Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 28, 8 July 1875 — Page 4

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

(Hoomauia mai ka aoao akahi mai.)

NA BAI BALA.
Ua loaa mai ia kakou mai ka Ahahui Baibala Amerika na Baibala, e like me ka hoike ana malalo iho nei.
200 Baibala haahaa ka uku; 50 Baibala Ili Nani, kiekie ka uku; 35 Kauoha Hou, hapa haole. Eia kekahi, 1,00 Hae Hoonani hoi i kuai ia. Ua pai ia keia mau Hae Hoonani ma ke kulanakauhale o Nu Ioka.
Eia hoi kekahi, ua hoouna ia aku na buke e like me ka hoike ana malalo iho nei i na Paeaina o Maikonisia.
(1) 1,000 Mataio, Mareko, Luka, Ioane, a me Oihana i humuhumu ia i buke hookahi, me na buke himeni 4,000 no ka Paeaina o Makala.
(2) Pi-a-Pa, me 145 buke hapa Kauoha Hou no ka Paeaina o Gilibati.
(3) 400 Mataio a me Mareko i humuhumu pu ia. 300 Mataio okoa me 183 Mareko okoa no ka Mokupuni o Ponape.
Ua lokomaikai wale mai ka Ahahui Bai bala Amerika ia kakou. Nana no i kokua mai i wahi mau dala no ka hoolaha ana i na Baibala i ka Paeaina o Maikonisia.
Penei i loaa mai no na Baibala a me na buke i kuai ia aku.
No na Buke, - $477.20
No na Baibala, - 398.33
Huina pau. - $875.53
NA MI SIONA KUWAHO.
Oia mau no na wahi noho o na Mi sionari Hawaii, oia mau hoi ko lakou nui, aole ano e i ka makahiki i kaahope ae nei. Ua like loa lakou me ko ka makahiki 1874.
Ua hookuu ia aku nae kekahi Misionari Hawaii, o Ahia, no kona hihia ma ka Paeaina o Gilibati. Ua hoi aku o Kureke wahine i Ponape, a ua holo aku hoi kekahi mau Misionari Haole i kela Mokupuni hookahi. Eia na inoa: Rev. R. W. Logan me kana wahine, a me Mr. F. E. Rand me kana wahine, o Rev. H. J. Taylor a me kana wahine no hoi, i ka Paeaina Gilibati, a lilo laua i mau kokoolua o Binamu ma.
Eia kekahi:—Ua hoihoi ia mai o Rev. E. T. Doane i Honolulu nei mai ka Mokupuni o Ponape mai a liuliu iki kona nanea ana ma Honolulu nei, alaila, holo loa aku la i Kapalakiko. He Misionari kahiko no keia ma Maikonisia, aka, no ka hiki ole o ka noho ana o kana wahine malaila, ua hoi ia mai.
HOKU AO.
Aia ma ka la 17 o Iulai, M. H. 1875. Ua haalele aku la keia moku o kakou i Honolulu, a holo aku la i na Paeaina Maikonisia, o Kapena G. W. Jelett kona kapena. O na ee-moku, o Kureke wahine, Rev. H. J. Taylor me kana wahine a me ka laua keiki; Rev. R. W. Logan me kana wahine, a me ka laua mau keiki; Mr. F. E. Rand me kana wahine. Aia i ka la 7 o Augate, M. H. 1874, ua hiki ka moku i ka Mokupuni o Apaiana. A hiki loa aku i ka Mokupuni o Ponape, hooee aku la ia Rev. A. A. Kureke maluna o ka moku, a holo loa aku i ka Mokupuni o Mortlock a pau ka hana malaila, hoi mai la i Ponape a i ka Paeaina o Makala, a i ka Paeaina Gilibati a hiki loa mai i Honolulu nei i ka la 3 o Feberuari, M. H. 1875. O ka ee-moku hookahi wale no maluna ona, oia o Rev. E. T. Doane. He nui ka lilo no ka holo ana o keia moku, aole nae i oi aku ka lilo no na moku Misionari o na Ahahui Misionari e ae.
MI SIONA O KA PAEAINA O NUUHIWA.
O ka Misiona hookahi wale iho no keia malalo o ka Papa Hawaii. O kakou pu me ka Ahahui Misionari Amerika i lawelawe ma na Misiona o na Paeaina Maikonisia. No kakou kekahi hapa a na lakou kekahi. I ka makahiki 1874, ua hoouna ia aku ke Kakauleta o ka Papa Hawaii, a me Rev. J. Kauhane Kahu Ekalesia o Keaiwa, Kau, i mau elele no keia Misiona.
Na laua i launa haipule pu i ke kukakuka pu ana, i ka paina pu ana, a i ka hiamoe ana hoi me ka oluolu pono, a pau na hana a makou me ka maikai no. Aole ikea na paio me na kue a na hoopaapaa ino ana, a ua hooponopono ia kekahi mau hihia ma ua wahi la.
Ua loaa mai kekahi mau leta i kakau ia e Rev. J. Kekela. Aia i kekahi i olelo ia penei: Ua hele nui mai kekahi poe ma ka la Sabati i ka pule, kanaono a kanahiki paha ka nui; a noi ia mai, e Naomi e, e ao no ia makou i ka hamani (buke,) a olelo mai hoi iaia, e hana auanei makou i halepule, a malaila e ao ai i ka hamani (buke.) He 39 mau haumana e hele ana i ke kula la.
