Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 22, 27 May 1875 — Page 3

Page PDF (1.08 MB)

Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Mei, 1875.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]

5 Mahina hou ..... 4 32.8 AM
1 1 Hapaha mua ..... 9 05.9 PM
19 Mahina piha ..... 10 18.8 PM
27 Hapaha hope ..... 7 59.2 PM

Ka puka me ka napoo ana o ka La.

1 Puka la...5 33. AM. ..... Napoo la...6 21. PM
8 Puka la...5 29.5 AM ..... Napoo la...6 23.5 PM
15 Puka la...5 26. AM ..... Napoo la...6 26. PM
22 Puka la...5 24.5 AM ..... Napoo la...6 28.5 PM
29 Puka la...5 22. AM ..... Napoo la...6 32. PM
31 Puka la...5 21.5 AM ..... Napoo la...6 33.5 PM
Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.
Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
La titu 21° 18' 23" Akau.  Lonitu 157° 48' 45" Kom.

          I keia la e haalele mai ai ke Kilauea no Kauai, a Poakahi no Hawaii. Ua loaa iho nei kahi i poino, a ua paa koke no.

          Ke kau ia nei i mau pani puka hao no ka hale kuai kukaa o Shaefer i keia mau la.

          Ma ka po Poalua iho nei, ma ka Hotele Hawaii ko kakou poe Puhi Ohe kahi i puhi ai.

          Ke hoomaka mai nei ke kanu laau o Lahaina, pela ka lohe mai. Aohe mea nana e hoahewa, he mahalo wale no ka mea hiki.

          Ma keia mau mahina e hele nei, ua haule mau mai na paka ua kilihuna o ke kau o ka makalii, ma ka po e ua ai a ao ae hehi na wawae o ka la.

          Ua lohe mai makou ke hoomakaukau nei na kamaaina o kakou nei e haawi aku i ahaaina Europa i ka Adimarala Almy ke hoi mai oia mai Hawaii mai.

          Ua loaa mai ka lono no ka pakele ana o ka halekula hoohana o Keoneula mai pau i ke ahi i keia mau po iho nei. O ke kumu aole i lohe ia mai.

          Ua komo kalohe ia kekaki hale ma ke alanui Emma, ma ka po Poalua o ka pule i hala. Ua huli ia na pono o loko, aole nae mea i lilo. He dala paha ka mea i makemake ia, ua nele nae ke kalohe.

          O na pake i hopu ia'i no ka aihue i kekahi mau wati, komo gula a he mau dala, ua waiho ia imua o keia kau ae o ka Aha Kiekie. Ua manao wale ia na laua no i komo kolohe ka hale o Dillingham & Co.

          Ma ke ku ana mai o kekahi moku kalepa mai Kaleponi mai i keia mau la iho nei, ua hoike ia mai ke pili mau nei ka mai i ka Pope, he nawaliwali loa kona ola kino.

          I ke awakea o ka Poakahi iho nei, mawaho o kula na 'lii ka Moi a me kekahi poe e ae kahi i hoohala ai i kekahi manawa ma ka lealea haole, paani koroke, malaila pu ae ka bana kahi i puhi ai.

          E hoomanao mai e na makamaka, he mau la wale no koe, a komo kakou iloko o ka makamua o ka hapa hope o keia makahiki. Ina he mau inoa hou ka oukou, e haawi mai i ka lono i makaukau ai makou.

          Ma ka Poalima o ka hebedoma i hala, hoi aku la kekahi kanaka i kona hale, lalau aka la i ka ilio, honi iho la i ka ihu a haule a make aku la; o ka ua mea ia i aloha nui ia o ka mea uhane ole, pau ole no hoi ka apiki ia oe e Hawaii.

          Ma ke ahiahi Poaono aku nei, ua puiwa ae la na lio kauo-kaa a holo uhu mai la mai ka uwapo mai o Hooliliamanu ma ke Alanui Moi, oiai no hoi ka wahine a Kauka Magaru a me kana keiki uuku maluna o ke kaa, e kahea ana, a e kaohi ana, aole nae he paa mai o na lio, a mamuli o ka holo pu-aa ana o ua mau lio nei, ua hopu ia ae ua mau lio nei a paa e kekahi Makai haole, mauka iho o ka Halewai, a i ke kai ia ana iho o ua wahine nei, ua hele a haalulu, a i na he loihi iki mai ka holo ana ina paha ua maule. Aka, ua paa e na lio, mamuli o ka mamina ole ana o keia haole i kona ola iho, a ua pakele na ola kino. A no keia hana wiwo ole a keia haole, ua mahalo nui ia oia.

          Ke ala hou mai nei na hui kinipopo mawaena o na opio o ke kaona nei. Ma ke ahiahi o kela Poaono aku nei, ua hoao ae kekahi mau hui e hoike i ko laua oi ma ia hana ma Kulaokahua, a i ko makou lohe mai ua mikiala no na opio.

