Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 30, 22 July 1875 — "E OLA! E OLA O HAWAII!!" [ARTICLE]

"E OLA! E OLA O HAWAII!!"

Ka Moi a mb Kona Aloha-Lahui !!

Mai ka hoomaka ana mai o ke au o ko Hawaii nei kau ana maluna o ke kahna aupuni malalo o ka noho ana Moi a Kumukanawai hoi, ua ike ia ka holomua 1110 hookaulua ole o kona inau loina raa na niea a pau. A oiai iloko o ia mau liiohiona nani, aole no i .nele, e likelioi nie na aupuni e ae a j>au, ka ulu ana o kekahi mau kuuiu, ma o ka noho ana o ka lahui, e lioonaueue a e hookuemi hope aua hoi ma kekahi mau ano, i ka holomua ana o ia niau loiua. Ua ike ia a he mea no hoi i |>aiuiaau ia kakou a luiu, o Hawaii kekahi o iuv luakauiua, ma ke auo o kona kulana, mawaena o na aupuni i kupu ae mai ka hoomaka ana mai o keia kcneturia e naue nei, ma ka.pii ana o ka ike, ka naauao, a ino ka maluhia malalo o na eheu lamaku o ka pono Kamiiano. Ua lawa inaalahi mai nei ke au a -ka manawa ia kakou iioko o ka lanakila no na makahiki he kanalima, lie oiaio no ia, a ua ike ia na kuiuu e nui ui na j>ouiaikai o Hnwaii iloko o ia mau la, a o ia muu kuuiu iHunaikai, ua a|K> hikiwawe ko kakou mati Moi, ke aupuui a me ka lahui, a hoolulu iho ia maluna o ka aina. Iloko no nae o ia manawa maibii, o ulu ae ana, a ua ike ia no hoi, kekahi htmu ino. Ua hoao na Moi Hawaii o na au i hala e hoopio i kona ulu ana, ua kau i na kanawiu ikuīka, aka, uā mau no ka ulu ana, a hiki mai i keia la, ua 00, ke ike ia nei ka hua, a ke mau nei no ka hele ana imua me ka ikaika nui Ua hai ae la makou ua hoao na Moi o na au i au e akn la e hoopk> i keia mau kuiuu ino—ae—he okio no ia» ua komo ka iiui aloiia iloko o ko lakou inau puuwai no ko lakou lahui—aka, iloko no o kc nali ana o keia luoonihoawa i ke ola o

ka iahui—-iloko no o ko lakou iini nui no ke ea o Hawaii—aole loa hookahi o lakou i ku maoli a ma kona ano he alakai, a he makua no ka laliui, hoala ae i kekahi kumu a ka lahui e hahai aku ai mahope o kana mau alajbu asa. He au hou keia —a he au hoi no HawaiLe ola ai ia Hawaii—ina ke mau nei no ke kakou i hala. 0 Hawaii i keia la, k6 ku nei maluna o na papahele o ke kukiiakila, aka, me ka minamina makou e puana ae kahua ano kulanalana ; a ke mau ka pii ana o keia ino e like me ka kakou e ike nei iloko o keia mau la, alaila, he manawa e hiki mai anaa e heleiei auanei o Hawaii a e neoneo hoi ka aina.

Ua hala ae nei he mau makahiki o ka anai ana a ka waioka ma na paia o ka aina, e kipa ana ka ula wena o ke ahi a ka make ma kela a me keia wahi; ua piha u na pepeiao i ka leo ehaeha o ke kanikau mamuli o ka luku menemene ole a keia enemi; a maluna ae o na mea a pau, ua lawa ka n aau me ka menemene niamuli o na hana aloha ole a pepehi kanaka. Iloko o keia mau kumu, mamuli hoi o ka hookaulua ole mai o ka manao o ka poe noonoo ole, ua noho mai nei ko kakou alakai, ua noonoo mai nei oia no ke ola o' kona lahui a me ka holomua hoi o kona aupuni; a me ka puuwai i piha i na, welina aloha, ua lawe maoli ae la ia i ka hana inaluna o kona hokua, ka hoao ana e hapai i na kumu, a pahola mai imua o Hawaii halookoa, no ka hoao ana e kinai i ka ino, e pale i ke kumu " koemi lahui " a e ha{>ai i na huaolelo hoolana manao o kona au "Hooulu Lahui" No ka makamua, mai ko Haw»iii ku ana malalo o ka nolio ana Moi, ua malama ia he " Anaina Haipule Hoole Waiona" e kona Moi maloko o na pa o ka Hale Alii lolani. Ua kahea ia na koa Ponoi mo Puwalu, a me na ohua |x>noi o ka Pa Alii, malalo o ke kauoha a ka Moi, e akoakoa mamua iho o ka H&t£ Atii 1 ka hora 4 o ka anina la o ka Sabati i hala iho nei, lulai 18, 1875. I ka hiki ana i ka manawa, ua akoakoa mai na meti a pau e like me ke Kauoha Alii. Ua kukuki mahele ia ka lehulehu, a ua haawi mai la ka Puali Puhi Ohe he mau leo mele himeni i kupono no ka manawa. I ka pau ana oia, ua hele mai la o Mr. J. Koii Unauna a ku iho la iwaenakonu, Pule aku la ia i ka Pule hoomaikai imua o ka Moi o na moi. I ka pau ana o ka Pule, haawi hou mai la na ohe he leo himeni hou, a i ka pau ana oia, hele mai la Ke'lii Ka Mqi Kalakaua a kokoke, a me ka leo kuoo, i piha me na hoike ana 0 ka manaolana me na welina piha no kona lahui, ua waiho mai la oia i keia mau huaolelo i piha me ke aloha, malalo iho nei: " lua Koa Ponoi, na Koa Puwalu, a me na Ohua Ponoi o ka Pa Alii nei. - Ua kahea aku au ia oukou e akoakoa mai i keia la maikai, e hana i na hana ku 1 ka hoopono. He nui ka jx>e iwaena.o kakou, e hoolilo aua i keia la, i lae inu ai i na wai hoomalule kino no na lealea ano e ; a ua manao au he mea kupouo, oiai oukou, mai ko oukou ano, he mau koo no ka noho Alii a me ke a he poe hoi no ko'u Hale ])onoi, lie īuoa jK>no, iloko o kakou kuloko iho, e hoomaka aku ai ka hooponopono mu& ana ia kakou iho, mamua, i hele aku ai ka kae hoohalike mai ai. Ko noi aku nei au e hoolilo kakou ia kakou iho i Puali a o ka kakmi hana nui, o ka hooikaika e pale aku i na wai ikaika. O kekahi kumu nni ke» i ioohia ai k<> kakou iahui i ka pilikia. Ua ai a iia inu me ka («aleua kupono oKv Nolaik no hoi kekahi kuum e loaa nui nei kek»hi p>e i na mai ino o kela ano k«k ano, e iK>inoino ana i ke koko & me lob\ e h*a ai im kina a rae ka pakho o k* kanaka. Ke kukui mai nei na'lono ma-o a anei„ no na haunaele a me na |>epehi ka uaka, no ka inu nui ana o na kakuaa i na wai ikaika. 1 keia la wahine ka luahi o na hana ino i ulu nvai no na wai j iwuU, a i kekahi la ae hc kanaka, * ,tto*i ma b. k ia hanaa e |iau lat ka hana ana o na kanaka ia hana, 1 ; Ua nui ka hooikaika anao na Aupuni

