Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 38, 16 September 1875 — Page 2
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, SEPT. 16, 1875.
KE HOIKE mai nei na hiohiona o na ao panopano o ka lewa luna i ka hoea ana mai o ke kau huihui o "haule lau," e pahola mai ana i ka hoomanao ae, eia kakou i ka aneane ana i na la hope o keia makahiki. I ka lawa pono ana o na la o keia makahiki, o ka piha pono ana no ia o ka makahiki hookahi o ka kakou wahi elele, a ke lana nei ko makou manao, ua pomaikai na hooikaika ana mamuli o kona inoa iloko o ka makahiki mua o kona kalaiolelo ana. I ka hoea ana mai o ka makahiki hou, aole no paha e nele ana ka ninau o ko makou mau makamaka heluhelu, "Pehea la ka nupepa KA LAHUI HAWAII ? E hoomahuahua ia'na anei kona mau eheu; a e hoomau ia'na anei kona kaahele ana mawaena o na ohana o keia mau mokupuni nei, i lamaku oiaio, a i kokua kupaa hoi no na pono a me ka pomaikai o na oiwi ponoi o ka aina hanau nei ?" Ke waiho aku nei ka LAHUI HAWAII i na hoakaka ana. "Aia no na haina ia oukou e na hoa haihai olelo. Ina ua pomaikai a ua waiwai ko oukou mau noonoo ana; ina ua komo ka iini ana iloko o ko oukou mau puuwai no ka oukou wahi kauwa nei ; a i makemake ia'u e hele imua ma ke ala o ke kahua kalai manao no oukou ; alaila, he mea hiki wale no ia. Ina oukou i manao e hoonui ae i keia kino, he mea hiki no, no ka mea, aia ma ko oukou makemake ka makou hooko ana."
Ua loaa mua mai no ia makou kekahi mau leta e noi ana no ia mea. Iloko aku o keia mau mahina pokole i koe o keia makahiki, oia ka wa kupono e noonoo ia ai keia mea, a e hooholo mua i na mea i manao ia e hana no ka makahiki hou. Ina e hooholo ia ka manao e hoonui ae i ke kino o ka pepa, ua makaukau makou e haawi i kekahi pomaikai nui i na mea lawelawe no ka pepa ma ke ano luna.
Ke waiho aku nei makou i keia mau manao imua o ko makou poe heluhelu, na lakou e noonoo pono. Ina he mea pono e lilo keia pepa i koo no ka lahuikanaka Hawaii, he mea kokua i ka hoomau ana aku o ko lakou nohona kuokoa, me ka nohona naauao, aia no iloko o ka lima o ka poe heluhelu ka mea e hiki ai. O ka pane wale mai no ka oukou me ka hooko pono, a e hapai pu ae no kakou i ka Lahui Hawaii iluna.
Moolelo o ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu.
Halawai ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu ma Kawaiahao, Sept. la 7, 1875. Wehe ia na hana me ka pule a ka Lunahoomalu, Rev. D. Kekiokalani. Eia na Kahu me na Elele i hiki mai.
Kawaiahao, B. Kamohomoho elele; Kaumakapili, M. Kuaea kahu, J. W. Kaapu elele ; Kalihi me Moanalua, S. Paaluhi Daniela elele ; Ewa, Waianae, Iakobo, elele; Waialua, J. N. Paikuli, Puaa elele; Kahuku, J. Kekahuna, Kaui elele; Hauula, Wahinemaikai elele ; Kahana, D. Kekiokalani, Kaeha elele; Waikane, L. Puuweuweu elele ; Kaneohe, Meemano elele; Waimanalo, S. Waiwaiole, Kapoi elele; Wailupe, Kalua elele.
Lala mau.—P. W. Kaawa. P. Naone. L. Kamika. Koho ia o Rev. J. N. Paikuli i Lunahoomalu, Rev. S. Paaluhi i Kakauolelo. Kohoia ke komite imihana, o Rev. J. Kekahuna, D Kekiokalani, L. Puuweuweu, hoike hapaha a ke Komite Imihana.
1 Hapalua hora haipule mamua o kela la i keia la.
2 Na hoike kihapai.
3 Na heluhelu haawina.
4 Na palapala hoopii.
5 No ke Kula Kahunapule.
6 Na Ekalesia Kahu ole.
7 No ka ona.
8 Na kokua.
9 Na kahu kokua pono ole ia.
Hapaiia ke kumuhana alua. Na hoike kihapai. Na J. Kekahuna, J. N. Paikuli, S. Paaluhi, Kalua, S. Waiwaiole, L. Puuweuweu, D. Kekiokalani, Wahinemaikai, i heluhelu mai i ka hoike kihapai o na ekalesia, Kahuku, Waialua, Kalihi a me Moanalua, Wailupe, Waimanalo, Waikane, Kahana a me Hauula.