          HAINA O KA HUA HOONANEA A ALPHA K.—Aia ia D. ke komo (ring,) ma ka lima akau, manamana iki, ma ka iniha ekolu, mai ka welau iho ka helu ana. Na S. K. Kawaiahao, J. S. Kekukahiko, Kaumakapili, G. Robin, S. W. M. Nakuaau, a me W. O. Mookini keia haina.

          O ka Poakahi iho nei, oia ka la hanau o ka Moiwahine VITORIA, ua malama ae ke Komisina o ka Moiwahine he wahi paina me na hookipa ana ma kona home ma Makiki; malaila ka Moi a me ka Hooilina Moi a me na maka hanohano he lehulehu wale.

          Ua loaa mai he le ta na J. A. Kaohaiula, o Wailuku, e hai mai ana no ka hoohaunaele o kahi poe hapahaole malaila, a ua pau lakou i ka hoopaiia. E hai mai ana no hoi no na hana ino hilahila ole a kekahi Lunamakaainana o keia kau iho nei, ua holo aku ia malaila, a ua hana i na hana a ke kanaka lapuwale loa. Ua lohi loa, a ke hoomoe ia nei.

          Ma ka auina la Poakahi iho nei, ua haule ia kekahi kela o ke kuna Haleakala mai luna iho o ka likini e pili ana i ke kia mua me ka laau-ihu, a e hamo ana oia i ke ka me ka nanea, a moku ke kaula kahi ona i paa ai, a haule pono oia iluna o ka pumi o ka pea-ihu, a mailaila iho a ka papahele o ka moku. Ia wa, ua lawe koke ia ma ka hale o Kauka Makipine, ma ka lono mai aohe e poino ke ola.

          Ua hai ia mai makou no ka hana hoopuiwa a na keiki o ke keena kumeka buke, a aneane e lele ka hanu o kekahi o ko makou mau makamaka. Ua komo aku kela maloko o ia keena, a e like me ke ano mau, a noho iho la maluna o ka noho, aole nae i liuliu, pa-hu ae la kekahi mea malalo o ka noho, lele ae la ia iluna, a hoomaka ka naka o ke kino, ua hele a lena na helehelena. Ua kuhi oia he pu kuniahi, a i ole he olai, eia ka he mea hoopahupahu na kamalii. I hana ia i pau kona hele ana malaila e walaau ai, aohe mea i poino.

          HAULE ILOKO O KE KAI.—I ka moku Marianne Nottebohm e aneane mai ana e komo i ke awa i ke ahiahi Sabati iho nei, oiai, e huki ia ana kona heleuma, ua pa mai la kekahi o kona mau alii i ka laau a haule aku la iloko o ke kai; ua kiola ia aku kekahi mea hoolana, kuu ia elua waapa e hoopakele iaia, aka, i ka moku e lawe ia ana e ka makani a me ke au mai kahi aku i haule ai o ke kanaka, ua huli ka imi aole i loaa. O ka nui o kona mau makahiki he 28, ua hiki ae oia i Kapalakiko no kekahi mau la a kepa koke maluna o keia moku. O keia ulia kaumaha i ili mai ua aneane i ka aina, he umi mile mai ke awa aku, ua kau iho ka eehia maluna o kona mau hoa aukai.

Ma Makawao ke Kula Ao-kumu.

E KA LAHUI HAWAII;—Aloha oe:
         
I kulike ai me ka olelo kuahaua a ke Kahukula nui, "Aia ma ka apana o Makawao, kahi e ao ia'i na kumukula aupuni o ka mokupuni o Maui a me Lanai, malalo o kana alakai ana ke hiki aku i ka malama o Iune." I mea e pau ai ke kanalua o na kumukula a pau loa, ke hai ia aku nei ka lohe. E hele mai oukou me na kapa moe kupono no ka moe ana o ka po, eia ka hale ma Piiholo, Makawao, me na pono o ke ola kino, a he wahi kupono no ke ola o na holoholona. E hoomanao nae oukou, o ka hiki kino mai o kela a me keia kumu ka mea i manao nui ia. He pomaikai nui keia no kakou i ke alakai pono ana o ke Kahukula Nui. Na na kumukula o Makawao ma o PETER AMA.
Makawao, Mei 18, 1875.

NU HOU O NA AINA E.