mai ka wa kahiko mai, a pela uo hoi i keia wa e kinai 1 keia mea/ Ua lohe paha aukou iloko -o na wa ppkole aku n®, i -ka hele ana o Sja wahine kekahi Ajpa.« na. o Amerika e kauaak&ine ka poe ku- ; ai inu wai ikaika. Uia na Oihana Hoole Free Sason, Odd Felkws, a nae na Ekalesia, a me na aka, aole nae he pau. Ke hooikaika nei no hoi ko kakou Aupuni ma ia hana, aole nae he "pau iki. Aheaha" hoi ka hewa ina ma keia akoakoa a ma keia ano hoK kakou e huli ae ai i wahi e hiki ai ke pale aku i na ino, a me na hewa o ka hoopa nui ana i na wai ikaika. Ma keia akoakoa ana mai a oukou, he makemake au e hoike aku, he hana koikoi kai ili mai maluna o'u ma ka iioi ana i wahi e pau iki ae ai keia mau kina o ko kakou lahui, a me oukou pu kekahi. Ina kakou e heneheneia mai, ua hiki no. He mea maikai no ko kakou hoike ana, uā ake nui kakou e hookaawale aku i kekahi poino nui i ili maluna o kakou ma ke ano kanaka. E hooponopono hou ae ana i ko kakou mau manao a me ko kakou noho ana.

Nolaila, ke ooi aku nei au, i ka poe a pan e makemake anae konio iloko o keia Hui e hooikaika ana e pale aku i ka inu ana i na : wai ikaika. Aia a lokahi kakou ma keia hana, alaila e holo pono auanei. E like me ka pule a St. KerLsetoma i hoike ia ma Mataio, e olelo ana, 'lna elua a ekolu i akoakoa i kahi hookahi e noi ana a e hana no kekahi hana e ko io ana no kona mau hua maikai/ Ua maopopo no hoi ia oukou o ka hiki ana mai o na ono a me na hoohialaai, he hiki mai no ia me ka malie loa, e 4 hele mai ana me he aihue la i ka po/ e hoouluhia ana a e hookoni ana i ke kanaka e aku iloko o ka lu-a ana i na wai ikaika. Pela hoi, me ke ano malie no kakou e paleaku ai, e hoomaka ana me he hua makeke uuku la, a liiki-i kona mahuahua ana, a owai la o kakou ke hauoli oleana ke ikeiho, uakoaua holopono na hanai hoomaka iaai i keia la."

Ua hai mai no hoi ka Moi i ka lohe i kela ame keia i komo ka iini aloha no Hawaii, a e makemake ana e hapai pu i keia haua e hele aku iinna o ka Puuku ka Hon. Ed\vard H. Boyd, a e loaa no na buke i hoomakaukau ia no ke kau inoa ana. Ua hoomanao pu mai 110 hoi oia, aole keia he kauoha, aka, he poloai imua o ka poe i akoakoa ac, Ano, ua waiho aku la makou i ka moolelo o kefcahi kumu oiaio o ka hooulu aua i ka lahui i hoala ia no ka manawa mua loa e kekahi Moi j>onoi oka aina. A * oiai makou e kamaillo ana ma ia mea, ke \\-aiho pu aku nei makoii—e like hoi me ko makou ano mau—i ka |x)loai, i ka leo uwalo, ke aloha, e ala e Hawaii, e lalau i ka auuuika a ke Alii aloha lahui, a 1 hookahi ua manao, hookahi na iini ana, a lokahi hoi na puuwai a hiki i ke kau kilakiia ana o ke aupuni u Hooula Lahui " o ka Moi K&lakaua. 44 O ke Akūa me kakoii ma keia hana pomaikai, a auhee ka eaewi," ka makou pule i na wa a pau.