Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 25, 17 June 1875 — Ka Poino o ke Kiaha. [ARTICLE]

Ka Poino o ke Kiaha.

[HAKU IA E WILLIAMi KEKOA.] Eia ma na kapakai uliali o keia Pae Aina nani, iwaeaa boi o kona laiiui makamae maluua iho hoi o na hiohiona o kana poe mamo opk»pio a iloko hoi o n& makua, keia maawe weliweli: ka euemi hookahi hoi nana i hoouna aku i na lua kupapaa o ka poulī, ka ilihune hoi a me ka inea o ka noho aua. Na karaima hoi me na hoopai ikaika a ke kanawai, ka hapanui hoi o na lahui nui i na kau i haia a hiki mai i keia au o ka man&wa a kakou e nee nei me ka menemene ole. A mahope iho o ka hoo* iniopopo ana i na hana weiiweli o ia mau poino nui, ka ike ana hoi i kana mau hana iuo ame ka make. Eae aku anei kakou lawe mai i keia kupua i poiao nou e ka Imluu. aelu mai hoi i na hua awaawa o ka m:\kc maluna iho o kou ili-hooua maemae. Aik> e na lede, na keonimana hoi e paa ana ika hana ma ko iakou mau lima. Na opio ILawaii hoi, nana e hoolaupai i ka aina» c noonoo a mai poina i keia mau poiuo o ke kiaha. I. Ka ilihune. 2. Ke karai»a. 8. Ka niai a me ka inake. ! K hookahua hm i ko kakou noonoo ana ( ma ka manao pili mUa o keia nane-hai, oia hoi ka ilihune. Aole no ka noonoo i haa- ; Ih mai c ke Akua.

Ma ke poo o ke k&naka ke kamu o keia i inu aua, aka, ma ka manao w%le no e ,komo pu īloko o na lealea pau wale q keja noho ana. Nolaiia, ua opiopio aku kekahi poe i ka haoa ana, i ka haawi ana hoi, a me ka inu ana hoi, ilaila kahi po* maikai nuku o ka noho ana o kekahi poe. Ua hoohalike ia ke kanaka ma keia, me ke kumu-laau nani iwaena o ke kihapai, i hoohua mai hoi i na hua momona, ohaha, ono ke al Aka, ika hiki ana tftai o kekahi makani ikaika ni'ai kekahi o na kukulu eha mai oka honua a kulai iho la i keia laau a hina ilalo, lilo iho la kona mau pomaikai a me ka nani o konaulu ana i ike ia i na kau i hala ae i mea ole, pela no keia mea o ka waiona, e kulai nei i ke kanaka mai ke kahua o ka pomaikai a i ka ilihune ana. No ka inea,o ke kanaka īknonoono a i hookahua paa ia hoi ka home Hawaii, a i hoohua mai hoi i na hua maikai he lehulehu he kumu-laau nani ia iwaena o keia lahui, a he pula kaumaka hoi a kakou e iini aku ai e ili mai iamau haawina maikai a pau maluna iho o kakou. Pela hoi ke kauwa e lawelawe ana malalo o kona haku, i kona wa i inu ai ua pau aku na noonoo maikai ana, a ua huikau wale kana mau hana ana, a no keia mea, ua kapae ia ae la ia, a, nele, iho la ia i kela pomaikai, no ka mea, o ke kahua o na pomaikai a me ka ulakoiako o keia noho ana, oia no ka malama ana i na mea liiiii, e like me ka olelo e i ana: Pono eko kauwa maikai a malaina pono, he pono kou malama ana i na mea liiiii a e hoonoho ae wau ia oe maluna oka waiwai he nui. Ina hoi kekahi e manao elilo i kanaka waiwai a hanohano, hookahi wale no mea e pono ai, o ke kahua kahi e kukulu paa ia ai kona mau tnanao. maikai a me ka waiwai. E like hoi nie ke kanaka e manao ana e kukulu 1 kona hale, aia a loaa mua iaia ke kahua e iliwai like ana ke palahalaha like, ua hookahua pono ia kela hale, no ka mea, na loaa iaia ke kiko waena ume kaumaha o kona nui, aka, i na kiekie kekahi aoao a haahaa kekahi aoao, aole e liuliu ke ku ana o kela hale e hiolo auanei.

