Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 19, 6 May 1875 — Cimona a me ka Hua Pi-Gula. [ARTICLE]

Cimona a me ka Hua Pi-Gula.

[HE KAAO KUPUA.] ; MoxrxA 111. HE KANAKA WILI PALAOA, A HE HAKI'. I KA PAU koke ana o ko Oimona halo wili palaoa i ka hooponopono ia, ua hoao iho la oia e huli i ka luahine, ka mea ana i aie trnkai i kona pomaikai a paii, no ka mea he puuwai oluolu, a waipahe kona, a aole loa no hoi e hoopoina i ka poe i hana lokomaikai | aku iaia; aka, ua makehewa nae kona mau hooikaika ana e huli, no ka mea, aole i ike ia kona wahi i noho ai, a aole no hoi i lohe iki ia mai nona. Ua pomaikai loa oia no kona wahi hoho hou, a aole 110 hoi i inolowa, ua haua paka no kona mau lima iloko o kona hale wili, a ua hana lokomaik&i aku i na poe ilihune o ke kauhale, a uawili wale i ko lakou palaoa me ka uku ole; a ua haawi pinepiue aku hoi na lakon i kekahi o kana mau palaoa maikai me ka uku ole, i mea liana Hiea-ouo 110 ka lakou mau keiki, a pela i kapaia ai oia e lakou " ka mila (miller) maikai.' , I ka wa i hiki mai ai ka makahiki hou, kanu iho la oia i kana anoano gula iloko o ka lei>o, ma kahi ana i kaim mua ai, kahi hoi e pa pono ia ana e ka la i ka wa e puka mai ai; a ke wa loihi mahope ih«, ua hoohauoli uui ia mai oia 110 ka ike ana, e kupu ae ana ka pi o liko me ke kib mu mua, Ua ulu koke ae no ia a loihi, a iloko o ka manawa f>okolc, ua Ki>omaka inai la e hoike i na hoailona lnluu i na hua, a ane hiki ole iaia ke helu no ka nni ioa. lua e pih* k«ia mau haa a |>an i ke gula kc hiki ui&i i ko l*kou wa o wahi aua, M e uo w*u i ka haW wili imlaoa, no ka mea, ua ike au i k* ano e loaa ai ka waiwai, a lawa hoi a koo, ina aole au he mea wili palaoa; K haawi aku i* wau i ka hale wilii kekahi mea i oi aku makemake ia mamua o'u. Makemake i*ii au e loaa ka luahine maikai nana i haa> wi mai keia hua pi ia\i, no ka mea, aole lke kupi>uo nona e uoho ilihune, oiai nana

Wfcn i hoowaiwii maii Haohao rap«U«ni kona kanu ole i ka haa pl nona iho ; makemake au e mnau aka i keia niaan, aka, ua make paha. :& l naai io ko'u minamina iiia waū e ike sa make. pia iioko 6 ka hilne. Ina hoi aole oia i make, a e haiawai.hoti ana aa ipe ia, e hoopo£ixatkai no aa iaia a like me he raoi\rahjne la." I ka wa 1 ooai na hua pi, ua loaa no iaia he umi mau pupuu gula paakiki iioko o kela a me keia wahi pakahi, e lilje me māmaa ; a iio ka nui loa o na hua pi loloa o keia kumu pi, ua aneane oi pa-ha ka nui o i keia kumu aluai ko ka mua. Nolaila ua haawi aku la oia i kona hale wili palaoa i kekahi kanaka īioopono i hana mai malaloona, a he mea keiki lehulehu hoi, a hele aku la i kuhi mamāo ioa o ka aina, kahi i ike ole ia ai oia e kekahi kaua|ta, he ilihone haalele iloko o ka manawa pokole i hala ae ; no kamea, manao iho la ia, ina oia e noho malaila, e haohao no na kanaka no kahi i ioaa mai ai kona waiwai, a aole ona makemake e hoike aku ia lakou. Pela oia i hele aku ai ma kahi mamao. malaila, kuai iho la ia i kekahi hale maikai i hoopuni ia e ira kihapai nui, a hoomaka iho !a e noho me ka hanohano, a kapa īa mai la oia o ka Haku Oimona. Kukui koke aku la ke kaulana o kona waiwai a puni ka aina, a hele mai la na poe kiekie o ke aloalii e iks iaia, no ka mea, manao no lakou he haku koikoi oia, a he keiki alii paha no ka aina e. Oia naau no nae kona hookano ole, aole hoi 1 poina i kona kulana mua, aka, ua olelo pinepine no oia iaia iho, "Ua loaa mai keia mau waiwai a pau ia'u ma o ka hana ana i kekahi hana lokomaikai hookahi, nolaila, he oiaio, e pono ia kakou e kokua i ka poe i nele e like me ka hiki ia kakou; a i keia wa, ua nui loa na mea i loaa mai ia'u, aole auanei au e hoonele i ka hana ana pela." He oiaio, ua hoopaa oia 1 kana olelo, no ka mea, ua hsna lokomaikai aku oia i ka poe ilihune, a kaulana koke no kona inoa ma ia ano» nolaila. ua kulou mai lakon iaia, me ke aloha nui ia me he moi la, i kona wa e holo ae ai ma ke alanui, a i ko lakou wa e olelo mai ai iaia, e kahea mau aku no lakou, M ka Haku Cimona maikai.' , (Aole ipau.)