Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 20, 13 May 1875 — Page 3

Page PDF (1.05 MB)

Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Mei, 1875.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]

5 Mahina hou ..... 4 32.8 AM
1 1 Hapaha mua ..... 9 05.9 PM
19 Mahina piha ..... 10 18.8 PM
27 Hapaha hope ..... 7 59.2 PM

Ka puka me ka napoo ana o ka La.

1 Puka la...5 33. AM. ..... Napoo la...6 21. PM
8 Puka la...5 29.5 AM ..... Napoo la...6 23.5 PM
15 Puka la...5 26. AM ..... Napoo la...6 26. PM
22 Puka la...5 24.5 AM ..... Napoo la...6 28.5 PM
29 Puka la...5 22. AM ..... Napoo la...6 32. PM
31 Puka la...5 21.5 AM ..... Napoo la...6 33.5 PM
Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.
Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
La titu 21° 18' 23" Akau.  Lonitu 157° 48' 45" Kom.

          Inehinei i haalele mai ai ka moku kaua Geremania Arcona i ke awa nei o Kou, no na kapakai o Mesiko.

          Ke mau nei no ka haule mau ana mai o na paka ua lokuloku i keia mau la, e aho nae ia ma-u ai na alanui lepo o ke kaona.

          I keia mau la ua ike iho makou ua ulupa ia iho ka hale lealea nana i alakai i kekahi mau opio a neoneo loa, oia ka hale maika o Keo Pu.

          Ma ka auina la o ka Poalua iho nei, ua holo aku ka Moi maluna o ka moku kaua Geremania Arcona a i kona hoi ana mai, ua kukai pu aloha ia mai Oia.

          O ka nui o na la a ka mokumahu Mikado i holo aku nei mai Honolulu a hiki i Kapalakiko, he 7 la me 16 hora. Ua oleloia o ka oi keia o ka holo.

          E hoomaha ana o Kilauea ke hiki aku i ka la 17 o Mei, a e makaukau ana i ka la 28 no ka huakai holo i Nawiliwili, Kauai.

          Ma ka Poakahi nei i haalele iho ai ka manuwa Amerika Pensacola i ko kakou nei awa no Hilo, a huli hoi mai no iloko aku o keia mau la.

          Ua komo kolohe hou ia ka hale aina o J. W. Cowell ma Alanui Papu, a ua aihueia he mau pahu kika, me ka pau o kahi mau mea ai i ka amu ia.

          Ma ke ahiahi Poakahi iho nei he anaina puhi ohe na ka poe Geremania kai malama ia maloko o ka pahale o Emma Kaleleonalani, a ua lehulehu no na kanaka malaila.

          Ua lilo iho nei ka wiliko o Kaiwiki i na hoahanau Hikikoke no ke kumukuai $15,000. Ua olelo ia aia ma kahi $100,000 ke poho o ka ona mua, oia ka Hon. C. C. Harris.

          Ua lohe mai makou no ka ulia ia ana o ke Kiaaina o Maui; mamuli o kona haule ana mailuna mai o kona lio, a ua eha, iaia a me kona mau ukali i hoi mai ai mai Lahainaluna mai, i ka la hoike mua o ke Kula o Lahainaluna.

          Oiai na bele pule e kahea mai ana i ka lehulehu ma ke awakea Sabati iho nei, e hauwawa haunaele ana kekahi poe hapahaole opio o ke kaona nei iloko o na pouli pupule a ka ona. Maikai no hoi ka hana a kahi poe.

          E malama ana ka Ahahui Mi sionari opiopio "Gleaners," he anaina hoohauoli ma ka Hale Batuma, Alanui Hotele, ke hiki aku i ke ahiahi Poalima, Mei 14, i ka hora 7. He hapalua dala ka uku komo, e naue ae a e ike i na hana hoohauoli a nani no hoi.

