Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 23, 3 June 1875 — Page 3

Page PDF (1.10 MB)

Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Iune, 1875.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]

3 Mahina hou ..... 11 49.7 AM
10 Hapaha mua ..... 9 24.0 AM
18 Mahina piha ..... 1 24.0 PM
26 Hapaha hope ..... 4 6. AM

Ka puka me ka napoo ana o ka La.

1 Puka la...5 24.5 AM. ..... Napoo la...6 33.5 PM
8 Puka la...5 20.6 AM ..... Napoo la...6 36.6 PM
15 Puka la...5 22. AM ..... Napoo la...6 38. PM
22 Puka la...5 23.5 AM ..... Napoo la...6 39.5 PM
29 Puka la...5 25.1 AM ..... Napoo la...6 41.1 PM
Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.
Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
La titu 21° 18' 23" Akau.  Lonitu 157° 48' 45" Kom.

Ma ke Kauoha.

          O ka Poalima, ka la 11 o Iune, oia ka la Hoomanao o Kamehameha I., e malama ia he la kulaia, a e pani ia na keena oihana aupuni a pau.
W. L. MOEHONUA,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 2, 1875.

          Ua haiia mai makou, ke holomua nei na hana a ka Haku ma ke ehukai o Waialua.

          Maluna mai o ka mokumahu i ka Poalua iho nei i kau mai ai o Kapena A. D. Colcord, oia ke Kapena hou o Hoku Ao.

          E halawai ana ka Ahahui Euanelio o ka Paeaina Hawaii ma ka Poalua, la 8 o Iune, ma Kawaiahao i ka hora umi o ke kakahiaka.

          Ua loaa mai he mau le ta no ka Paeaina Makala, e hoolaha ia'ku ana i keia pule ae. Ua maikai no ke ola o na kumu, a ua holo no ka hana.

          I ka po Poalima o ka pule i hala, moe ino iho la kekahi makuahine i kana keiki a make loa, ma ka pa o A. Maikai kahi i make ai o keia keiki.

          I keia mau la iho e ku mai ai ka moku manuwa Amerika Tuscarora, mai Samoa mai, a o ka moku coveta Holani Curaqoa, Capt. Vandereide mai Kapalakiko mai.

          Mawaena o na ohua o ke Kilauea i ka Poakahi iho nei, ua kau aku ka Loio Kuhina a me na maka hanohano e ae; he hele ohuohu ana keia a ke kaupu aukai o kakou.

          I ka Poakahi iho nei ka piha ana o na makahiki he 25 i ka Ilamuku W. C. Parke ma kona noho oihana ana, a o ka elima o na Moi o Hawaii nei mai kona lawelawe ana iloko o kana oihana.

          Ua paa loa ae nei ka hale ilina o ka Moi W. C. Lunalilo, ua paa ke kaupaku, o ka hahau koe i ke pili a me ka hoomaemae ana ia loko. Ke ku nei oia me ke kilakila o ka nani ma ka pa o Kawaiahao ma ke alo mai o ka luakini.

          KI PU IA A KU.—I ka po o ka Poaono iho nei, i ka wa a kekahi poe hele po e hoi ana i kauhale, ki ia mai la kekahi pu, a ku aku la kekahi o ka poe hele po ma ka uha, aole nae i poino. Ua kuhihewa ia paha oia he aukuu ka mea i ki ia'i.

          Ke kukuluia nei he hale laau hou ma ke Alanui Nuuanu, ua lohe mai makou he halekuai ia no Chulan ma. O ke alanui hookahi paha ia o keia kulanakauhale i ohuohu i na halekuai ma o a maanei o kona kae.

          I ka hora 6 o ka la 29 o ka mahina i hala ke ku ana mai o ka mokumahu Sidane Kulanakauhale o Melebona, a holo no i ke ahiahi o ia la. I ka hora 2 o kakahiaka o ka la 2 iho nei, i ku mai ai ka mokumahu Cyphrenes mai Kapalakiko mai, 8½ na la mai kekahi awa a i kekahi.