Hapaiia ke Kumuhana ekolu. No ka heluhelu haawina.
Heluhelu mai o P. W. Kaawa i kona haawina, "E hoike i ke ano o kela me keia pule."
Heluhelu mai o S. Paaluhi i kona haawina "E wehewehe ia I Petero 4:18."
Komite Imi kumumanao, S. Waiwaiole, P. W. Kaawa, Iakobo. Komite pai moolelo, H. H. Paleka me S. Paaluhi.
Hapaiia ke kumuhana eha. Heluhelu mai ka Lunahoomalu no ka palapala hoopii o Kalihi me Moanalua.
Heluhelu mai ke kakauolelo i ka palapala hoopii o Waianae. Ma ke noi a S. Waiwaiole, ua hoomaha ka aha, a halawai hou i ka hora 1½ P. M., me ka pule a J. N. Paikuli.
Halawai hou ka aha i ka hora e like me ka hoopanee. Hapaiia ka malama ana i ka hapalua hora haipule.
Hapaiia na hana no na palapala hoopii. Lawe ka aha a kamailio no ka palapala hoopii o Kalihi me Moanalua, e noi mai ana i ka Aha Euanelio e kokua mai ka Papa Hawaii no ke ola o ko lakou Kahu Ekalesia, ke hooholo ia.
Koho ka aha ia J. Welewele, G. M. Keone, D. Kahookaumaha, T. Puuohau i mau hoa kuka a hooholoia. A kuka nui hou ka aha no ka palapala hoopii o Kalihi me Moanalua, no ke ola o ko lakou Kahu Ekalesia, a ua hooholo ka aha e apono aku ia palapala hoopii, a e waiho aku ma ka lima o ke Kakauleta o ka Papa Hawaii ia palapala, a nana e waiho aku i na lala o ka Papa Hawaii, a hooholoia.
O ka palapala hoopii o Waianae, e hookuu mai ia P. W. Kaawa, no ka noho kahunapule ana no lakou, no ka nawaliwali o ke kahunapule, a ua hooholo ka aha e ae aku i ka lakou noi, e hookuu aku i ke kahunapule me ka maikai, a hooholoia.
Lawe ka aha no ka manao walohia a ka Makua Rev. L. Kamika i waiho mai nei i keia aha. No ka manao o ka Papa Ola no ka hoopau i kona Laikini Lapaau ; a ua kaumaha keia aha, a ua hooholo lakou e koho i komite nana e hana ke poo o ka palapala hoopii a keia aha imua o na lala o ka Papa Ola, Rev. M. Kuaea, Rev. J. N. Paikuli, Davida, Kahookaumaha ke kakauolelo, no ka hoomau ana aku i ko Rev. L. Kamika palapala laikini lapaau ana iwaena o keia lahuikanaka o Hawaii nei.
Heluhelu mai o T. Puuohau i kona haawina. E wehewehe i ka pauku ma Oihana 26:28.
Hoopanee keia aha, a halawai hou i ka la apopo hora 9 A. M., me ka pule a P. Naone.
Poakolu, La Hana 2— Sept. 8.
Halawai ka aha e like me ka hoopanee, i ka hora 9 A. M. Hapaiia na hana o ka la, malama ia ka hora haipule.
Hapaiia ka hana ma ka heluhelu ana mai o ke kakauolelo i ka moolelo o ka la mua, me ka hoopanee ana i ka Haiao a ka Lunahoomalu mua ma Kaumakapili, hora 7½ P. M. o keia la, hoaponoia.
Heluhelu mai o M. Kuaea i ka hoike kihapai o Kaumakapili. Heluhelu hou mai o M. Kuaea, ke komite o ka ekalesia o Ewa.
Heluhelu mai o J. Welewele i ka haawina o ka Ekalesia o Ewa. "Pehea la e pau ai ka hoomana-kii ma Hawaii nei?"
Heluhelu mai o P. W. Kaawa i ka hoike kihapai a Waianae.
Hapai ia ke Kumuhana Elima. Ke Kula Kahunapule. Aole he keiki a keia Aha e hookomo ai ia kula.