A mai hoohalike hoi e iike me na wahine puupaa he umi, elima i naaupo, ellma i naaoao, i ka hiki ana oiai o ke kane mare i ke aumoe, i aku ka poe naaupo i ka poe naauao, i aila no makou, no ka mea, ua pio ae nei ko makou,kukui } eia e lawa ka aila no kakou a pau, e heie akn i ka poe kuai a e kuai aku, haia aku la na poe nei hiki ana ke kane raarc, a o ka poe i makaukau ua komo pu mai la lakou me ia i ka marc ana. I ka hal ana mai o ua p*e nei ua paa ka puka, kahea m&i la e wehe ae i ka puka i komo aku ai makou, wahi a ka mea haku hale, owai oukou aole wau i ike, a o ko lakou neie iho la no ia i na pomaikai o ke kane mar«. hla no keta mea o ka waiona, i ka hikl ana mai o kekahi pomaikai i na paha ma Lahaioa nei, ma kekahi wahi e ae paha o keia Pa* Aina, e kahea ana,« mahi 1 ko onkon aina, no ka me*, eia ke kuikahi panailike, he po«*ika» i ike ole ia i na kau i hala, a hookahi walo no mea « pono ai a e pan ai M k«a Mko ilihune ana, a e loaa ia kakoa ke nlakolako o keia noho ana, oia ka hooikaika e mahi i ko oukon man aina ponoi. Eia nae ke Mkiwi hele mai iiei k*k*hi poe, ke uk» ttai,

nei hoi kekahi poe t ka traa a ka rama, % ; ke uhauha mai nei hoi kekahi poe i ko lai kou mau aina ponoi i loaa mai kahi dala a knai hou aku np keia mea ino nui I iho ai kakou, no lakou ae ka he hopmakaulii aina. Eia hoi ka kekahi' bnke hoo- i naakiao, aole e hiki i kekahi med kino ke komo mai, ke ole e hakahaka ua ike ia ua nele kou waihona, a iia ae aku la oe e lilo, ahu iho la ka hoka ia oe. Aka,o ka poe i hooikaika ma ka hana, he mii ko lakou pomaikai ka hua a ko lakoa>mau lima i hana ai, no lakou hoi ke pale loa ana aku i ka inu ana i ka waiona^ 2. Ke Karaima. Eia no iloko o keia mea ka waiona, ka>hooko ia ana o na manao e poino ai ke kanaka. Ikona hoomaka ana e inu he mikomiko wale no, e hoala mai ana nae i ka ono o kona puu e panai hou mai, i ka lua, o ke kiaha hoomaka ka nawaliwali o ka mana kupaa 0 ke kanaka, a o kona haule ana 90 ia malalo o ka mana o na hoioholona ka mea hiki hoi ke hoolakalaka ia, i ke kolu a kamau wale hoi ka ha o ke kiaha, o ka lapa mai la no ia o ke kanaka kunahihi hoopuka hoi ina olelo e hakaka al Ika wa mamua» aole i komo mai keia mea o ka waiona, ua oluolu maikai ka noho ana o ka ohana ka makamaka o kona hoa'loha. Aka, i ke komo ana mai o keia mau mea a pau a hookahi wahi e waiho ai, ua ike o!e ka makamaka i ka makamaka, ke kane hoi 1 kana wahine, ke keiki i kona makua, a hiki ole ke pale aku ke hana ino mai kona enemi iaia. E hoomanao pu ae hoi kakou i ka moole|o 9 ka pepehi kanaka, o ka ona, oia ka hapanui o ka aie o keia lahui, ma ka lilo ana i na jure, na loio, no ka hele ana ma kela a me keia wahi, e imi i ka maluhia a me ka pomaikai hok>mtta 6 ke

aupum. £ n&na pu ae boi k&koa m& kel& aupnni, hc lehulehu wale o n& h&le pa&bao f o ka hapa-oui o ua lawehala, oi& no k& inu &n& i n& waiona, & m&il&il* »ai i boopuk& ia mai &i na hua o poiao ai, oia bm ka h&a* lele w&le &n& i ka hana, no ke polaea, a maluhiluhi hoi, ua hoopaa i& ae 1& m& k& 'hale pa&h&a Pela no hol ka pepehi ana, & me ke!a hewa keia hewa e poino ai. A ke hanai nei ke aupuni ia lakoo. A maka hoomaopopo ana ke hoolilo wale ia nei keia puu dala iloko o kela a me keia maka* hiki pakahi ma keia anpuni no keia mea he waiona. O keia m&u pnn dala a pan i hooiilo «rale|pi aku aa hiki k* imi ia i mm e pomaikai ai k*& lahai, oia paiia k& lioo* mahu&hua ana i na kula hooiaka no ka mea, oia kekahi koo nol e pan ai ko aa kanaka noho poali ana. O na ola hoi okekaki poe kanaka olnU lah«i i hoopoino ia e ka pepeki k* poho nai ia no keia lakel i kiki ole ko p*» kni hon iaa kiki i kakopeo* o Ma ola ana, no ka mea, o na niwil «m hiki keknai ia me h Ak%o ke ola hookah! o ke M» fco« nna holoo¥oa a paa aole o loaM % kiki iak ke qoho W a ina peh» m \ Eknhoi ka obk> a kekahi kaok i km» wa i fi&H, lalM ieUkoMmHMkM» kiin i4ee kanla o ka amana nbdrm aal l»Mkcli «%t«Mb! l