          HE MAKE I ALOHA IA.—Ua hiki mai ia makou ka lono no ka make ana o Kahinaaualii w., ma Kalawao, Molokai. He wahine haipule ia, he haumana oiaio na ka Haku; ua kamaaina oia iwaena o ka poe maikai ma Honolulu nei no na makahiki he nui; o Pauoa kona wahi noho mamua. Aohe paha e poina i ko Honolulu poe i ike iaia, kana mau olelo ao me kona hooikaika ana no ka Pono. Ua luhi oia mamuli o ka Pono. Ua pau ka luhi; ua maha, ua ola.

          Ma ka Poalima o ka pule i hala, ua lawea ae i ka halewai elua mau wahi keiki, he kaikamahine me kahi keikikane no ka uhaki ana i ka pua kanu, ua hookuu ia kekahi o laua, a hoopaiia kekahi, a i ka hemo ana mai no, lalama hou ae la no i na mea liilii o loko o kekahi hale.

          Ma ka Poaono i hala, ua kau aku ke Kama alii Mrs. B. P. Bishop (Pauahi) me kona koolua maluna o ka mokumahu no Europa. Ua lana ko makou manao e hookipa oluolu ia laua me ka maikai a hiki i ka pae ana ia aina malihini; malaila pu ae na'lii a me ka poe puhi ohe o kakou kahi i hoonana ai i ko laua aloha no na kaiaulu walohia o Hawaii nei.

          He mau heihei waapa me na hookuku kinipopo ke malama ia'na ma ka la 11 o keia mahina, oia hoi ka la hoomanao o ka Makua 'Lii i hiipoiia e na puuwai Hawaii a pau. Oia o KAMEHAMEHA NAI AUPUNI, ka mea hoi nona ke kia hoomanao mawaena o kana mau mamo he "noho'na lokahi."
Ua hala ia, ua nalo na helehelena,
O kana mau hana nae, aole loa e nalo.

          Ua imi mai nei kau e T. J. Kealohaaea o Hana, a loaa makou, a ua heluhelu makou i kau hoohalahala. He mea uluhua io no ke kali ana mai o ka hoea aku o kau manao ma ua pepa la au i hoouna mai ai, aka, ke manao nei makou, o ke kapae ana a me ka hookomo ana i na palapala ma ka nupepa, aia wale no ia i ka Luna Hooponopono. Nolaila, mai hoomau i ka inaina.
          —Eia kau e F. Robert K. Kaimihanamoku nona ke poo "Kekahi mau Kumu Hoemi Lahui," o Kaneohe, a ua mahalo no makou. Ua piha loa nae ko kakou wahi elele i keia hebedoma, a ke hoomaha iki nei ma ko makou keena.

          HE LUAKINI HOU.—Ua hoala ae nei na hoahanau o ka Apana o Waiakoa, i ko lakou hale halawai, i wahi e hoomana ai i ke Akua; ua paa a ua komo iho nei ma ka la 20 o Mei nei. Ua lulu iho na hoahanau i na lau oliva a ke aloha, i mea e hoopau aku ai i ko lakou aie, a o ka nui o na lau oliva i lulu ia mai he $35.00, he hale laau. Akahi no a kukulu keia Apana i na hale halawai. O ka mua ko Waiohuli hale halawai o ka paa ana. He mea hou no keia i ko'u ike ana i keia wa, aole mai ka wa mai ia Kavika Malo. He mau mea hou ia o kuaaina malihini hele.  J. K. KALILI-OPIO.
Keokea, Kula, Mei 24, 1875.

          O Cecil Brown, keiki a Palaunu Luna Kakau Kope o ka hale Aupuni, oia kekahi o na loio hou o Honolulu nei. He hoa'loha no ka lahui Hawaii, a he keiki hanau no ka aina. Aia kona keena ma Alanui Kaahumanu. Ua makaukau e pale i na hihia a pau imua o na aha hookolokolo.
          —A eia hou no, ke keiki lalawai o Koloa, Kauai, o W. O. Smith. Ua ike pono na mea a pau i kona eleu, oiai oia iloko o ka oihana makai nui no na mokupuni o Maui. Ua ae ia oia e lawelawe ma ke ano he loio imua o na aha hookolokolo o keia aupuni; he pale hihia, a he koo no ka poe i hoohihia wale ia. E kipa ae i ike maka, aia oia ma ke keena o Hatawela.