Hapai ia ke Kumuhana Eono. "Na Ekalesia Kahu ole." E hoomau aku ia H. H. Pareka i Komite no Wailupe. M. Kuaea no Ewa. S. Waiwaiole no Waikane. D. Kekiokalani no Hauula. J. N. Paikuli no Waianae.
Hoopanee ia keia Aha, a halawai hou i ka hora 1 P. M. Pule ia e J. Kekahuna.
Halawai hou ka Aha i ka hora 1 P. M. Pale ia e J. N. Paikuli.
Hapai ia ke Kumuhana Ehiku. "No ka ona." Ua kamailio nui ka Aha no ia Kumumanao, aohe mea i hooholoia.
Heluhelu mai ke Kakauolelo he palapala hoopii no H. H. Pareka, e noi mai ana i ka Aha, e lilo o D. R. Lapati i haumana no ke Kula Kahunapule, a ua lawe ka Aha a noonoo, me ke koho ana ia M. Kuaea i Komite e ninau ia D. R. Lapati. A hooholoia, ma ka hooholo ana a ka Aha, aole i ae ia oia e komo i ke Kula Kahunapule o kakou.
Ma ke noi a J. W. Kaapu, ua hoopanee keia Aha a halawai hou i ka la apopo, hora 9 A. M. Pule o S. Waiwaiole.
POAHA, LA HANA 3—Sept. 9.
Halawai ka Aha, hora 9 A. M. Hapai ia na hana me ka malama ana i ka hapalua hora haipule.
Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka Moolelo o ka la elua. A hoapono ia.
Hoike mai ke Komite Imi Kumumanao. A hoapono ia.
I "Heaha ka hana a na Ekalesia no ka poe ilihune?" Rev. J. Manuela.
II E wehewehe i ka Pauku ma Halelu 76 : 10. Rev. H. H. Pareka.
III Heaha ka laau lapaau e ola ai, a e pau ai ka palaka o na Ekalesia? Rev. S. Waiwaiole.
I V No ke aha i loaa nui ole ai ka Uhane Hemolele maluna o na Ekalesia o Oahu nei? Rev. D. Kekiokalani.
V E pau ana anei na pilikia o na Kahunapule o ka Mokupuni o Oahu nei, ke hoohui ia na dala hanai kumu a pau o ka Ekalesia ma ka lima o kekahi Puuku a lakou i koho ai? Rev. P. W. Kaawa.
V I Pehea ke aloha ana o na Kahuhipa i ka lakou mau hipa? Rev. J. N. Paikuli.
VII Pehea la e ulu ai ka ikaika o ke Kahunapule i ka hana a kona poe? Rev. J. Kekahuna.
VIII O ka hoopaakiki hea o ka naau o ke kanaka ka ke Akua i hoonaukiuki ai i hoike ia ma Hal. 98:5. Rev. L. Kamika.
I X E wehewehe i ke ano o na Pauku ma Hoikeana 11 :3—11. Rev. B. W. Pareka.
X Heaha la ka mea nui, a maopopo ma ka Mokuna I o Kekahuna? Rev. S. Paaluhi.
X I Heaha ka makaukau mua o ka Uhane iloko o ka naau o ke kanaka? No ka Ekalesia o Waikane.
X II Heaha ka pono e loaa mai ana no ka Ekalesia o Wailupe, o kona kuokoa paha, o kona hoohui ia mai paha? No ka Ekalesia o Wailupe.
X III E wehewehe i ke kulana o ka Ekalesia o Kawaiahao, mai ia Binamu a hiki i keia wa. P. Naone.
XIV He pono anei ke hoohui ia ka Ekalesia o Hauula malalo o ke Kahu hookahi ma keia mua aku. No ka Ekalesia a Hauula.
XV Ka mohai a Aberahama a me ka manaoio i pili iaia. Rev. M. Kuaea.
XVI E wehewehe i ka Pauku ma Mataio 24:15. Rev. J. F. Pokue.
XVII He mea Hooulu Lahui io anei ka Ekalesia Karistiano oiaio? No ka Ekalesia o Ewa.
I mea e ulu ai a e holo ai na hana pono ma na kihapai o kakou. E hooholo ia.
1 Ke paipai nei keia Aha i na Kahu Ekalesia, e mahiai pono i ko lakou Kihapai. Hooholoia.
2 Ke paipai nei keia Aha i na Kahu Ekalesia, a me na Ekalesia e hapai i na hana pono e like me ka pule mau, hoike Kula Sabati, a lulu dala paha. E kono mai i na Kahu a pau, a e hele mai e ike e hapai pu i ka hana.
