Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 30, 22 July 1875 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII NIEDA! KA PUUWAI LIONA O KE AUPUNI O KONA MAKUAKANE KE ALII KA MOI LABODA! A ME KE PIO ANA O KE KUPUA GOGONA LAUOHO NAHESA! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII NIEDA! KA PUUWAI LIONA O KE AUPUNI O KONA MAKUAKANE KE ALII KA MOI LABODA! A ME KE PIO ANA O KE KUPUA GOGONA LAUOHO NAHESA!

Hc Wanea no na Aa l Ilala.—-Hela

UNUEII ae lao B tbela i kekahi wahi pnlū anapnii mai kooa poli ae, a kaei aku la ma ko Nieda aoao. " Aohe pahikaua e ae o ka'u wale no," wahi a Biibela, " ke hiki ke hooko aku i kou makemake, he ikaika loa kona maka, a he mea ole hoi k$ oolea o ka hao a me ke kila i kona oi. . A ano, e hele aka kaua e irai i na luahine poohina ekolu, a na lakou e hui mai i ke ala e hiki aku ai i kālii o na kupua Gogona." " Ke haohao Dei au i keia man luahine. wnhi a Djjieda, owai iakou f } 41 He mau luahine kupanaha lakou/' wahi ana, ** Oiai, hookahi no kiuo, hookahi onohi ekoiu nae poo. O keia onohi hookahi o lakou, he keu aku o ka ike «ole nuvi nalowale, a he hiki hoi ia lakou ke wehe ae i ka onohi uiai ka maka 'ae o kekahi a hoo aku i ko kekahi." 'Mna he pomaikai ke loaa mai aua mai ia lakou mai, alaila, © wikileaiia e ka makamaka maikai." Awiwi «tku Ih o B ihela mamu.l, a ukali aku la iiO hoi keia mahope» He la okoa ko lau* hele aua malalo o ka malu o ka uluīaAii, ai ka anoane atia 0 nalo aku ka la malalo o ka ili kai, hoea aku la laua m iwaiio o na a hehi ana iluna o | ke one. No ka mea, ua hoea mai ia la- i

ua nei aiH ka ae kai o keia holi, a noho iho la laua e hoomaha. Napoo aku la ka la, a hoea mai la hoi ke kukui laimilama o ka po/a hoike mai la i ka oani o ka ili-kai,;nalo aku ka leo o na manu, a hookahi nq leo a lauā nei e lohe oka owe nakulu o ; na nalu. Kau ! i aku la ko Nieda poo mnluna o kana palekaua, a haule aku la iloko o kekahi hihio hiamoe nanea, a pela no hoi kona koolua alakai. - No ko laua maluhiluhi loa, ua pauhia loa ia laua' e ka hiamoe, a i ka malamalama loa $na ae i kekahi la, ua ala mua ae la o Babela, a hookuu aku ]a i kona koolua e hiamoe e iike me ka loihi o lona makemake. Ala ae la o B »belaa noho ma ka aoao o Nieda ; e haka pono ana kona mau maka maluna o na papālina o ke keiki alii, a pane iho la me ka leo mania," E ka,opio nani, nou ko'u mau iini nui. He oiaio ka'u mau moeuhane nou ; oiai ke hoike mai nei kou mau hiohiona nani, o oe ka haku o kuu one hanau ma keia mtto akn. Ke moe nei oe me ka nanea, ona koni ana ia o ko'u puuwai. Ena makani huihui o keia ae-kai neoneo, e peahi mai i kona umauma e hanu ino nei, me he la e moenhane ana oia no kekahi mea ano e. Eka leo Avawalo hoi o ke ehu-kni, e hoonanea piha i kona hooluolu aua, a e Babela, e kiai oe iaia, no ka mea, o ko haku ia, he 'lii oiaio, a nona ka la mahope." Aole i pau pono keia mau huaolelo a B-ibela, puoho ino ae la oNieda, lele ae la iluna, a me ka haalulu oia i unuhi ae ai i kana pahi me ka makaukau o ka palekaua ma kekahi lima. Kuku īnai ia n.a lihilihi o kona mau maka e alawa ana ma o a maanei me ke ano hiena. Aole no nae oia i liuliu ma keia ano. a noho iho la oia ilalo, a hoomaka mai ia ka hiolo ana o na mailoko mai 0 kona mau maka uliuli mohaha. - E kuu alii, kuu haku opio," wahi a B »bela me ka leo pihoihoi i piha me ke kaha,ha nui, u inaua eha oe no ka'u mau liuaolelo, e kala mai ano, oiai, uu hoopuka au ia mau huaolelo me ka manao, ua pauhia loa ia oe e ka hiamoe, a me4ca manao ole no hoi he kumu ia e hoeha ai 1 kou puuwai. E aho ko'u moe ana iho ma keia ae-kai, a na ka laa me na manu o ka lewa ko'u hopena, mamua o kou eha aua ma o kekahi mea a J u e hana'ai, ae ; kmiiailio ai paha. E kala mai i kau kauwa haahaa nei e kuu alii, a e make | au nau ano !" ' !