          E ae mai i kou lokomaikai e ka makamaka oiwi e hookomo iho i keia wahi lono ma kahi kaawale o kou kino, me ka mahalo:—Ke waiho aku nei au i ka lono laulea imua o na makamaka no kekahi puolo i loaa mai ia'u, mai Maui mai maluna o ke kuna Kapueokahi, me ka inoa mawaho penei: "M. J. Naiwi, Kikihale, Honolulu, Oahu." Owau wale no ka mea inoa "Naiwi" ma keia wahi i ike ia a nolaila, ua haawi ia mai ia'u ka puolo, aka, ua haohao au mamuli o kekahi mau kumu. Ina he mea e ae nae keia inoa, e kii koke mai, me ka hoakaka mua mai nae i ke ano o ka waiwai maloko o ka puolo, a me ka hoihoi mai i na lilo kuikawa i kau mai maluna o'u. E loaa no au ma ke ao ma ka hale pai o ka LAHUI HAWAII, ma ka po hoi ma Kikihale.  W. N. NAIWI.

NU HOU O NA AINA E.

          I ka po o ka Poalua iho nei ke ku ana mai o ka mokumahu Cyphrenes mai Kapalakiko mai iloko o na la 8½, aohe mea hou ano nui a makou e hai aku ai. Mai Beritania mai na lono no kekahi mau ulia poino maluna o kekahi mau mokumahu; he nui no hoi na ola i poino. Ua a ia kekahi o ko laila kulanakauhale nui i ke ahi weliweli loa.
          —No ka ulu loa o na hana haunaele ma Cuba, ua maluhia ole ke ola ma kekahi mau kulanakauhale. Ma Havana, ua powa ia ke poo o ka oihana koa ma ke alanui o ke kulauakauhale; ua hooholo oia e hookolokolo ia ka poe lawehala e na'lii o ka oihana koa.
          —Ua lohe ia mai ua pupule ka wahine kanemake a Aberahama Linekona. Ua pupule no hoi kekahi o ka Ahaolelo Senate ma Wasinetona, oia o Nye, ua manao ia aole e ola.
          —Ma ka lono mai no ke pahu ana o na enekini o kekahi mokumahu ma Potelana Oregona, Mei 6, a poino ke ola o ke kapena a me kekahi poe e ae.
          —Ua olelo ia e poho ana ka poe mahi waina o Kaleponi iloko o keia makahiki; ua ponalo ia ka hua waina e ka hau.
          —Ma ke kukulu ia ana o kekahi hale keaka hou ma Parisa, ua hoolilo ia he $20,000,000. Ma Rusia kekahi hale keaka i kukulu ia no ka $1,000,000.
          —Ua olelo ia, o keia ka makahiki laki loa o ka poe lawaia ma na kai o Nupaunalani. Ua loaa i kekahi moku hookahi iloko o keia kikina he 45,000 sila.
          —Ke hoomaau nui ia nei na kumu ma Sepania. I ka po o ka la mua o Aperila iho nei, ua hopu ia kekahi kumu a kauo pupuahulu ia mai loko aku o kona wahi moe; lawe ia'ku la a kahi kaawale loa, a kipaku ia mai ka aina'ku. Mahope mai, ua kipaku hou ia kekahi mau kumu elua.
          —O ka Emepera o Kina, he keiki ia nona na makahiki ekolu. O kekahi mea ano e ma ia aupuni, ina e make ka Emepera, e komo ana ka lahui i na lole kanikau no na la he iwakaluakumamahiku; aole no hoi e ae ia kekahi pake e kahi i ka umiuimi a pau ka haneri la mahope o ka make ana o ke 'lii. Aole e ae ia kekahi mare no ka mahina hookahi mahope iho o ka make ana o ke 'lii, a iwaena o na luna aupuni aole e mare ia kekahi a piha ka makahiki mahope iho o ka make ana o ka Emepera.
          —O kekahi mea hilu loa e noonoo ia nei e hana, a he mea kupanaha ano e no hoi, oia ka eli ana i alanui pao mawaena o Enelani a me Farani, malalo iho o ke kai; kowa e hookaawale nei i kela mau aina. He kanakolu paha mile ke akea o kela kowa ma kahi i manao ia ai e eli i ke alanui. Ua nana ia kahi i manao ia ai e hana i keia alanui e ka poe akamai, a ua hai mai lakou he poho ke ano o ka honua ma ia wahi, a ma ka lakou noonoo ana, he mea hiki no ke eli ia ua alanui la. E hoomanao iho ko makou poe heluhelu i ke kowa mawaena o Maui a me Molokai; ina paha he mea hiki ke eli ia i alanui pao malalo o ke kai mai Maui ae a puka i Molokai, a holo na kaa mawaena o ia mau Mokupuni! Kupanaha!
          —Ma Sidane, ua hoopii ia mai nei kekahi wahine malalo o ke kanawai pepehi kanaka, a o kana keiki kane ponoi no ka hoike o ke aupuni. O ka hewa o keia makuahine, oia no ka malama ole i kana keiki muli loa, nona na pule elua. Ua lilo oia i ka ona, a waiho iho la i ka makana makamae a ke Akua e uwe hookahi a make hookahi iho la iloko o ka opili, ka pololi a me ka ehaeha, mamuli o kona aloha ole. Mamuli o na olelo hoike a kana keiki hiapo ua ahewa ia oia no ka lawe ola, a ua kau ia ka hoopai maluna ona. Ke lana nei ko makou manao aole loa e hoohalike kekahi makua Hawaii me keia aloha ole.