          Aohe no he mau mea hou ano nui i loaa mai ia makou mai na aina e mai. O ke ao omamalu nune kaua o Europa, ua manao ia e pio ana, a o ka noho'na lokahi malalo o ka maluhia ke noho alii ana maluna o ia mau lono pioo a hoohikilele manao.

          Ua haalele iho ke kiapa D. C. Murray ia Honolulu nei i ka la 29 o Maraki, ku aku la i Kapalakiko i ka la 15 o Aperila, hoolei ia ka ukana a hoopiha hou ia a haalele aku la no Honolulu i ka la 21 o ia mahina hookahi, a ku mai la ia nei i ka la 5 o Mei. I ka Poalua iho nei ua piha hou oia i ka ukana a holo aku la no Kaleponi me 20 ohua. He 43 la mai ka haalele mua ana mai iloko o Maraki. Holo no ka hana i keia waa kamaaina.

          Ke noi ia'ku nei ka oluolu o na makamaka e hoomanao mai ana me na wahi manao e kakau mai me ka hoomanao iho he uuku ke kino o kahi elele a kakou, a o ka hoopokole mai no ka pono i ka manao. E hai pu mai no hoi i na inoa ponoi, i maopopo ai ia makou ka mea nona ka manao.

          I kekahi mau kanaka e hoi ana ma ke ala a hiki i Nanakuli, hopu iho la laua i kekahi puaa hanai-a-huhu a hookomo iloko o ke eke a lawe aku la a haawi i ka pilikoko; i ka lohe ana o ka mea nana ka puaa ua lawe kolohe ia, huli aku la oia a loaa kona holoholona a hoihoi mai la; wiwo ole no hoi ke kolohe.

          MAKE I ALOHA NUI IA.—Ma ka la 26 o Apr. 1875, make iho la kekahi hoahanau kahiko o ka Ekalesia o Waimanalo, oia hoi o Kapahi k., he fiva ka mai i make ai. A ke noho nei na kaikamahine, na hunona, na moopuna, me ka minamina i ka hele ana o ko lakou makua, a koe ka ohana i keia ao, owai la auanei ka mea kupono o keia ohana? o ka mea Kiekie Loa ma ka Lani.  J. H. KUOHAO.

          "Ua hookiekie na Hawaii i ko lakou leo ma ka olelo ana, ua naauao a ua hiki ia Hawaii nei ke malama iaia iho, aka, i ka hoomaopopo ana, ke helelei pinepine mai nei na Hawaii i hoolaa ia lakou iho ma ka oihana pookela loa, a no ka lawelawe ole mai no hoi kekahi o na keiki a na kumu a kakou i ka oihana kahunapule. Hookahi wale no wahi Hawaii ili keokeo e lawelawe nei i ka oihana kahunapule, oia o Rev. A. O. Polepe o Hilo."—Kuokoa.

          Ua noi ia mai makou e hoolaha aku, e hoike ana ke Kula Kaikamahine o Waialua ke hiki i ka la 18 o Iune ae nei. O keia kekahi o ko kakou mau kula hanai kaikamahine i holo mua. Ua pii mau kona maikai. Ua hiki aku ka huina o na haumana i ke kanalima a oi i keia wa. A ke lana nei ko makou manao e lawa pono ana ka makemake o na makua a me ka poe makaikai, ke hiki aku i ka la hoike.

          I ka Poalima i hala, ua lele mai na luina Geremania o ka manuwa Arcona iuka nei, a ua uleu ae ma ka paikau ana ma Ainahou, a ma ke ahiahi Poalua iho nei ua lele hou mai, a ua paikau hou ma Kulaokahua imua o ka Moi me kekahi poe makaikai he lehulehu. Ua nani maoli no na hana uleu a keia poe, ua hele wale a maa. A ma ka Poakolu, ua paikau hou no, maluna nae ia o na waa e like me ke ano kaua moana, ua hele no a paulehia wale i ka lakou hana.