Ma ia hope mai, nana i palapala mai. Ke hoomau mai nei no kekahi poe i ka hele mai ma na halawai Sabati a ma ke ao kula ana.
Penei hoi: Ua hana hoi makou i ka hale pule a ke halawai nei makou malaila, a ke ao kula ilaila. He 38 kapuai ka loa a he 28 kapuai ka laula o ka hale.
O ka hoouna mai i mau Misionari hou no keia Misiona a kakou, oia wale no ka mea e pono ai, a i ole, ua make hoi, aloha ino!
Penei no hoi kona palapala ana:—"Ua noonoo nui no maua me ka'u wahine, a kaupaona hoi i ka pono i ka hoi ma Hawaii, a i ka noho hou ana hoi a ua hooholo no i ka manao, he pono ka noho hou aku."
Eia kekahi. Eono paha na Ekale ria ma kela Paeaina. Ua hoepuehu liilii ia aku na hoahanau o kekahi i-o a ia nei, e like me na hipa kahu ole.
Ekolu mau Ekalesia makaala, a ua mahuahua liilii ia na hoahanau.
Eia malalo iho nei e akaka ai ka oiaio o keia.
MAKAHIKI.   EKALESIA.  HOAHANAU.
1869,   Upou, Puamau a me Atuona,  38
1871,  Upou, " " Atuona,  43
1874,  Upou, " " Atuona,  63
Eia na Misionari Hawaii ma ia Kihapai i keia wa a kakou i noho mai nei.
MOKUPUNI.   KIHAPAI.  MISIONARI.
Uapou,   Hakanabi,  Rev. G. Kauwealoho a me kana wahine.
Hiwaoa,   Atuona,  Rev. Z. Hapuku a me kana wahine.
"   Puamau,  Rev. J. Kekela a me kana wahine.
Ekolu mau Ekalesia Kahu ole, oia hoi, ka Ekalesia ma Uahune, Hanamenu a me Omoa, Mokupuni Fatuhiva.
Ke ninau mai nei paha oukou, heaha la ka kakou hana, e holo ai ka hana a ke Akua ma ia Paeaina? Eia ka'u—Ua lokahi ka manao me ko Kekela.
(1) E hoouna ia aku na Misionari hou.
(2) E hoomahuahua ia ka manaoio.
(3) E hoomanawanui i ka pule ikaika a ke kanaka pono. Me ia mau mea ekolu, e holo ai ka hana, a i ole, e make auanei ka Misiona, a e lanakila ka diabolo. Owai la ke kanaka a wahine paha e holo aku ai malaila, a e kokua ae i ka hana a ka Haku? Owai la? A ia oukou ia wahi. E na hoahanau o na Ekalesia o ko Hawaii Paeaina.
MAI MAiKONISIA MAI.
Paeaina Gilibati.
Ua hookuu ia o Rev. .J. Taylor a me kana wahine me ka poe lawe hana no keia Paeaina. Mai Amerika mai keia mau Misionari hou. Ua make iho la nae ka wahine a Tela. Aole o kana ka hauoli o Binamu ma i ka halawai pu ana me laua ma Apaiana.
Na Lawe Hana.
Ewalu Kumu Hawaii me ka lakou mau wahine ma ka Paeaina Gilibati.
Elua Kumu Kamaaina o ia wahi.
Aono paha Kumu Samoa.
Elua mau Haole a me ka wahine haole hookahi.
Na Ekale sia.
Elima mau Ekalesia. 152 Hoahanau hihia ole.
82 i hookomoia ma ka makahiki i hala ae.
39 keiki i bapeti zo ia " " ae.
23 Paa i mare ia " " ae.
Malaila hoi he Kula Hanai—He 24 haumana. Rev. H. Binamu, Rev. H. J. Tela, a me Mrs. Binamu na kumu.
Ke holo nei ka hana ma keia kula, wahi a Binamu.
NA MI SIONARI ME KO LAKOU WAHI E NOHO NEI.
Mokupuni.   Misionari.
Tapitauea  Rev. B. W. Kapu a me kana wahine.
"   H. B. Nalimu a me kana wahine.
Nonouti   Rev. G. Leleo a me kana wahine.
Maiana   W. N. Lono a me kana wahine.
Apaiana   Rev. H. Binamu a me kana wahine.
"   Rev. J. Jela.
Tarawa   W. Haina a me kana wahine.
Ma rakei  D. Kanoho a me kana wahine.
Butari tari  Rev. J. Kanoa a me kana wahine.
"   Rev. R. Maka a me kana wahine.
Apemama   Moses Kanoano a me kana wahine.
PAEAINA O MAKALA.
Oia mau no ka nui o na Mi sionari ma Makala.
Eia na mea o lakou me na Mokupuni a lakou i noho mai ai.
Mokupuni.   Misionari.
E bona  Rev. B. G. Snow a me kana wahine.
"   Rev. J. F. Wini a me kana wahine.
Namarika   Marshall Island Teacher.
Jeluij  Rev. D. Kapali a me kana wahine.
Me juro  G. W. Kekuewa a me kana wahine.
Arno   D. P. Kaaia a me kana wahine.
Mile   G. Kahelemauna a me kana wahine.
E bona.—Ua palapala mai Rev. B. G. Snow penei: Ua makaala na haumana o ko makou kula. Ua oi aku paha ka iini ana i ka naauao i ko ka manawa i hala.
He 18 Hoahanau hou i hookomo ia ma keia Ekalesia i ka makahiki iho nei; He 16 Keiki i bapetizo ia; He 4 Hoahanau hihia i hoi hou ia; He 4 Hoahanau i hookapae ia.