          I ka la Sa bati iho nei ke ku ana mai o ka moku kalepa Nottebohm mai Kaleponi mai. Aohe mea hou ano nui a makou e hai aku ai i na makamaka. Ua manao ia e ulu ana ka hoopaapaa a hakaka mawaena o ka poe lawaia ma na kai o Nupaunelani, a ua kauoha ia kekahi mau manuwa Beritania a Farani e holo ae ilaila e mala i ka maluhia.
          —He lono ka i hiki mai no ka ulu ana o kekahi haunaele ino ma kekahi o na kulanakauhale ma ka aoao akau o Irelani. Ua pepehi ia ke Kanikela Beritania, aole nae i make. Ua hoouna ia kekahi manuwa ilaila e hooponopono ai e ninaninau i na kumu o ka haunaele.
          —Ua a ia i ke ahi kekahi o na lua eli nanahu ma Enelani a he nui na paahana i poino ke ola; ma ka la mua o keia mahina ua loaa mai na kino kupapau he kanaha a oi, he poe i make iloko o ia ulia poino.
          —Ua lanakila hou ka poe kipi ma Cuba, a ke puhi nei lakou i na hale a me na aina i ke ahi.
          —Ua hoolahaia kekahi palapala ma Berelina e noi ana i ka Emepera Wiliama e ae oia i kekahi hoikeike nui no na pono o Geremania, iloko o ia kulanakauhale, ke hiki aku i ka makahiki 1878.
          —Ke waiho nei ka Pope me ka nawaliwali loa; ua mai.
          —Ma ka la mua o keia mahina ewalu mokuahi i haalele ia Nu Ioka no Europa. Maluna o ia mau moku i kau aku ai na eepakeke i aneane hiki aku i ka elua tausani.
          —Ke mau nei no ka huli nui ana o ko Enelani i ka pono. Ma na lono hope loa mai nei, ua hai mai iloko o na halawai o kela la keia la ma Ladana, mai ka 16,000 a i ka 18,000 ka nui o ka poe i akoakoa ae iloko o na anaina halawai. I ka la 28 o Dekemaba iho nei, ua haiolelo o Mr. Moody i na anaina i hiki aku i ka 15,000 kanaka. Ua manao ia he kanalima tausani ka heluna o ka poe i huli i ka pono mamuli o keia hooikaika ana a Moody me Sankey.
          —He 2,200,000 ka heluna o na wati i hana ia ma Europa a me Amerika iloko o ka makahiki 1870; no Switzerland 1,600,000; no Farani, 300,000; no Enelani, 200,000: a no Amerika, 100,000.
          —Iloko o ka oihana hale leta o ke kulanakauhale o Nu Ioka, he 1,052 poe kakauolelo e lawelawe mau nei i ka hana. A iloko o ka makahiki 1873 ua loaa mai iloko o ka hale leta o Nu Ioka he 60,000,000 leta.
          E hoala ia ana he "Halemai" no Maui, ma Wailuku; ke hoomakaukau ia nei na pono. He mau pule ae nei, ua kamailio makou no keia mea, me ka paipai ana e hoala ia i Haukipila ma kela a me keia mokupuni, a ke hauoli nei makou no ka hoomakaia ana e hooko ia na manaolana. "Imua kakou a ola o Hawaii."

HANAU.

Mei 21—Ma Waikele, Ewa, hanau he kaikamahine na J. Kaaiahua me Kamala.

MA RE.

Mei 1o, mareia e Rev. H. H. Paleka o K. Jubey (k.) me Ekekela Keliiaa (w.)
Mei 22, mareia e Rev. H. H. Paleka o Paahao (k) me Hana (w.) No Kalihi-waena laua.
Mei 23, mareia e Rev. H. H. Paleka o Moses Konaaihele (k) me Aihonua (w.)
Mei 24, mareia e Rev. H. H. Paleka o Mana (k) me Kaili (w). No Waikiki-waena laua.
Mei 23, mareia e Rev. D. Kekiokalani o Kahoohua (k) me Niau (w) No Hauula laua.

G. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no hoi na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia na kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii.  7-1y

Olelo Hoolaha.

EIA MA KA HALEKUAI O HALL KEKAHI Pila Maikai, Ewalu Papawalu. He pila kupono loa keia no ka hale pule, a hale kula paha. He pono o hele ae ka poe makemake pila ilaila e nana ai. He oluolu hoi ke kumukuai.
20-1 ts

          OWAU O KA MEA NONA KA INOA MALAlo iho, ke papa loa aku nei au i na kanaka a pau, aole e ki i na manu maluna o kuu mau aina e waiho 'la ma Manoa.
21 4ts  FRANK METCALF, (Meka Opio.)

WIL DER & CO.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU ME MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE.  7-1y

LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

MEA KUAI PAPA A LAKO KUKULU HALE o na ano a pau.
AIA MA KE
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
Pani Puka,
Puka Aniani,
Olepelepe,
Laka,
Ami Liilii,
Ami Loloa, & c.
PENA o na ano a pau,
Aila Pena,
Vaniki, &c.
NA BALAKI me PUNA
NA PEPA HALE me na LIPINE HALE.
O na mea a pau maluna ae, e kaui makepono loa
14]   ia aku no ke DALA KUIKE.  [1y

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO.
KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!
HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA!

a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.
Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka PUU, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
7-1 y