nā waitaaka o ka laeliia iiaoa o fte «aiaiiia - lehnieha e makaikai a&a ana; ame kona leo mihi i bewa imaa o k£~ao, & |maxta oialie ae Ia oia i keia mau mapnna olelo: " E noonoo a mai poina i keia kaala o ka make mai keia la aku ke komo oakoa iloko o kekahi hale ina waiona, e lawe raai hoi ia oukou, e like me kona lawe ana mai ia'u i keia la, a o kona haawi mai la ao ia ika hope aloha ookoa." O kā haak iho la na ia o ka papaheie ana ekn aoa, o ka haalole ana mai no ia o ka nha* ne 1 kekino, a pata ae la kona ike anai na inea a rae na pomaikai o keia noho ana. i Me ke ana hoi aa e ana aka ai, pela e ana I ia mai ai kou ola no kaa pepehi 3. Ka mai ame ka make. Eia no iloko 0 keia aa e nee nei ke kupiUkii o ka ma* nao no ko kakoa lahni, ma ka hoomaopopo ana i ka papa hela kanaka o kela aa, a me ke an i hak ua hoomaopopo ponoia ke motio Hilii nei keia iahni, mai ka helana nni tr ika haahaa. Oka waiona—oia no ka pukaliu nana e nme nei i keia lahaL Ua ikeia iwaena o keia lahui ka iau ana o ka poe opiopio, aa hoomaka mai no ka pohiania aonka hai maeele o |ce kino, i na ma kahi maikai e moē ai malalla no» i sa hoi ma kē koia, kokoio mai na makani huihai, na ipaa koke ia& ka mai he'&na a he fiva hoi kēkahi ana E like hoi me ka mea i loheia mai ma QUo,;mamaa o kona hoi ana aku aa ina maa, a i kona hoi ana oa nalal* mai ke poo, paa hoi ka nooaoo maakai o ke kaaaka, powehiwehi hoi ka ike a koea maa maka, a haale aku la oia ma kela aoao, kahi hoi a ka lehuleha holookoa e hooma- ' ha aku ai O kekahi poe hoi oa noho wale iho 10| a make aka, aa hoiliili maa iaa he nak» waie no ka mea i koe e hoopakaia mn aL Eia no iloko o keia mea i kapaia he Ab> kohola (Aloohol), aapOi aka ia m» ke ake ok» kanaka, aolaila mai kekahi mai he akepaa. O keia wai o» no ka mea nana ē paila Ike koko o ke kaiudca a «mi Ihola a *•» waliwalL E lika nekolnahi pa&a mi ka wu alilo kekahii e& * ijpah*, aaw iho, a emi ka o naentgini, pel» m keia mea o fca waion* e i ka ikaiU oke kimtk», a aawaliwaE a «Mk» aka «o» a iaaibiia aai bo hm i maiaika poe» oaa ke hio oke koka. UaliHao keiameao aalaewdHn»ka lloko, ae kiki a£ IniialakwikaMaaiiak olaaka «M»»> k«k»Sr M i*MT tr % m hi« poiao i>w* o h iw», m Um do k«kaU • boU Mai, «k m* Im «ka k m k* hm MH ( «blnMstUaUpMW MW Wo«ak«rao> ▲ k»OMbMiftIHWMIi MllM Ui MMt W«lM«*ikok»kMatk» WM pMM pOhMIM »k» Mki >a MiihtUMkMiUfc JC* M» MI k»M •!».*. IX lftS,lMMi» » U|» p^Mk«kikiai,M»k»MM > Mliak«»*Mt)afa»«k»kfaka. BkM kakaPhkH» Hmnlil» MaiMMlh» k» kWM I kM* iM* mm. « MihMlMk. lUilMkM^*