Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 25, 17 June 1875 — Page 4

Page PDF (1.04 MB)

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

NA KULA SA BATI.
NA HAAWINA.
Iulai 11—Hahai ana i ke Keikihipa—Ioane I: 35—46.

35 A ia la ae, ku hou ae la o Ioane, me na haumana ana elua.
36 A ike aku la ia Iesu e hele ae ana, i mai la ia, E nana i ke Keikihipa a ke Akua!
37 A lohe ae la na haumana elua i kana olelo ana, a hahai aku la laua ia Iesu.
38 Haliu ae la o Iesu, ike mai la ia laua e hahai ana, i mai la ia laua, Heaha ka olua e imi mai nei? I aku la laua ia ia, E Rahi, (ma ka hoohalike ana, e ke Kumu,) mahea kou wahi i noho ai?
39 I mai la kela ia laua, E hele mai, e ike. A hele aku la laua, a ike i kona wahi i noho ai; a noho iho la laua me ia ia la; ua kokoke ka umi o ka hora.
40 O Anederea, ke kaikaina o Simona Petero, oia kekahi o ua mau haumana la elua i lohe i ka Ioane, a hahai aku la ia Iesu.
41 Loaa mua ia ia kona kaikuaana iho, o Simona, a i aku la ia ia, Ua loaa ia maua ka Mesia, ma ka hoohalike ana, o Kristo ia.
42 A alakai aku la kela ia ia io Ie su la. A ike mai la o Iesu ia ia, i mai la, O oe no o Simona, ke keiki a Iona; e kapaia oe o Kepa, ma ka hoohalike ana, he pohaku.
43 Ia la ae, manao iho la o Iesu e hele i Galilaia, a loaa ia ia o Pilipo, i mai la ia ia, E hahai mai oe ia'u.
44 A o Pilipo no Betesaida ia, no ke kulanakauhale o Anederea, a me Petero.
45 Loaa ia Pilipo o Natanaela, i aku la o Pilipo ia ia, Ua loaa ia makou ka mea a Mose iloko o ke kanawai, a me na kaula i palapala'i, o Iesu, no Nazareta, ke keiki a Iosepa.
46 Ninau mai la o Natanaela ia ia, E hiki mai anei kekahi mea maikai no Nazareta mai? I aku la o Pilipo ia ia, E hele mai, e ike.

——:o:——

Ma keia mau pauku 35, 36, ua ike kakou i ko Ioane hoike no Iesu. Ua kapa oia Iaia "ke Keikihipa a ke Akua." Nana e lawe aku na hala o ko ke ao nei, p. 29. Na ke Akua no i koho ia Kristo no ia hana, Roma 3:25. P. 37—40. Ma keia mau pauku ua hoike ia mai ka hahai ana o na haumana elua ia Iesu, a me kana olelo ia laua. Owai keia mau haumana? Ua hoike ia kekahi ma ka p. 40. A owai ka lua? O Toma paha, a o Ioane paha, aole i hai ia mai. I ka lohe ana o Anederea o Iesu keia, kii koke oia i ka hoahanau ia Simona a kai aku la io Iesu la. I mai la o Iesu, "o Simona oe e kapaia oe o Kepa, he pohaku." Ma keia i hoike ai o Kristo i kona lokomaikai iaia. O ka haawi ana i inoa hou, he hoike ia no kona lilo ana i keiki na ka Haku, he mea nui; Hoikeana 2:17; Isaia 62:2. P. 43—46. Ma keia mau pauku i hoike ia ko Iesu kahea ana ia Pilipo a me Natanaela. No Betesaida o Pilipo. Mahea ia wahi.

Ahahui Mahiai.

