Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 30, 22 July 1875 — Page 4

Page PDF (1.03 MB)

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

NA KULA SABATI.
NA HAAWINA.
Au g. 8—Iesu ma Beteseda—Ioane V: 5—15.

5 Malaila kekahi kanaha, he kanakolu kumamawalu na makahiki o kona mai ana.
6 Ike maila o Ie su ia ia e moe ana, a ike no hoi, he kahiko loa kona mai ana, ninau mai la ia ia, Ea, ke makemake nei anei oe e ola?
7 I aku la ke kanaka mai iaia, E ka Haku, aohe o'u kanaka, nana au e lawe aku iloko o ka wai anau, i ka wa i aleale ai ka wai: aka, i ko'u hele ana'ku, iho e aku la kekahi iloko mamua o'u.
8 Olelo mai la o Iesu ia ia, E ku ae, e kaikai i kou wahi moe, a hele.
9 A ola koke ae la ua kanaka la, a lawe aku la ia i kona wahi moe, a hele aku la. O ka la Sabati no ia.
10 No ia mea, olelo aku la na Iudaio i ka mea i hoolaia, He Sabati keia; aole oe e pono ke hali i kahi moe.
11 I maila oia ia lakou, O ka mea nana au i hoola, oia ka i olelo mai ia'u, E kaikai i kou wahi moe, a e hele.
12 Ninau aku la lakou ia ia, Owai ke kanaka i olelo mai ai ia oe, E kaikai i kou wahi moe, a e hele?
13 O ka mea i hoolaia, aole ia i ike ia ia, no ka mea, ua hoonalo e Iesu ia ia iho, he nui na kanaka ma ia wahi.
14 Mahope iho, ike mai la o Iesu ia ia iloko o ka luakini, i mai la ia ia, Eia hoi, ua hoolaia oe; mai hana hewa hou aku, o loohia oe e ka ino i oi aku.
15 Hele aku la ia kanaka, a hai aku la i na Iudaio, o Iesu ka mea nana ia i hoola.

——: o :——

Ma keia mokuna e ike ai kakou i keia mau hana nui elua. I. Ko Iesu hoola ana i ke kanaka mai ma Beteseda. II. Ko Iesu haiolelo imua o na Iudaio, e hoapono ana i kana hana ma ka hoola ana i ua kanaka mai la.
Nana i ka hana mana. 1. Ka wa i hana ia ai, ka wa ahaaina moliaola; o ka ahaaina kaulana ia o na Iudaio. Ua hele Iesu ilaila i ka ahaaina. 2. Kahi i hana ia keia hana mana, ma Beteseda; he wai auau malaila, he wai mana, ua kaulana ia wai no ke ola o na mai. Na ke Akua mai ia mana iloko o ka wai. Ma Ierusalema, ma ka puka hipa, oia ka puka kahi i hookomo ia na hipa iloko o ke kulanakauhale, malaila keia wai kaulana. O Beteseda kona inoa, "Hale o ke aloha." Na ka anela i hoaleale i ka wai; o na anela, he poe elele lakou na ke Akua. 3. Ka mea i mai a i hoola ia. He kanaka lolo, 38 o kona mai ana. Aole i ike keia kanaka ia Iesu, ua lohe paha. 4. Ka hoola ana, p. 6—9. I ko Iesu hiki ana i Ierusalema, hele mua oia i kahi o ka poe mai. Ua ike oia i keia kanaka, ua ike i kona moolelo holookoa, ua ike no i kona imi ana i ke ola, ninau no nae oia, "Ke makemake nei auei oe i ke ola?" No ke aha kona ninau? I mea hoao paha. I mea e hoike ai i kona aloha. I ike oia i ka waiwai o ka mea a Iesu e haawi aku ai ia ia. Hai mai la kela, aole mea nana e hapai. Aole oia i manao he ola e ae. Hoola koke o Iesu ia ia ma ka maaa o kana olelo. Kue koke na Iudaio, no ka mea, ua hoola ia i ka la Sabati. He pono na hana maikai i ka la Sabati, pono ke ike i na mai, a e kokua i na pilikia ia la. "Ua hana ia ka la Sabati no ke kanaka, aole ke kanaka no ka la Sabati." Mareko II: 27.

          HE ULUMAHIEHIE PAHA.—Ma ka po o ka Poalua iho nei, iwaena o na hora o ka wanaao, he mau leo hakaka kai lohe ia'ku e namu kawalawala ana, a e noke ana i ke kamana i na paia o ka hale; ua hoomaopopoia ke ano o keia poe oiai au e pii ana iuka; ua ikemaka ia lakou, ua hookomo i ka wai ikaika ma ko lakou ki-leo, a pahee aku la ilalo; hilahila maoli au i keia poe kanaka.  HELEPO.