          HUAKAI ALII.— Hamakua, Hawaii, Mei 3. E haalele ana ka Moi ia Mana ma ka la apopo no Kawaihae, a kau aku ma Kilauea no Hilo. No ke ano omaimai o ka Moi, ua haalele oia i kona hele ana no Waipio. Ua hiki ae ka Hon. S. Kipi, ke Kiaaina o ka mokupuni o Keawe, ma Mana kahi a ka Moi i luakaha ai, ua ukali mai oia i ka Moi ma ke ano hoohanohano ia Kalani no ka hiki aku i Laupahoehoe, malaila oia kahi i kali ai, 5 waapa, 1 waakaulua, ua hoonani ia ka pola o ka waa e like me ke ano kahiko.  J. K. KAUNAMANO.

          Ma ka lokomaikai o kekahi makamaka, ua ae ia makou e lawe mai i kekahi hapa o kana leta mai Hilo mai, a penei: "Hilo, Mei 1.—Ua hiki mai ia nei ka Moi ma nehinei, hora 3, mamua ae o ka lohe ia ana e hiki mai ana ka Moi. Ua liuliu e na makaainana no ka hoohiwahiwa alii ana, ma ka la 3, ua kau ia na lau uliuli o ka wao maluna o na pi-o e kau pono ana maluna o na alanui, ua hele a wehi, ma ka la 4, ua halii ia ke alanui, mai ka uwapo mai a hiki i ka puka o ka hale o Poonahoahoa. He mauu o ke kuolohia ka mea i halii ia, mai ka puka pa a hiki i ka puka o ka hale, ua halii ia me ka lole keokeo. He mau waa kaulua—ua hana ia e like me ko Kamehameha I., he mau pola. I ke ku ana mai o Kilauea ma ka hora 3, ua uleu aku la na makaainana ma na kaulua i hoowehiwehiia me na palai moeanu o ka nahele, ua kau ka Moiwahine ma kekahi kaulua, o ka Moi kane ma kekahi kaulua. Hiki mai ma ka uwapo, huro ia, ua haiamu na kanaka ma ka uwapo, ua hahai mai a hiki ma ka hale. Ma ka hora 10 o keia la, ua haiolelo ka Moi, ua mahalo ia. Ma ka po o nehinei, nui ka hula Hawaii."  JNO. K. NAEOLE.

          Maluna o ka Mika do i ka po la Sabati iho nei i ku mai ai o Mr. Get Moon, ke kumu no na poe pake i kauoha ia aku nei i Kapalakiko. Na ka Ahahui o na Kanaka Opio o Honolulu nei oia i kono aku e hele mai iwaena o kakou e lawelawe ai i ka hana no kona lahui. Ua hele mai oia me na palapala hoomaikai mai kekahi o na kahu Ekalesia mai o Kaleponi; ua ike mua ia no hoi ka pono o kana hana ma ia aina. Ina e kamaaina iho, e ike auanei kakou he hoa lawe hana kupono keia iloko o ka hana maikai.

          Malalo iho ka lono i loaa mai ia makou no ka pepehi kanaka i lono ia mai ai ma ka pule i hala. He rama no ka ke kumu nana i hoopii i ka inaina a hana i ka hewa nona ka hopena he "amana," aloha wale ia i hala aku la, a auwe hoi keia kina hou o Hawaii, penei ko makou lono mai: "Hamakua Hikina, Hawaii, Mei 4, 1875. Eia ka mea hou ma Hamakua nei, he pepehi kanaka ma ka la 28 o Aperila, ma Kapulena; a o Naihehau ka mea nana i pepehi ia Hariata kana wahine manuahi, a penei na kumu o keia pepehia kanaka: Ua lili keia Naihehau i ka launa o kana wahine manuahi me kekahi pake; a iloko o ko laua paee ana, ua holo aku ka wahine maluna o ka  lio i ke kau wahi e aku, ua alualu aku no keia kanaka a loaa, pepehi ia'ku la a kokoke make, mahope mai o ia manawa, make loa iho la ua wahine nei. I keia manawa a ua kanaka nei e pepehi ana, ua punia no ia e ka ona, a malalo o ka manuahi a me ka ona rama, make aku la kela wahine. He keu keia apana pepehi kanaka, alua pepehi i keia mau mahina elua. Ua lawe ia aku nei i ke Jure o Hilo. Aole i hiki mai ka Moi i Hamakua nei, no ka loaa ana i ka mai, ma Mana no ia kahi i noho ai no ka pilikia, a hoi hou i Kawaihae, a kau maluna o Kilauea no Hilo. Ina paha e oluolu kona mai, ma Hilo mai oia e hele mai ai e ike i keia mau makaainana ona. I ole ka e oluolu kona mai, o ka huli hoi aku la no ia. Me ke aloha no."  S. KAAUA.