          Elima Ahahui Mahiai ma Kau nei, hookahi Ahahui i hoopaa ia ka manawa, hookahi makahiki, he 14 ka nui o na lala hui, oia ka Ahahui o Naalehu, o keia ka oi aku o na hana i ike ia ma keia Apana, iloko o keia mau la.
          Eia na kihapai kalo, ua kanu ia i na mea kanu, oia hoi ka uala, kulina, akaakai, a me ia mea aku ia mea aku. He mau hana pono a maikai keia, e like me ka ka Buke Nui Hooweliweli i olelo mai ai. "O ka mea i ike i ka hana pono, a hana ole oia, he hewa no ia nona."
          Aka nae, o ko'u ano kanalua a me ka minamina i keia hana, ua hui pu ia laua, no ka mea, aole i pololei ka malama ana, ua hui ia ke ino me ka maikai, o ka pono hoi a me ka hewa ua hoohalike ia, i ko'u manao aole e paa ana keia hana a hala ka manawa i hoopaa ia.
          No keia mau kumu, o ka ona, ua hana ia iloko o ka manawa e hana ana, a ma ia ano, ua ulu mai ka hoopaapaa, haunaele, hakaka, mokuahana mawaena o kekahi mau lala hui, me kuu ike oiaio no au e hoike nei i keia mau mea a pau. I ka Poakahi la 17 o keia malama, ia la no au i ike ai i ka mokuahana. Eia ke humu, ua hana na lala hui me ka poe mawaho, i kahi mala, a he bipi ka mea i haawi ia aku na lakou, o W. K. Moi ka mea nana i haawi aku.
          E mahele like ia ka bipi, na kela keia mea i hana, me ka like loa, aole nae i hana ia, ua lawelawe lima maoli. Ua ku anei keia hana i ka pono? aole, ua nele kahi poe i keia haawina. He kohu ilio ka pipili a he hana ku hoi i ke aloha ole keia hana ana, a ma ia ano no au i manao ai, e lilo ana keia hana i mea ole, oia iho la ke ano o ka kanaka mau hana.
Kau Kauwa Hoolohe,
R. P. KEALOHAWELA.
Waiohinu, Kau, H., Mei 26, 1875.

Ka "Uwila Aniani" e haki ai ke Kia-enegini o Piiholo.

          Ua ike au i ko ninau e J. E. H., ia J. K., a he kuleana ko'u e pane aku no keia ninau, no ka mea ua laahia mua oe me a'u ma ko ninau mua.
          Ke anai nei au i ke aniani helu elua me ka silika helu ehiku, a e ike oe he uwila io ma ke aniani, a o ka uwila kepau ma kou helu, oia ke silika helu ehiku.
          O keia ninau aia no ma ke kulana mua o kela ninau—Aloha ino! Hooiaio i na e alakai ka makapo i ka makapo e haule laua i ka lua hookahi. A e hoolohe mai (a) Ma ka enegini ma ko ninau, ua maopopo aole he niniu, ua hooia ia mai keia ma ka ike maka a me ka wehewehe o kekahi buke. Elua no mea nui loa ma keia enegini. (1) Ka mohala ikaika mau ana o ka mahu a oi aku. (2) O ka hoopau emo ole ia o kona ikaika a pau loa. Ua ana ia na enegini e like me keia ma ka ikaika lio, mai ka 1,300, aole ma ka velocity; no ka mea, o ka velocity oia ka wikiwiki o ka motio.
          (e) Aole i hoike ia ke ana waena o ka flywheel a ana-puni paha me kona momenetu pu hoi. Aole hoi i hoike ia ke kaawale mawaena o na poka, a me ke kiekie okoa o ke governor mai ka iho ae o ka flywheel me ka hoike pu ia hoi o ke ana-waena a ana-puni paha o ka iho.
          (i) O na niniu 40 ana o ke governor i ka minute ma ka iho o ka flywheel, aole ia e like ana me ka momenetu okoa o ka flywheel a velocitv hoi, no ka mea, o ka governor hana, o ka hoohalike mau i ka hana a ka enegini, e mohala ana na aoao o ke governor i kekahi wa i ka ikaika haalele kikowaena, a ina e emi ioo ke governor ilalo, alaila ua nui loa ka ikaika o ka mahu.
          (o) Aole i hoopi i aku i ka niniu ana me ka averika velocity i ka flywheel, no ka mea, o ka flywheel ka mea i oi aku ka momenetu i ko ka enegini, a he ikaika manuahi wale iho no ko ka enegini.
          Ina e hooia mai oe i keia ninau, he pono; alaila, e hui pu keia me kela ninau ke hiki i ka wa o kaua e paio ai.
Me ka Oiaio
JAME S HANUWELA.

HANAU.

Mar. 15.—Ma kela Kaona, hanau o Maraea Helekula w., na Kawawa k., a me Kelupaina w.
Ma r. 16.—Ma Koloa, Kauai, hanau o Huluhulu k., na Kahula k., a me Kanamu w.
Ap r. —.— Ma Koloa, K. hanau he keikikane, na Kuanaio ma.