Hunahuna Mea Hou.

          —Ua hoike ae kekahi pepa o Vienna, ua pepehi powa ia he 270 poe Karistiano ma Roumelia a me Bulgaria, iloko o na mahina ekolu i hala iho nei.
          —Ua hoike ae kekahi nupepa o Madarida, ua hopuhopuia he heluna a nui o na wahine a me na keiki ma ka okana aina o Soria e ka poe Calisa; a o ka hoopai a lakou i manao ai, e ki pu, ke ole lakou e ae i ka uku a lakou e auhau mai ai.
          —O ka huinapau o ka poe ona ma ke kalanakaukale o Ladana, ua ane like lakou me ka huina pau o na kane, na wahine, a me na kamalii o na Mokupuni elua o kakou, oia hoi o Hawaii a me Oahu. He 38,000 a keu aku ka nui.
         —O Paulo Boetona, he kanaka Amerika, ua haalele aku oia i ke kakahiaka o kekahi la ia Dovera, Enelani, ma kana huakai au moana me kona aahu hoolana, a no ka poeleele e ana, ua pae aku la ma Boulogne, Farani, me ka maalahi.
          —Ekolu kanaka i komo maloko o kekahi baluna, ma Parisa, a lele aku la i ka lewa luna no na kapuai he 26,000 ke kiekie, no ka hoomaopopo ana i kekahi mau hailona hooi naauao a lakou i manao ai e ike; aka, mamua o ka holopono ana o ka lakou hana, ua pau loa'e la ke ea a make loa iho la he elua o lakou, a i ka haule hou ana o ka baluna a pa i ka ili-honua, ua loaa aku la ke kolu e waiho mauleule ana me ka aneane make.
          —Ua haalele aku ka huakai huli welau akau, no na aekai o ka moana Aretica, ia Potamauta, Beritania, ma ka la 29 o Mei i hala iho nei. Ua olelo ia o keia kekahi o na huakai o keia ano i lawa pono ma na mea a pau no ka holomua ana o na hana. Elua mau mokuahi holo loa, i pale ia o mua me ka hao-kila, me na Kapena a me na luina i kamaaina i ke anu o ke kai hui o Alika. Ua haawi aku ka Moiwahine Vitoria i kona mau manaolana imua o lakou no ka holomua o ka lakou huakai malalo o na alakai ana a ke Akua Mana.

Ka Hemahema Makau Wale.

E KA LAHUI HAWAII E;—Aloha oe:
          Ma ke ahiahi Poaha (Iulai 15) i hala iho nei, ua ike ia aku ka lawe ia ana ae o kekahi opio e ka Makai i ka Halewai mai ke alanui Maunakea mai, e ao ka iaia; oiai, lakou e hopuhopu kinipopo ana ma ko lakou wahi ponoi, aia hoi, kakaa ae la ke kinipopo i ke alanui, a o ke kumu ka ia o ka lawe ana o ka Makai, mamuli o ke kamailio ana. Heaha hoi ka mea e hopu ole ia nei na keiki e hopuhopu kinipopo nei ma nae iho o ka hale Luina (Sailor's Home,) a ma Aienui iloko o ia mau la? Aia ia mau keiki ma ke alanui ponoi kahi e hopuhopu popo ai iloko o ia mau la; a ua ku hoi ka lakou mau hana i ke alalai ma ke ala-hele o ka lehulehu. Oia nae paha he haole ea! nolaila hiki ole ke hopu aku, aia no ia kakou ili-ulaula no e ulupa ai, a eeke mai na lima ia lakou la. Nani ke kuhihewa nui! Mai noho a hana pela, e ike ia kakou lahui Hawaii, a e hana i ka pono kau-like no hoi iwaena o na mea a pau e pono ai.
          No kuu makee i ko'u lahui, nolaila ke kumu nui o keia, aole no kekahi ano e ae, a makee wale. Ua pau me ke Aloha,
Kou, Iulai 16, 1875.  IKEMAKA.

          Ua lohe mai makou, ke hoomakaukau nei o Me ssrs. D. Forster & Co., (Poka ma) na kamana moku o Ainahou, e kapili i moku kuna hou e like loa me ko ka nene aukai Neti Mere ano, malalo o ke kauoha a Messrs. Campbell & Turton, (Kimo ma o Lahaina.) E kulai ia ana o Neti i loaa pono ai kona mau ano a pau a me na laina o ka iwikaele, a kukulu aku i ka moku hou ma kona kii. He 145 tona ka nui o ka moku, a e kukulu ia ana no ka hana ia i wahi no na ohua e luana oluolu ai, me ke kaawale o kahi e hoopiha ia ai no 100 tona ukana. E hana ia ana no ka maalahi ma ka moana, a me ka holo loa maluna o ka ilikai. E lele koolua auanei ka paha ua nene aukai nei, loaa ka ipo o ke kai kupikipikio o Pailolo. Kuikahi Panailike! Nani kela inoa!