          HOOPOLOLEI.—Maloko o na mea Hou o na Aina e, a makou i hoolaha ai i kela pule, ma kahi e olelo ana, he haunaele ma Irelani, ua pai hewa ia ka olelo "Irelani," o Iamaika ka pololei, kekahi o na Moku o Inia Komohana.

Elemakula Naaupo a Make no iloko o kona Naaupo.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          E ae mai ia'u e hooili aku i ka'u wahi ukana maluna o kou hokua, a nau ia e lawe aku ma na home lai o ka poe nana i hookipa oluolu aku ia oe.
          Ma Kalawao nei kekahi elemakule i loohia ia e ka mai lepera, o Kahinu kona inoa no ka aoao Pope.
         
I keia mau la aku nei, make aku la kana ilio i aloha nui ai, a uwe kanikau iho la oia no kekahi mau la. I ka hooniponipo a ke aloha o ka mea uhane ole iloko ona, ano e mai la kona helehelena, hoomailo ia mai la kona kino, a hele pu aku la ma ke alanui hookahi me ka mea a kona naau i lia ai.
          Ua halii ia ka pahu i ka huluhulu, ke kihei pili, a me ke kapa apana.—Ua wahi ia hoi ke kupapau (ilio) i ke kihei sekotia, a me hookahi holoku kalako. Ua kaei ia hoi ma ka a-i, hookahi hainaka, a ma na wawae, hookahi, i mea holoi.
          Ua waiho pu ia aku no hoi, hookahi uku, umeke, a me ka ipukai. Mamua ae o ka manawa e kanu ai oia i kana mea aloha, ua kii aku la ia i bana puhi ohe, i hoohiwahiwa ia ai ka hoolewa ana o ka mea i make, a no ka uuku o kana mohai, ua hoohoka ia.
         
I ka hiki ana aku o ka pahu kupapau ma ke kae o ka lua, eia kana olelo: "O hele, me na pono o kaua, a na'u no hoi ia e imi aku ia oe. Aole au e ai i ka ai, aole hoi e ai i ka io bipi," a nalo aku la ke kupapau i ka lepo.
          Ue hooko no oia i kana olelo; ua hoonele ia kona puu i ka ai, e me ka ia, a haalele mai i ka la i ka mea mehana, a me na ea huihui o ka aina makuahine; ka luana pu ana me na hoa o ka haawina like hookahi.
          E na hoa heluhelu, ke ike pu mai la kakou i ka naaupo i hoea ae nei mailoko mai o ka malamalama o ka la i ke awakea. Mai hoolilo i ko kakou aloha no ka mea uhane ole. Owau no.  S. A. WAIKOLU.
H. Kalawao, Molokai, Mei 24, 1875.

          Ua kai huakai ae na lala o ka hoomana Katolika Roma ma kela pule i hala, e like me ka mea mau, ka "huakai kaimalihini." Ma keia wahi, he mea pono ia makou ke hai ae, ua kamailio ia mai makou no ka okioki ia'na o na laau ma na alanui no ka pomaikai o ua huakai la, me ka ae ole o ka poe nona ka waiwai.

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO.
KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!
HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA!

a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.
Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka PUU, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
7-1 y