Ua olelo mai Rev. E. T. Doane, ua ae aku na hoahanau o ka Ekalesia ma ka Mokupuni Namerika e hanai aku i ke ola o ko lakou kumu. He kumu kamaaina ia o ka Paeaina Makala. Pela ka hana a kuonoono kona noho ana. Aole ona nele, a pilikia, ua lako.
Me juro.—Ua palapala mai o KUEWA, penei: Mai ka malama mai o Ianuari a hiki i keia, ua hoomau ia ke kula, aole nui ka poe haumana hele i ke kula. O ka huina pau o na mea ma keia Mokupuni ma ka helu ana he 2,450 lakou. He nui ka poe hele i ka halawai ma na la Sabati.
Mile.—1,403 na kanaka no ka Mokupuni o Mile, wahi a Kahelemauna, penei: 428 Kane + 472 Wahine + 299 Keikikane + 204 Kaikamahine = 1,403. 147 Poe imi 4 Kula—2 Kumu kamaaina—23 Hoahanau Ekalesia. O ka huina pau o ka poe i ao ia'ku he 480 lakou. O ka poe i koe, aole i ao ia'ku la he 923.
Jaluij. —Na Rev. D. Kapali i hoike mai penei: He 8 apana ma keia Mokupuni, ma keia mau apana pakahi, he wahi Kumu, nana na kanaka i alakai. Eia ko makou pilikia loa, aole o makou buke. He nui ka makemake i na buke, aole nae he buke no lakou.
He 53 Hoahanau Ekalesia. Ma ia Mokupuni ka hale kalepa o Kapela ma, ua kokua mai lakou mamuli o ka pono.
PAE AINA O KALOLAINA.
Elua mau Misionari Haole me ka laua mau wahine i hoohui ia me ka poe lawe hana ma keia kihapai, a ua hoi aku o Kureke wahine mai Amerika mai a hiki aku i ka Mokupuni o Ponape—Eia kekahi: Ua hoi hou mai o Rev. E. T. Doan Misionari kahiko o Maikonisia i Honolulu nei, a liuliu iki, holo aku la i Kapalakiko.
EIA NA INOA O NA MISIONARI.
Mokupuni.   Kahi noho.  Misionari.
Ualana.   Libilac Sa,
Mokil.   Kumu Ponape.
Pinlap.   Kumu Ponape.
Ki ti.  Rev. A. A. Sturges a me kana wahine.
Oua
Ponape.   Japulap.  F. E. Rand a me kana wahine.
Kenan.
U.   Rev. R. W. Logon a me kana wahine.
Anak.
UALANA.
Ua hookapae ia'ku ka Moi mai kona noho Moi ana, a ua koho ia kekahi alii i Moi hou no lakou. Aole hakaka—aole kakua—aole hoi he haunaele.
Ma ka helu ana, he 515 kanaka no keia Mokupuni. Penei, 397 Kamaaina + 118 Malihini mai na aina e mai—oia 237 kane + 165 Wahine + 113 Kamalii—62 Keikikane + 51 Kaikamahine. He 92 Hoahanau Ekalesia—88 Keiki i pabetisoia.
PONAPE.
Penei ko Rev. E. T. Doane hoike ana: O ka huina pau o na Hoahanau hihia ole ma ka Mokupuni o Ponape.  550
Na Ekalesia.  8
Na Hoahanau o ka Ekalesia o Kenau.  224
" " " Anak.  68
" " " U.  24
Huina pau o kanaka ma Mokil.  80
Na Hoahanau ma Mokil.  34
Huina pau o na kanaka o Pinlap.  800
Na Hohanau.  7
Ke holo nei ka hana imua ma ia mau wahi a pau loa. He nui ka iini o kanaka i ka naauao, wahi a Kureke. Ua kukulu ia he wahi Halekula Kaikamahine. Eia ma ko makou kula, wahi a Kureke, he elua keikikane ka Mokupuni o Japa mai, a naauao laua, alaila e hoi aku laua i ko laua Mokupuni, a e ao aku i ko laua poe kanaka ma ka Baibala. Ke lana nei ka manao no laua.
NA AINA O MORTLOCK.
Aia ma na Mokupuni elua o keia Paeaina ka noho ana o na Kumu Ponape. E like me ka hoikeia ma ka M. H. 1874.
Mokupuni.   Na Kumu.
Satoana.  Opetaia a me Opetemia.
Barnabas a me kana wahine.
Lukuno ra.  Jepit a me Jeso.
Holo aku la o Rev. A. A. Kureke a me kana wahine, a launa aku la me na Kumu ma ia mau mokupuni, a hauoli laua me ko laila poe kumu a me na kamaaina, penei ka Kureke: A hala ae la ewalu malama, launa hou aku la au me na kumu o ia wahi. Eia ka'u i ike—ehiku halehalawai i kukulu ia e na kamaaina, a na na makaainana i kukulu i mau wahi hale noho no na kumu. Ke holo nei ka hana imua ma ia wahi, aole au e kanalua no ko ke Akua kokua ana mamuli o ka hana a na kumu malaila. Iaia wale iho no ka hoonani ia no kona lokomaikai wale mai ia kakou.
Ua pau ae la ka manawa o ka Apana Akahi o ka Papa Hawaii, penei na inoa:
W. G. Pilipo,  Rev. M. Kuaea,
Rev. W. P. Alekanedero,  P. C. Jones Jr.,
Rev. W. Frear,  Rev. T. Koana,
Rev. E. Bona,  Hon. A. F. Judd.
Me ka mahalo,
Na'u na J. F. POKUE,
Kakaule ta o ka Papa Hawaii.