HANAU.

Iune 26. Ma Kaupakuea, Hilo, Hawaii, hanau o H. Kelausila (k.) na Hao k., me Kelausila w.
Iulai 7.—Ma Kaupakuea, H. H., hanau o John Apala (k.) na Painaapala k., me Kailihune w.
Iulai 18.—Ma Kaluaolohe, O., hanau na ka wahine a Samuela Kaeo, he kaikamahine.
Iulai 19—Ma keia Kaona, hanau na ka wahine a Henry C. Sheldon, he kaikamahine.

MAKE.

Iulai 10.—Ma Hanalei; Kauai, make ka Hon. Davida Kaukaha. He hoa Hanohano oia, a he kanaka hoi i ike ia; a ua minamina nui ia oia, a me kana mau hana o na au i hala. Ua waiho iho he wahine, keiki, ohana a me na hoa'loha e u ana nona.
Iulai 11.—Ma Laiewai, Koolauloa, O., make o Kou k.
Iulai 16.—Ma Koleaka, H. O., make o Kaheleluli w. He wahine oia i ike ia, a he kamaaina hoi no keia Kaona. Aloha ino oe!

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!

Iulai 29 Poaha.....hora 5 pm.....No Nawiliwili.
Au g. 2 Poakahi.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Hawaii.
" 9 Poakahi.....hora 5 pm.....No Kona.
" 16 Poakahi.....hora 5 pm.....No Hilo me Kaunakakai malalo a maluna mai.
" 25 Poakolu.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Kauai.
" 30 Poakahi.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Hawaii.
Sept. 6 Poakahi.....hora 5 pm.....No Kona.
" 13 Poakahi.....hora 5 pm.....No Hilo me Kaunakakai malalo a maluna mai.
" 23 Poaha.....hora 5 pm.....No Nawiliwili.
" 27 Poakahi.....hora 5 pm.....Kaapuni ia Hawaii.
I ka huakai hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a.m. a mahope iho paha; Makena a hiki i ka hora 6 a.m. a mahope iho paha; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 8 a.m. a mahope iho paha.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai.....$5.00
" Lahaina, " " .....6.00
" Maalaea, " " .....7.00
" Makena, " " .....8.00
" Mahukona, " " .....10.00
" Kawaihae, " " .....10.00
" Kailua, " " .....10.00
" Kaawaloa, " " .....10.00
" Hilo, " " .....12.50
" Kau, " " .....15.50
Uku kaapuni ia Hawaii,.....22.00
A hiki i na awa o Kauai,.....8.00
Uku kaapuni ia Kauai,.....12.00
Uku ohua Hawaii oneki,.....2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, make ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER. (Waila).
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.  696 3m 709

KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

          I KULIKE ai me ka olelo kauoha a ka Hon. C. C. Harris ke kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie, i hoopukaia ma ka la 27 o Mei, A. D. 1875, e haawi mai ana i ka mana ia'u J. K. Unauna, ka Lunahooponopono o ka waiwai o W. H. Kaauwai i make ma Honolulu, e kuai ma ke kudala i kekahi mau aina o ka mea make, nolaila, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, e kuai kudala aku no au ma ke akea, ma
Ka la 7 o Aug., 1875, ma ka hora 12
Ma ka Hale Kuai
o Mossman ma ke kulanakauhale o Wailuku i Maui, i na pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka ma i make iloko o ka Ili aina nona ka inoa Papohaku, e waiho ia ma Wailuku, Maui, nona na apana eha malalo iho:
1 APANA. 2 kaulahaoa a me 4 anana kuea
2 " 1 eka a me 1 kaulahao kuea
3 " 1½ eka.
4 " 14 eka, 8 kaulahao a me 100 anana kuea.
A pela no hoi iloko o na aina e waiho la ma Halaula, Wailuku, Maui, i haiia maluna, oia he 15 apana.
APANA 1 he 31 Roda kuea.
" 2 he 30 " ".
" 3 he 24 " ".
" 4 he 1 eka a me 15 Roda kuea.
" 5 he 1 Ruda a me 31 ".
" 6 he 5 ".
" 7 he 1 Ruda
" 8 he 3 eka 1 Ruda 38 Roda.
" 9 he 3 Ruda 36 roda.
" 11 he 2 ruda 6 roda
" 12 he 1 ruda 35 roda
" 13 he 29 roda
" 14 he 3 ruda 32 roda
" 15 he 3 eka 1 ruda 9 roda.
A ME kekahi aina e waiho la ma Paiki, Maui. O ka apana 1 he 5 26—100 ka eka nui, a o ka apana 2, he 15 1—25 eka.
A ME ka pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea i make iloko o na apana aina i hoakakaia na palena ma ka Palapala Sila Nui helu 2629, oia na apana aina i hooliloia i ka mea i make, e George K. Kaauwai, kona kaikaina, e na hooilina o Naleipuleho ma kekahi palapala, a ua hookomo ia ma ka buke 41 o ke aupuni a ma na aoao 453 a me 454, o ka apana mua, he 1 18—100 eka, aia ma Halaula i Wailuku i olelo mua ia, o ka apana alua, he 3 36—100 eka, aia i Puako, Wailuku, a o ke kolu, he 23—100 eka, ke waiho la ma ia wahi hookahi no, a o ka ha, 1/10 eka.
A ME na pono a pau, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea i make i loaa mai a A. Pepe a me Kaumi mai, kana wahine, iloko o ka aina i kuhikuhiia ma ka Palapala a na Komisina Hoona Kuleana Aina, helu 515 nona ka 35—100 o ka eka, maloko o ke kulanakauhale o Wailuku.
O na aina a pau kekahi e waiho la ma Maalaea, Kula, Maui, i hoakaka ia ma ka palapala hooko kuleana a na Komisina hooko kuleana aina, helu 2383, he 6 3—100 eka ka nui, ia Z. Kaauwai, a me kekahi aina pu e waiho la ma Waiakoa, Kula, Maui, i hoakaka ia ma ka palapala hooko kuleana a na Komisina hooko kuleana aina, helu 2383, he 1½ eka ka nui.
A E kuai hou aku no au ma ke kudala, ma ka Hale Hookolokolo ma ke kulanakauhale o Lahaina ma ka
Poaono la 3 o Iulai hora 12 awakea,
i na pono a me na pomaikai o ka mea i make, i na apana alua e waiho la iloko o ke Ahupuaa o PAEOHI, a me PUUNOA ma Lahaina, Maui; o ka apana mua, 1 eka me37 roda kuea; o ka apana 2, ka Ili o Walie, nona ka ili he 2 eka 2 ruda 13 roda; ka apana akolu, he 1 ruda a me 20 roda; ka apana aha, he 2 ruda a me 34 roda.
A ME KEKAHI mau loi me ka aina kula maloko o ke Ahupuaa o Paeohi ma Lahaina, nona ka ili, he 2 eka 1 ruda a me 4 roda.
A ME ka pono, ke kuleana a me na pomaikai o ka mea make iloko o na Ili o Kamani a me Kaluaaha ma ke Ahupuaa o Olowalu e kokoke la i Lahaina; o ka mua he 2 eka 3 ruda a me 36 roda; a o ka lua, he 3 eka 1 ruda 22 roda.
No na Kii a me na mea i koe o ka aina, e ikeia no ma ke Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie mai keia wa aku a hiki i ka la 12 o Iune, a mahope aku o ia wa, e ikeia no ma ka Hale Kuai o Mossman ma Wailuku; a ma ke Keena o ke Kiaaina ma Lahaina, Maui.
Aia wale no ka lilo o kela mau aina a apono mai ka Aha Kiekie ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ke hiki aku i ka la 8 o Iulai A. D. 1875 ma ka hora 10 kakahiaka, oia kahi hoi a ka poe a pau i kuleana e hoike mai ai ia lakou iho.
J. K. UNAUNA.
Luna Hooponopono Waiwai o W. H. Kaauwai i make.
Honolulu, Iune 4, 1875.  705  8ts  712

S. B. DOLE.

          LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hakolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a me ka olelo Beritania.  29 1y.

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO.
KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!
HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA!

a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.
Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka PUU, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
7-1 y

WIL DER & CO.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU ME MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE.  7-1y

LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

MEA KUAI PAPA A LAKO KUKULU HALE o na ano a pau.
AIA MA KE
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
Pani Puka,
Puka Aniani,
Olepelepe,
Laka,
Ami Liilii,
Ami Loloa, & c.
PENA o na ano a pau,
Aila Pena,
Vaniki, &c.
NA BALAKI me PUNA
NA PEPA HALE me na LIPINE HALE.
O na mea a pau maluna ae, e kaui makepono loa
14]   ia aku no ke DALA KUIKE.  [1y