Huli m>ii la ko Nieda nrau maka i piha me na waimaka, a Kau mai la kona lima maluna o ka poohiwi o kooa koolua, a me ka leo i piha i ke aloha oia i pane malia mai ai. " E kua koolua o keia ala malihini, aoie oe he kooiua, aka, he makua. Ua hoao iho noi au e kaohi ina waimaka, aka f mamuli o kau mau hunolelo, ke ike nei t he mea hiki ole ke umi aku. Heaha ka'o e kala aku ai ia oe a heaha ka'u hana nui i hana ai, nou e make ai oe no'u ? Pehea la wau e alii ai nou, oiai. aia ko'a alanui e »neane ai i kahi o ka ianakiU mahope o kau kuhikuhi ana ? Ke hai paa aku nei au ia oe t aole hiki ke kaia ia ke kanaka hewa ole, a hoi au he alii nou ma keia huakai. I kumu nae e maopopo ai ia oe, a he mea no hoi na'u e huna oie ai mai kou lohe ana.e hai aku no au, la'u i moe iho nei, aia hoi, ua lawe aku nei na hihio mōeuhane ia'u a ma ka aoao o ko'u makoahine aioha, Ike aku U w«u ! i kona īnau maka ua hele a upehupehu. I Ninau aku ia wau f e kuo makuahine. heaha kou mea e uwe nei? lalau mai !a kona mau lima me ka haalulu i ko'u pw, hoopili aku ia 1 kona umauma, a pane

mai la. E kuu keiki, ka pua hookahi hoi o kuu piihaka, a'u i aloha nui ai, e uwe aim au no kaua. Ua lohe mai nei i au e kii ia mai ana kaua e make mamuli 0 ke kauoha aJia Moi o keia aupuni, a e hoolei ia ko kaua tnau kino ma ka moa«ia r i ai na na ia oka hohonu. eiai au e hoolohe ana i ka leo walohia o kuu makua, ua pii mai la ka weU inaina o kuu lahui, maeela ae la ko f u kino holookoa, a iloko o ka paiia o ka huhu i ka hana iuo aloha ole a keia Moi ia mnua, e hoeha wale ana hoi i ka puuwai o ko'u ua puoho ae nei au, iloko o na hihio moeuhane, ua komo mai la.ka manao e hele koke aku a e kau aku i ka oi 0 ka'u makakila maluna o kona kino, mahope iho o ko'u hoomaopopo ana, eia au be mau haneri mile ke wale, ua hoomaka mai la ka pouli oioko me ka inaina no keia hana, i awili pu ia me ke aloha no ko'u makua, a oia ko'u kumu i noho iho nei ma keia wahi, e hookuu aku i na waimaka e kaheawai e like me ia au i ike mai nei. Nolaila, mai komo kā manao iloko ou e kaumaha ana wau no kekahi mea au i hana ai. v * Iloko o ka. Nie<Ja wa e kamailio ana, e helelei ana ko B tbela mau waimaka, a pane mai la. 41 He oiaio, 0 ke aloha o ka makua, ua kuni paa loa ia ia iloko o ka puuwai o ke keiki,a pela hoi ka mak'ua no kana keiki. Owai la ke keiki e nele ana i ka imanao e like me kou, ina 1 kau aku ka haawina o ia ano maluna ona ? aole ! aole loa no. Ma kau mau huaolelo, a ma kau mau hana no hoi e Nieda, ua lilo oe he mea nui ia'u,a owau hoi he hoa'loha oiaio nou a mau loa aku."