MA RE.

Mei 8.—Ma Haliimaile, Makawao, Maui, ua hoohui ia o Bila k., me Muolo w. Na Rev. J. S. Gerina laua i mare.
Iune 19.—Ma keia Kaona, ua hoohui ia Moepono k., me Hoikulani w. Na Rev. J. F. Pogue laua i mare.

HANAU.

Mei 29.—Ma Haliimaile, Makawao, M., hanau o Mawae-opio k. na Mawae makua, me Kahea w.
Iune 2, ma ia wahi no, hanau o Pokini k., na Kekolohe k. me Kaaihue w.
Iune 27.—Ma Pakaka, Honolulu, hanau mai he Kaikamahine na Mrs. Kapihenui Kaaipohaku.
Ape r. 15.—Ma Keawaula, Kamalino, Niihau, hanau he kaikamahine, na M. W. Keale me Rebeka Kaleiwahine.
Ape r. 17—Ma Kahio, Niihau, hanau he mau mahoe, na Welonika.

MAKE.

Mei 6.—Ma Lilikoi, Haku, Hamakualoa, Maui, make o Luisa w.
Iune 18.—Ma Waiakea, Hilo, H., make o Mise Nailima, no ka luai a koko a make emoole.
Iune 26.—Ma Apua, H. O., make o Mrs. Emelia Namaielua Kalauli, make emoole.
Iune 27.—Ma Haimoipo Pa, H. O., make o Iaku kane, no ka mai fiva.

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO.
KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!
HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA!

a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.
Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka PUU, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
7-1 y