Rahela w. Na Rev. J. M. Kealoha laua i mare.
F e b. 16.—Honuaula, Maui, hoohui ia o Samuela Brown me Kahuakaihele w., na Rev. L. Kaiu laua i mare.
Ma r. 6.—Ma keia kulanakauhale, ua hoohui ia o Palekaluhi k., me Aienui w., Na Rev. Petero laua i mare.
Mar. 10.—Ma keia kulanakauhale, ua hoohui ia o Peter Lee Sam k., me Mary Pololu w. Na Rev. S. C. Damon laua i mare.
Ma r. 15—Ma keia kulanakauhale, ua hoohui ia o John Umalei k., me Manawainui w. Na Rev. H. H. Pareka laua i mare.
Mar 18—Ma keia kaona, ua hoohui ia o Kapena Nika k., me Kaialomi w. Na Rev. Pekelo laua i mare.
Ma r. 20—Ma keia kaona, ua hoohui ia o Kahelehookahi k., me Makue w. Na Rev. H. H. Pareka laua i mare.
Mar 21—Mareia o Kaohele k me Sarah w. na Rev. D. Kekiokalani laua i hoohui, ma Hauula, Koolauloa, Oahu.
Ma r. 23.—Ma Waikapu, Maui, ua hoohui ia o Haole k., me Ailoa w. Na Rev. J. M. Kealoha laua i mare.
Mar. 27.—Ma keia kaona, ua hoohui ia o Makahanaloa k., me Marie w. Na Rev. H. H. Pareka laua i mare.
Ma4. 29.—Ma keia kaona, ua hoohui ia o Kahuli k., me Maraea Kealii w. Na Rev. H. H. Pareka laua i mare.
Mar. 29—Ma keia kaona, ua hoohui ia o Kapaole k., me Kaihe w. Na Rev. Halemano laua i mare.
Ma r. 30.—Ma keia kaona, ua hoohui ia o Kanakaokai k., me Kaluahine w. Na Rev. H. H. Pareka laua i mare.
Ka heluna nui o na paa mare i ma re ia ma Koloa, Kauai, e Rev. J. H. Mahoe, mai ka M. H. 1873 a me 1874 a i Mar. 1875, ua hiki aku ka huina i ke 53.

MAKE.

Feb. 14. —Ma Waipio, Hawaii, make o Uakeawahine.
Feb. 25. —Ma Waipio, Hawaii, make o Kaneaewaewa w. Feb. 28, ma Waipio, Hawaii, make o Kuli w.
Mar. 1.—Ma Eleio, Hawaii, make o Keau w.
Ma r. 4.—Ma Kekaha, Kauai, make o Unihi w.
Ma r. 20.—Ma Koloa, Kauai, make o Christian Bertlemann, i ke 58 o kona mau makahiki, he haole oia no Hamabuga, Geremania mai. Ua make oia no ka mai eha o ka puuwai, a he 20 kona mau makahiki ma keia Pae Aina, he kupa no ka aina.
Mar. 26.—Ma Pawaa, H. Oahu, make o Alani Kauka (Allan Wilkes Judd,) i ke 33 o kona mau makahiki a me 11 malama, ua make oia no ka mai rumatika ma ka puuwai, a he kamaaina oia i ike nui ia e ka lehulehu, a i aloha nui ia.

LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

MEA KUAI PAPA A LAKO KUKULU HALE o na ano a pau.
AIA MA KE
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
Pani Puka,
Puka Aniani,
Olepelepe,
Laka,
Ami Liilii,
Ami Loloa, & c.
PENA o na ano a pau,
Aila Pena,
Vaniki, &c.
NA BALAKI me PUNA
NA PEPA HALE me na LIPINE HALE.
O na mea a pau maluna ae, e kaui makepono loa
14]   ia aku no ke DALA KUIKE.  [1y