WIL DER & CO.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU ME MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE.  7-1y

OLELO HOOLAHA!!

          OWAU O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho, ke makemake nei au i mau kanaka ui a ikaika hoi i ka hana a me ka malama ana paha i ka Aina Loi Kalo. Ua makemake ia kela me keia mea e naua mai, a e loaa no au ma kuu Rumi Hana ma kai iho o ka Hale Kauka o Minuteole (Dr. Stangenwald) ma ke Alanui Papu, Helu 31. Oia hoi ka Rumi Loio o ka EUEU SIDANE. E hoomanao ae ka lehulehu, mai Hawaii a Kauai o ka Makana Mua keia no ke Kuikahi Panailike.
Owau iho no me ka Haahaa,
19—4 ts.  FRANK METCALF.

G. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no hoi na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia na kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii.  7-1y

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO.
KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!

HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA!
a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.
Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka PUU, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
7-1 y

Olelo Hoolaha.

EIA MA KA HALEKUAI O E. O. HALL KEKAHI Pila Maikai. Ewalu Papawalu. He pila kupono loa keia no ka hale pule, a hale kula paha. He pono o hele ae ka poe makemake pila ilaila e nana ai. He oluolu hoi ke kumukuai.
20-1 ts.

NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.

BAIB ALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao ..... $12.00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae wai gula ..... 5.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 8.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 4.00
Baibala Hemolele ili eleele ..... 2.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi ..... 3.00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula ..... 1.00
Kauoha Hou ili eleele ..... .75
Kauoha Hou Hapa Haole ..... .75
Moolelo Ekale sia ..... .50
Haiao ili lahilahi ..... .10
Hele Malihini ana ..... .25
No ko ke Akua ano ..... .25
Hoike Palapala Hemolele ..... .25
Moolelo o Hene ri Opukahaia ..... .15
Hoike Akua ..... .25
Wehewehehala ..... .25
Ninau Hoike ili manoanoa ..... .50
Ninau Hoike ili lahilahi ..... .20
Kumumua Kula Sabati ..... .20
B uke Lawe Lima ..... .10
He Buke no ka Pope ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 3 ..... .25
Ui Kula Sabati Helu 4 ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 5 ..... .25
B uke Euanelio o Ioane Hapahaole ..... .10
B uke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano ..... 2.00
B uke Wehewehe Ano Mataio ..... 1.00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani ..... 1.50
Ili eleele kaekae nani ..... .50
Ili eleele ..... .35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani ..... 1.70
Ili eleele kaekae wai gula ..... .65
Ili eleele ..... .50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani ..... .50
Ili eleele kaekae wai gula ..... .30
Ili eleele ..... .20
Ka Hae Hoonani (Buke Mele) ..... .25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani ..... 1.75
Himeni Hawaii ..... 1.00
Kumu Leo Mele ili manoanoa ..... .50
Kumu Leo Mele ..... .10
Li ra Kamalii ..... .25
Li ra Hawaii 1848 ..... .25
Li ra Hawaii 1855 ..... .25
Hae Hoonani ..... .25
Leo Hoomana ..... .20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta.  J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.