Olelo Hooholo—Ke mahalo aku nei keia Aha i ka Ekalesia o Kawaiahao, no ko lakou malama maikai ana i keia Aha ma na mea e oluolu ai o ke kino.
Hooholoia—Aia a halawai hou ka Aha e halawai ma Waikane, i ka Poalua elua o Feberuari, 1876.
Heluhelu ia ka moolelo a hoopanee ia.
S. PAALUHI,
Kakauolelo.
NA LETA A NA MAKAMAKA.
—Ia oe e S. T. Kaleipahoa, ua ike makou ia oe. E hoouna mai oe i na hoike oiaio no kau, alaila, o makou pu me oe ma ke kalai ana i na hana pepehi mainoino o ia ano. Ua makemake makou i kau, a nolaila, ke noi aku nei e hoouna mai i na hooia ana.
—E J. E. Hart, o oe ka mea a makou i ike, o ko pane i ke Courde Lion Company, no ka hewa o ka lakou haina no kau ninau, ke hoomoe iki ia nei. He mea pono paha ka hoole mai, a he ole loa hoi ka hoopuka ana i na olelo hoohenehene, oiai, aole ma ka loaa ole ana o ka haina o ka ninau e hupo a mahaoi ai ke kanaka.
—O kau e Ikemaka, o Kealia, Kona Hema, ua loaa mai, a me oe ka mahalo piha. Ua paa e kekahi palapala no ia mea hookahi, a ke manao nei makou, ua lawa ia no kakou. E nana i na Mare &c. ma ko lakou kolamu.
—Eia kau e First Nine, o Valley Road, auhea kou inoa a me ka haina. Ua hai mua makou i ko makou manao no ia mea, nolaila, aia a loaa mai, alaila puka, i hiki ai ia makou ke hoomaopopo.
—Eia kau e Alpha Kekulaihaole, ke keiki o ka aina paia aala. Ua hoomoe iki iho makou i kau, me ke noi aku e hoopau i na kakaolelo wale ana. E pai aku ana no makou i kau haina o na ninau Buleta a J. E. Hart. A hoea aku na ninau "Pohaku Hao."
—Eia kau e William R. Kanoelehuaolihau, o Pohakuni, Lahaina. Ua kue pu makou i ka hana ino a kela mea kuai pipi, a ina oe e ike hou e hana ana pela, alaila e hoopii oe no kona hewa. He oiaio aole he holoholona ke kanaka.
—Eia kau e Waialeale, a ke manao nei makou ua lawa ke kamailio ana no ia ninau, oiai he mahina okoa ae nei ke kamailio ana. I mea hou ano makamaka ka nani.
—O ka mahalo no ka makou i na makamaka no ka hoomanao mai.
Aha Hookolokolo Hoomalu.
Ma ka la 13 o keia mahina, ua nuhou ka Aha Hoomalu o Honolulu nei; he 24 na hihia i hookolokolo ia ma ia la, o ka nui o keia mau hihia, he ona a me ka hakaka.
—Ma ka Poaono aku, ua haunaele ma kekahi hale kuai bia ma alanui Maunakea, ua hihia kekahi wahine me kekahi luina manuwa, i ke komo ana o kekahi makai haole, nahu mai kekahi manuwa i kona manamanalima a moku; a waiho ia a i ke Kau Jure e Hookolokolo ai.
—Ma ka Poaono iho nei, e auau ana kekahi mau keikikane me na kaikamahine ma Kapena, Nuuanu, kulai kekahi keikikane i kekahi kaikamahine a haule iho la ke kaikamahine iluna o ka pohaku, ha'i ae la ka iwi uha, a nui na eha o kona kino; i ka nana aku e make ana keia kaikamahine UAUKIU.
MAHALO.
E KA LAHUI AHWAII; Aloha oe:—
Ke waiho nei au imua ou i ka manao mahalo i ka haiolelo a ke Kahu o ka Ekalesia o Kaumakapili ma ka po Sabati Sept. 5, e pili ana no na wahine, ua mahalo au i na hana oia po. Aole au e kamailio loihi no na mea i hoike ia ma ia po, aka, e hoike au i kekahi wahine a'u i ike maka, eia keia wahine ke noho nei ma kekahi hale ma ke ano hoopilimeaai; ke pili nei keia haawina like i na kane, nolaila, o ka hana ka pono i pomaikai ma keia mua aku.
HELEHALAWAI.