" E Bcibela,j' wahi a Nieda, " ke paila nei ka inaina, ie hnpai ae ana i kk manao e hali hoi hoii, e kooo mai ana e au f e wiki, e haalele i ke kanoha a ke alii, a e hoi' hou i ka poli aloha o ka makua. Aka, mamuli o ka'u ae aaa e hookoi kana kauoha, ua hookui hou ia mai. E hele noaua e noho no kuu makuahine mahope, a i haule ia iloko o ka poiuo mamiili o ka hana ino aloha olea ia Moi, alaila, o ke poo o ke Gogona M«dusa kana, a o koua poo hoi ka'u. Ae ! aole e maalili ka o ke keiki a Laboda a inu i ke koko o kona puuwai. Iloko 0 keia mau kono hookaumaha elioi hou au' ihope. e aloha 010 ana au i kuo makua, a e hele ana au imua a hiki i ko'u lanakila ana. A oiai au ma keia huakai, ke noi hoomaikai ae nei au i na lani, e nana ak»ha iho 1 ka maknnhine aoo o keia kauwa, e haawi iaia i ka noho nna oluoiu o »a la poohina, e kiai inia i na mfinawa a pau, a hiki i kona wa e ike hou ai i kana keiki hookahi, a honi hou 1 kona tsau papalina nei." Ua naio aku la oa hiohiona kaumaha o Nieda, a ho* ike mai la kou% ana i k6 kolaō» o ke koa, me ka piha o na mak« i ita hpike o ka manaolana. 4 'Ho pio mm o MaduB%,a nah iuo ka mauawae hoike mai i k* nokoMii «u o Nieda nialuna o na Moi opn iuo," Me ka hoihoi o Bahel& i pauo mai ai i keia mau huaolelo. Oiai laua nei ekamailio int, lobe i« aku la ka leo mele o kek»hi m&ilo* ko mai o k« «luUau e ko kokoke mai e hoomanao ae k o Ikhele, ua hiki tu4i i ka maoawn kupoqp e ike %i i n% lu*fciae poohiue, oiei ne kek leo i h*i i mai $ ua hoi mai lakou. "Heaha keia/a oowai hoi keUleoi nab(eaaho, e kono mai aua i k4 naau o I kokmhi e uhai aku i k%bi o k* leo e D*e mai, fei T } w*hi a Niedt. * © na lonhine ia aHi i hai aku nei ia 11 ka holoholo kakahiakm «ko la ia o lakou, a akahi no % huli hoi mai. 0

ka leo ia o kekahi o lakoua kanā e lobe nei t a he oiaio, he ken o ka nanea o ko'u mau pepeiao, Ano e hoomakaukau 00 , nou iho, a e hele aku kaua no ka ike ana ia lakon. Mamua oae ok? kaua haalele a'na i keia wahi, he mea pono paha ia'o, 45e4?rAikahi ako i kau mea e hana ai ke hiki aku kaua ilaila. I hele katia ea, e hahai mai qo oe mahope o'u, a mai nō* ho oe a walaau iki, e nihi ka hele ana ke koko*ke aku ilaila, a ina na hiamoe, alaila, e komo aku oe iloko o ke aaa, a i kon wa e ike ai i ke poo e hali ana ke alo iīqna, alaila e hoomaopopo iho oe. o ke poo ia me ka maka ; e kulou koke iho no oe a poonao iho i ka maka, a e holo mai iwaho, a mai noho oe iki i ka lakon man oielo tnai. - E noi mua ak» oe i ke ala e hiki ai i kahi o na Gogona, a mai no|ho oe a haawi ho« aku r aia a hooko mai i kau noi. E hoolohe ioa no hoi oe i knu mau kanoha ia oe.' 7 Hoomakankan iho la laua nei, a haalele mai la i ka ae-one, a komo bou aku la iloko o ka ululaau, me ka hoolono no nae i ke kani o ka leo mele o ua mau luahijie kino a maka hookahi nei. (Aole % pau.)