MA RE.

Iune 10.—Ma keia Kaona, ua mare ia o James D. Duncan me Miss Emma Meyer. Na Rev. M. Kuaea laua i hoohui.

MAKE.

Ma r. 11.—Ma Koloa, Kauai, make o Paahana w., he hopena luahine a kolopupu.
Ap r. 5.—Ma Lawai, Koloa, K., make o Nawaimakanui k.
Ap r. 7.—Ma Kalahea, Koloa, K., make o Kahawaii w., ua aoo.
Ap r. 18.—Ma Kalahea, K., K., make o A. Linekona Maioho no ke kunu kalea, he bepe.
Ap r. 18.—Ma Koloa, K., make o Makaulii w., he eha ma ka puuwai, a make hikiwawe.
Mei 3.—Ma Koloa Hik., K., make o Kimo Ireneo, he mai hokii a he loko pau paha?
Mei 9.—Ma Koloa, K., make o Paoa k., he mai a he hopena elemakule.
Mei 10.—Ma Haulepu, Koloa, K., make o Samuela Memele.
Mei 15.—Ma Koloa, K., make o Olowalu k., he mai ma ka puuwai.
Mei 15.—Ma Lawai, Koloa, K., make o Kuawahine w.

OLELO HOOLAHA!

          HOOPANEEIA KE KUAI NO KA waiwai paa ma keia he hoolaha ia aku nei o ke kuai ana o na aina o W. H. Kaauwai i make aku nei, i hoolahaia no ka la 26 o Iune nei ma ka hora 12 awakea o ia la ma Wailuku, Maui, mamuli o ke kauoha o ka Aha, ua hoopaneeia kela kuai ana a hiki aku i ka Poaono, la 7 o Augate, i ka hora a me kahi i oleloia maluna. E kuai ia no na apana aina ma Lahaina e like me ka mea i hoolahaia ma ka la 3 o Iulai.
JOHN KOII UNAUNA,
Lunahooponopono waiwai o W. H. Kaauwai i mkae
25]   [3ts

KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

          I KULIKE ai me ka olelo kauoha a ka Hon. C. C. Harris ke kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie, i hoopukaia ma ka la 27 o Mei, A. D. 1875, e haawi mai ana i ka mana ia'u J. K. Unauna, ka Lunahooponopono o ka waiwai o W. H. Kaauwai i make ma Honolulu, e kuai ma ke kudala i kekahi mau aina o ka mea make, nolaila, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, e kuai kudala aku no au ma ke akea, ma
Ka la 7 o Aug., 1875, ma ka hora 12
Ma ka Hale Kuai
o Mossman ma ke kulanakauhale o Wailuku i Maui, i na pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka ma i make iloko o ka Ili aina nona ka inoa Papohaku, e waiho ia ma Wailuku, Maui, nona na apana eha malalo iho:
1 APANA. 2 kaulahaoa a me 4 anana kuea
2 " 1 eka a me 1 kaulahao kuea
3 " 1½ eka.
4 " 14 eka, 8 kaulahao a me 100 anana kuea.
A pela no hoi iloko o na aina e waiho la ma Halaula, Wailuku, Maui, i haiia maluna, oia he 15 apana.
APANA 1 he 31 Roda kuea.
" 2 he 30 " ".
" 3 he 24 " ".
" 4 he 1 eka a me 15 Roda kuea.
" 5 he 1 Ruda a me 31 ".
" 6 he 5 ".
" 7 he 1 Ruda
" 8 he 3 eka 1 Ruda 38 Roda.
" 9 he 3 Ruda 36 roda.
" 11 he 2 ruda 6 roda
" 12 he 1 ruda 35 roda
" 13 he 29 roda
" 14 he 3 ruda 32 roda
" 15 he 3 eka 1 ruda 9 roda.
A ME kekahi aina e waiho la ma Paiki, Maui. O ka apana 1 he 5 26—100 ka eka nui, a o ka apana 2, he 15 1—25 eka.
A ME ka pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea i make iloko o na apana aina i hoakakaia na palena ma ka Palapala Sila Nui helu 2629, oia na apana aina i hooliloia i ka mea i make, e George K. Kaauwai, kona kaikaina, e na hooilina o Naleipuleho ma kekahi palapala, a ua hookomo ia ma ka buke 41 o ke aupuni a ma na aoao 453 a me 454, o ka apana mua, he 1 18—100 eka, aia ma Halaula i Wailuku i olelo mua ia, o ka apana alua, he 3 36—100 eka, aia i Puako, Wailuku, a o ke kolu, he 23—100 eka, ke waiho la ma ia wahi hookahi no, a o ka ha, 1/10 eka.
A ME na pono a pau, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea i make i loaa mai a A. Pepe a me Kaumi mai, kana wahine, iloko o ka aina i kuhikuhiia ma ka Palapala a na Komisina Hoona Kuleana Aina, helu 515 nona ka 35—100 o ka eka, maloko o ke kulanakauhale o Wailuku.
O na aina a pau kekahi e waiho la ma Maalaea, Kula, Maui, i hoakaka ia ma ka palapala hooko kuleana a na Komisina hooko kuleana aina, helu 2383, he 6 3—100 eka ka nui, ia Z. Kaauwai, a me kekahi aina pu e waiho la ma Waiakoa, Kula, Maui, i hoakaka ia ma ka palapala hooko kuleana a na Komisina hooko kuleana aina, helu 2383, he 1½ eka ka nui.
A E kuai hou aku no au ma ke kudala, ma ka Hale Hookolokolo ma ke kulanakauhale o Lahaina ma ka
Poaono la 3 o Iulai hora 12 awakea,
i na pono a me na pomaikai o ka mea i make, i na apana alua e waiho la iloko o ke Ahupuaa o PAEOHI, a me PUUNOA ma Lahaina, Maui; o ka apana mua, 1 eka me37 roda kuea; o ka apana 2, ka Ili o Walie, nona ka ili he 2 eka 2 ruda 13 roda; ka apana akolu, he 1 ruda a me 20 roda; ka apana aha, he 2 ruda a me 34 roda.
A ME KEKAHI mau loi me ka aina kula maloko o ke Ahupuaa o Paeohi ma Lahaina, nona ka ili, he 2 eka 1 ruda a me 4 roda.
A ME ka pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea make iloko o na Ili o Kamani a me Kaluaaha ma ke Ahupuaa o Olowalu e kokoke la i Lahaina; o ka mua he 2 eka 3 ruda a me 36 roda; a o ka lua, he 3 eka 1 ruda 22 roda.
No na Kii a me na mea i koe o ka aina, e ikeia no ma ke Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie mai keia wa aku a hiki i ka la 12 o Iune, a mahope aku o ia wa, e ikeia no ma ka Hale Kuai o Mossman ma Wailuku; a ma ke Keena o ke Kiaaina ma Lahaina, Maui.
Aia wale no ka lilo o kela mau aina a apono mai ka Aha Kiekie ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ke hiki aku i ka la 8 o Iulai A. D. 1875 ma ka hora 10 kakahiaka, oia kahi hoi a ka poe a pau i kuleana e hoike mai ai ia lakou iho.
J. K. UNAUNA.
Luna Hooponopono Waiwai o W. H. Kaauwai i make.
Honolulu, Iune 4, 1875.  3ts  707

Olelo Hoolaha.

EIA MA KA HALEKUAI O E. O. HALL KEKAHI Pila Maikai. Ewalu Papawalu. He pila kupono loa keia no ka hale pule, a hale kula paha. He pono o hele ae ka poe makemake pila ilaila e nana ai. He oluolu hoi ke kumukuai.
20—1 ts.

          OWAU O KA MEA NONA KA INOA MALAlo iho, ke papa loa aku nei au i na kanaka a pau, aole e ki i na manu maluna o kuu mau aina e waiho 'la ma Manoa.
21 4ts  FRANK METCALF, (Meka Opio.)

G. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no hoi na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia na kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii.  7-1y

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO.
KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!
HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA!

a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.
Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka PUU, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
7-1 y

WIL DER & CO.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU ME MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE.  7-1y

LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

MEA KUAI PAPA A LAKO KUKULU HALE o na ano a pau.
AIA MA KE
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
Pani Puka,
Puka Aniani,
Olepelepe,
Laka,
Ami Liilii,
Ami Loloa, & c.
PENA o na ano a pau,
Aila Pena,
Vaniki, &c.
NA BALAKI me PUNA
NA PEPA HALE me na LIPINE HALE.
O na mea a pau maluna ae, e kaui makepono loa
14]   ia aku no ke DALA KUIKE.  [1y